زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

ملیکا فلاح؛ کارشناس ارشد تغذیه

 تخم کتان یکی از دانه‌هایی است که مصرف آن فواید بسیار زیادی دارد. همچنین تخم کتان می‌تواند کمک زیادی به کاهش وزن کند. کتان گیاهی است که از قدیم‌الایام شناخته‌شده و بکار می‌رفته است. حتی پرورش آن  در مصر در حدود پنج قرن قبل از میلاد مسیح معمول بوده است. امروزه گیاه کتان در منطقه وسیعی از اروپا و آُسیا می‌روید. از گیاه کتان استفاده‌های زیادی به عمل می‌آید. تخم کتان (Flaxseed) خوراکی و دارویی است که در قرن‌های متوالی در طب سنتی مدیترانه‌ای به‌عنوان دارو استفاده می‌شود. روغن تخم کتان نیز از محصولات همین ماده و حاوی بخشی از خواص بذر کتان است. دو نوع کلی تخم کتان موجود است که یکی از آن‌ها تخم کتان طلایی و دیگری تخم کتان قهوه‌ای می‌باشد. ارزش غذایی هردو این تخم کتان‌ها تقریباً یکسان است.

فواید تخم‌کتان

خواص و فواید درمانی تخم کتان هنوز کاملاً شناخته‌نشده و تحقیقات بیشتری برای آشنایی با همه خواص و فواید آن لازم است. در ادامه به برخی از این خواص اشاره نموده‌ایم.

 کاهش کلسترول و قندخون

تخم کتان می‌تواند سبب کاهش کلسترول خون و همچنین پایین آمدن قند خون گردد. فیبر محلول موجود در تخم کتان می‌تواند سبب کاهش کلسترول گردد و از افزایش پلاک در خون جلوگیری کند و درنتیجه از تنگ شدن دیواره عروق خونی که می‌تواند منجر به افزایش فشارخون و درنهایت سکته قلبی و حملات قلبی گردد، جلوگیری و پیشگیری نماید. فیبر موجود در تخم کتان همچنین می‌تواند از افزایش قند خون در بیماران دیابتی جلوگیری کند

کاهش نفخ

تخم کتان دارای میزان زیادی فیبر محلول و نامحلول است که به‌خوبی می‌تواند به هضم غذا در معده کمک کند و نفخ شکم را از بین ببرد و یبوست را ریشه‌کن کند و افزایش اندازه شکم ناشی از یبوست و… را از بین ببرد. برای اینکه از این اثر تخم کتان بهره‌مند شوید تخم کتان را پودر کرده و در نمک‌پاش بریزید و در هر بار مصرف غذا از آن استفاده کنید.

  پاکسازی معده

محتوای بالای فیبر تخم کتان کمک زیادی به تقویت ارگانیسمهای مفید مستقر در میکروبیوم روده نموده ضمن اینکه به‌خوبی می‌توان از آن برای پاکسازی معده و روده استفاده نمود.

 مقابله با پوکی استخوان

تخم کتان از پوکی استخوان و تحلیل رفتن بافت استخوانی جلوگیری می‌کند. تحقیقاتی که بر روی موش‌های آزمایشگاهی انجام شد، حاکی از به تأخیر افتادن تحلیل استخوانی در موش‌های آزمایشگاهی بود که با تخم کتان تغذیه‌شده بودند و این امر به سبب وجود اسیدهای چرب امگا-3 موجود در تخم کتان است.

 کمک به کاهش وزن

تخم کتان برای افرادی که تمایل به کاهش وزن و کنترل وزن دارند بسیار مناسب است. خوردن تخم کتان 30 دقیقه قبل از خوردن وعده غذایی سبب پر شدن معده و احساس سیری در افراد شده و درنتیجه موجب کنترل اشتها و کم خوری می‌شود.

 بهبود عملکرد کلیه

تخم کتان باعث بهبود عملکرد کلیه‌ها می‌شود. بااین‌حال درصورتی‌که مبتلابه بیماری لوپوس هستید قبل از مصرف تخم کتان با پزشکتان  مشورت نمایید.

توجه داشته باشید که هنوز نیاز به تحقیقات بیشتر و جامع‌تری درباره تأثیر تخم کتان بر روی بیماری‌های قلبی، سرطان، پوکی استخوان و دیابت لازم است.

مواد مغذی موجود در تخم کتان

 10 گرم بذر کتان متشکل از، 55 کالری، 3 گرم کربوهیدرات، 2.8 گرم فیبر، 1.8 گرم پروتئین، 4 گرم چربی و 2.4 گرم امگا 3 است.

 بذر کتان یک از بهترین منابع امگا 3 (الفالینولنیک اسید) است که بدن قادر به تولید آن نیست و باید از منابع غذایی دریافت شود.

 این دانه فیبر زیادی دارد که با جذب آب باعث القای حس سیری می‌شود. فیبر این دانه با جذب آب، قند خون را تعدیل می‌کند و باعث افزایش حجم مدفوع می‌شود.

 بذر کتان محتوی پروتئین مناسب قابل‌هضم می‌باشد.

 تخم کتان حاوی ریزمغذی‌های زیادی همچون منگنز و ب 1 است.

 تخم کتان یک منبع غنی از موادی موسوم به لیگنان‌ها است. این مواد ترکیبات طبیعی ضد سرطانی هستند که از بدن در برابر انواع سرطان‌ها محافظت می‌کنند.

عوارض جانبی، تداخلات تخم‌کتان

به نظر می‌رسد که در مقادیر مناسب و نرمال تخم کتان و روغن تخم کتان بی‌خطر است اما محققان معتقدند علی‌رغم فواید بسیار زیادی که در تخم کتان مشاهده و اثبات‌شده، در مصرف آن نباید زیاده‌روی کرد.

 بهتر است اگر هر نوع دارو و یا مکملی را به‌طور منظم مصرف می‌کنید قبل از شروع به مصرف تخم کتان با پزشکتان مشورت نمایید. تخم کتان ممکن است با بعضی از داروهای مسکن، رقیق‌کننده خون، فشارخون، کلسترول خون، داروهای هورمونی و داروهای دیابت تداخل داشته باشد.

 افرادی که دارای روده التهابی و تحریک‌پذیر می‌باشند، باید از خوردن تخم کتان اجتناب کنند.

 زنان باردار و مادران شیرده نباید تخم کتان مصرف کنند.

 تخم کتان را با احتیاط در کنار سنبل‌الطیب مصرف نمایید.

 افرادی که دچار بیماری‌هایی مانند اندومتریوز، تخمدان پلی کیستیک و فیبرویید می‌باشند، نیز باید از مصرف تخم کتان اجتناب نمایند.

 مردانی که در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات می‌باشند، باید از مصرف تخم کتان اجتناب نمایند.

نحوه استفاده از تخم‌کتان در رژیم غذایی

 به هنگام صرف ناهار، دانه‌های تخم کتان را به سالاد خود اضافه نموده و میل کنید.

 تخم کتان را با آب‌میوه مخلوط کرده و میل نمایید.

 تخم کتان را به انواع سالادها و یا سوپ‌ها بیفزایید.

 تخم کتان را به ماست و یا دوغ خود اضافه نموده و میل کنید.

 تخم کتان را به سس گوجه‌فرنگی و یا آب انواع گوشت‌ها اضافه کرده و میل نمایید.

 تخم کتان را به گوشت چرخ‌کرده اضافه نموده و سپس با آن کوفته و یا کباب درست کنید.

نحوه مصرف تخم‌کتان

 بهتر است دانه‌های تخم کتان را خریداری کرده و خود آن را در منزل آسیاب نمایید. ازآنجایی‌که تخم کتان یک‌دانه روغنی است، خرید تخم کتانی که قبلاً آسیاب شده، ممکن است گذشت زمان سبب اکسیده شدن آن گردد، درحالی‌که شما می‌توانید دانه‌های تخم کتان را خریداری کرده و به هنگام مصرف و به میزان نیاز خود، آن را با آسیاب برقی در منزل آسیاب نمایید و به شکل پودر درآورید و مصرف کنید.

برای افراد جوان‌تر، بیشتر از یک قاشق چای‌خوری سر صاف تخم کتان در روز توصیه نمی‌گردد. ازآنجایی‌که دانه‌های تخم کتان طعم و مزه سبک و ملایمی دارند، می‌توانید به چندین روش آن را در رژیم غذایی روزانه خود وارد نموده

و مصرف کنید.

پیشگیری از گرگرفتگی

  نتایج یکی از تحقیقاتی که درباره تخم کتان انجام‌شده نشان می‌دهد که تخم‌کتان می‌تواند از گرگرفتگی در زنان یائسه پیشگیری کرده و همچنین تأثیرات خوبی بر روی سلامت عمومی آن‌ها دارد.