الهه گمرک‌چیان؛ کارشناس ارشد صنایع غذایی
رژیم سرشار از میوه‌ها برای بیمارانی که در مراحل ابتدائی ابتلا به سرطان و یا بهبودی و دوران نقاهت هستند حائز اهمیت است. به عبارتی نوع رژیم غذایی هر فرد ممکن است بر گسترش سرطان تأثیر داشته باشد. برخی از غذاها، ازجمله میوه‌ها، حاوی ترکیبات مفیدی هستند که می‌توانند رشد تومور را کند کرده و برخی از عوارض جانبی درمان را کاهش دهند و به کاهش زمان دوره نقاهت کمک کنند. در این مقاله سعی داریم به چند نمونه از بهترین آن‌ها در طول درمان و بعد از درمان سرطان اشاره‌کنیم.
انتخاب میوه برای افراد مبتلابه سرطان
در هنگام درمان یا بهبود یافتن از سرطان، انتخاب مواد غذایی بسیار مهم است. مراحل درمانی سرطان نظیر شیمی‌درمانی و پرتودرمانی عوارض جانبی بسیاری ایجاد می‌کند که این عوارض تحت تأثیر تغذیه مناسب ممکن است تا حدودی تعدیل شوند.
عوارض رایج در شیمی‌درمانی و رادیوتراپی شامل موارد زیر است:
خستگی کم‌خونی حالت تهوع
استفراغ تغییر در اشتها اسهال
یبوست بلع دردناک دهان خشک
زخم‌های دهان اختلال در تمرکز
تغییرات خلق‌وخوی
ازاین‌رو توصیه می‌شود انتخاب میوه خود را با علائم خاص خودتنظیم کنید. به‌عنوان‌مثال اگر در بلع مشکل‌دارید، میوه‌های پوره شده یا اسموتی های میوه، گزینه خوبی هستند، درحالی‌که میوه‌های سرشار از فیبر در صورت بروز یبوست می‌توانند مفید باشند. یا به‌عنوان‌مثال، مرکبات ممکن است زخم‌های دهان را تحریک کرده و احساس خشکی دهان را بدتر کنند. از طرفی مصرف میوه‌های کامل مانند سیب، زردآلو و گلابی برای برخی از مبتلایان به سرطان به دلیل وجود زخم‌های دهان، مشکل در بلع، خشکی دهان یا حالت تهوع سخت می‌باشد. به‌طورکلی توصیه براینست که رژیم غذایی فرد بیمار با میوه که سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها است با توجه به شرایط خاص وی تنظیم شود.
زغال‌اخته
یک منبع تغذیه‌ای سرشار از فیبر، ویتامین C و منگنز است. همچنین غنی از انواع آنتی‌اکسیدان است و به دلیل اثرات ضد سرطان در درمان سرطان موردتوجه قرارگرفته است.
زغال‌اخته همچنین ممکن است به کاهش عوارض مربوط به مغز در شیمی‌درمانی کمک کند، اصطلاحی که برای توصیف مشکلات مربوط به حافظه و تمرکز که برخی از افراد در طول درمان و بهبود سرطان تجربه می‌کنند، به کار می‌رود.
یک مطالعه کوچک نشان داد که نوشیدن آب زغال‌اخته روزانه به مدت 12 هفته حافظه و یادگیری را در بزرگسالان مسن بهبود می‌بخشد. همچنین یک بررسی اخیر از جمع‌بندی 11 مطالعه گزارش داد که زغال‌اخته چندین جنبه
عملکرد مغز را در کودکان و بزرگسالان بهبود می‌بخشد.
پرتقال
پرتقال متداول‌ترین میوه مصرفی خانواده مرکبات است که به دلیل طعم شیرین، رنگ پرجنب‌وجوش و مشخصات مغذی موردعلاقه اغلب افراد است. یک پرتقال متوسط می‌تواند نیاز روزانه به ویتامین C را برآورده کند، درحالی‌که سایر مواد مغذی مهم مانند تیامین، فولات و پتاسیم را نیز تأمین می‌کند.
ویتامین C نقش اساسی در ایمنی بدن دارد و می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن در طی و بعد از درمان سرطان کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهد که ویتامین C می‌تواند رشد و گسترش سلول‌های سرطانی را کاهش داده و به‌عنوان درمانی علیه انواع خاصی از سرطان عمل کند. ویتامین C موجود در پرتقال همچنین می‌تواند جذب آهن از غذاها را افزایش دهد و موجب محافظت در برابر کم‌خونی، که یک عارضه جانبی شایع شیمی‌درمانی محسوب می‌شود، گردد.
موز
موز یک منبع مهم و بی‌نظیر برای افرادی که در دوره نقاهت سرطان می‌باشند، بشمار می‌رود. تحمل آن نه‌تنها برای افرادی که مشکل بلع دارند آسان است بلکه منبع خوبی برای بسیاری از مواد مغذی مهم، ازجمله ویتامین B6، منگنز و ویتامین C است.
علاوه بر این، موز حاوی نوعی فیبر به نام پکتین است که می‌تواند به‌ویژه برای افرادی که اسهال ناشی از درمان سرطان را تجربه می‌کنند، مفید باشد.
ازآنجایی‌که موز سرشار از پتاسیم است، می‌تواند به تأمین الکترولیت‌های ازدست‌رفته در اثر اسهال یا استفراغ کمک کند. علاوه بر این، مطالعات آزمایشگاهی نشان داده‌اند که پکتین ممکن است در مقابل رشد و نمو سلول‌های سرطانی روده بزرگ نقش محافظتی داشته باشد.
گریپ‌فروت
گریپ‌فروت میوه‌ای مغذی است که حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد مغذی فراوانی است.
علاوه بر دارا بودن مقدار بسیار زیاد از ویتامین C، پروتئین امین A و پتاسیم، سرشار از ترکیبات مفیدی مانند لیکوپن نیز است.
لیکوپن کاروتنوئیدی است که دارای خواص ضد سرطانی قوی است.
برخی تحقیقات حاکی از آن است که ممکن است برخی از عوارض جانبی منفی درمانهای سرطانی، مانند شیمی‌درمانی و پرتودرمانی را کاهش دهد.
در یک مطالعه در 24 بزرگسال، مشخص شد که نوشیدن 17 اونس (500 میلی‌لیتر) آب‌میوه از مرکبات، ازجمله گریپ‌فروت، باعث افزایش جریان خون به مغز می‌شود، که می‌تواند به کاهش عوارض مغزی شیمی‌درمانی کمک کند.
نکته مهمی که باید به خاطر بسپارید این است که گریپ‌فروت ممکن است با برخی از داروهای خاص تداخل داشته دارد، بنابراین بهتر است قبل از افزودن آن به رژیم غذایی خود با پزشک خود مشورت کنید.
سیب
سیب نه‌تنها یکی از محبوب‌ترین میوه‌ها بلکه یکی از مغذی‌ترین مواد غذایی است. سرشار از فیبر، پتاسیم و ویتامین C است که همه این‌ها می‌توانند برای بهبود سرطان مفید باشند. فیبر موجود در سیب می‌تواند باعث منظم شدن کار دستگاه گوارش و جذب یکسری از مواد نامطلوب در دستگاه گوارش شود.
پتاسیم بر تعادل مایعات بدن تأثیر می‌گذارد و می‌تواند به جلوگیری از احتباس مایعات کمک کند، که یک عارضه مشترک در برخی از انواع شیمی‌درمانی است. ضمن اینکه، نقش ویتامین C به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان و حمایت از عملکرد سیستم ایمنی و مبارزه با رشد سلول‌های سرطانی تقریباً به اثبات رسیده است.
لیمو
لیمو که به دلیل طعم ترش و عطر خاص خود در گروه مرکبات جایگاه ویژه‌ای دارد، به‌ویژه ازنظر ویتامین C بسیار غنی و حاوی مقادیر زیادی پتاسیم، آهن و ویتامین B6 نیز می‌باشد. مطالعات آزمایشگاهی نشان داده‌اند که عصاره لیمو ممکن است به جلوگیری از رشد چندین نوع سلول سرطانی کمک کند. برخی از مطالعات حیوانی همچنین نشان می‌دهد که برخی ترکیبات موجود در لیمو، ازجمله لیمونن، می‌توانند روحیه افراد را تقویت نموده و برای مقابله با افسردگی و اضطراب گزینه بسیار مناسبی هستند. درحالی‌که نیاز به تحقیقات بیشتری برای تأیید این یافته‌ها در انسان است، لذت بردن از لیمو در نوشیدنی‌ها و دسرهای موردعلاقه فرد به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم سودمند بوده و توصیه می‌شود.
انار
انار خوشمزه، مغذی و پر از فواید سلامتی است و گنجاندن آن‌ها هر رژیم غذایی را فوق‌العاده می‌کند. سرشار از ویتامین C و فیبر هستند، اما مقدار زیادی ویتامین K، فولات و پتاسیم نیز دارد. بعلاوه، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که خوردن انار ممکن است حافظه را بهبود بخشد از این رومی تواند برای افرادی که حافظه و یا تمرکز آن‌ها در اثر شیمی‌درمانی آسیب‌دیده است مفید باشد. یک مطالعه در 28 نفر نشان داد که نوشیدن 8 اونس (237 میلی‌لیتر) آب انار در روزبه مدت 4 هفته منجر به افزایش فعالیت مغز و بهبود حافظه می‌شود. علاوه بر این، مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که انار ممکن است به کاهش درد مفاصل کمک کنند، که یکی دیگر از عوارض شایع درمانهای سرطانی مانند شیمی‌درمانی است.
توت
از توت‌ها در معالجه سرطان در بسیاری از اشکال سنتی پزشکی استفاده‌شده است، و تحقیقات جدید برای تأیید اثرات احتمالی ضد سرطان آن‌ها شروع‌شده است. توت یکی از معدود میوه‌های سرشار از ویتامین C و آهن است که ممکن است به محافظت در برابر کم‌خونی ناشی از درمان سرطان کمک کند.
همچنین غنی از یک نوع فیبر گیاهی به نام لیگنین هستند که نشان داده‌شده عملکرد ایمنی بدن را تقویت می‌کند و سلول‌های سرطانی را در مطالعات آزمایشگاهی از بین می‌برد. مطالعات برای ارزیابی اینکه خوردن توت به چه میزان ممکن است در طول و بعد از درمان سرطان مفید باشد، ادامه دارد.
توت‌فرنگی
به دلیل طعم تازه و شیرین، توت‌فرنگی میوه موردعلاقه در میان دوستداران میوه است. سرشار از ویتامین C، فولات، منگنز و پتاسیم و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی مانند pelargonidin. می‌باشند. ازاین‌رو توت‌فرنگی ممکن است مزایای بسیاری برای بهبود سرطان داشته باشد. توت‌فرنگی‌های رسیده نرم هستند، و آن‌ها را برای افرادی که مشکل بلع خفیف دارند، مناسب می‌کند.
از این گذشته، یک مطالعه روی حیوانات نشان داد که استفاده از توت‌فرنگی‌های یخ‌زده در همسترهای مبتلابه سرطان دهان باعث کاهش شکل‌گیری تومور می‌شود.
یک مطالعه دیگر در موش‌ها نشان داد که عصاره توت‌فرنگی به از بین بردن سلول‌های سرطانی پستان و جلوگیری از رشد تومور کمک می‌کند.
البته مطالعات بیشتری برای تعیین اینکه آیا توت‌فرنگی هنگام خوردن به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم، در انسان اثرات ضد سرطانی دارد، موردنیاز است.
