زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر امید صالحیان؛ فیزیولوژیست ورزشی

علت اصلی بیماری‌‌ها زندگی ماشینی و کم تحرکی است. حدود 50 درصد ایرانیان دچار فقر حرکتی هستند مهم‌ترین و شناخته شده‌ترین آفت سلامتی ورزش نکردن، تغذیه نامناسب و و نداشتن استراحت کافی است. بی‌تحرکی فقط به استراحت در تخت اطلاق نمی‌شود، کارمندی که ساعت‌ها پشت یک میز بنشیند، به درجاتی از بی‌تحرکی مبتلاست. 

اثرات فیزیولوژیک كم‌تحركی 

تمام سیستم‌های بدن، در معرض خطرات ناشی از کم‌تحرکی و بی‌تحرکی است. این خطرات  به فاکتورهایی مانند  سن، سلامت جسمی ـ روانی، سطح بی‌تحرکی و مدت زمان بی‌تحرکی بستگی دارد. بی‌تحرکی سبب ایجاد تغییر  در سیستم عضلانی ـ اسکلتی شده و منجر به کاهش توده عضلانی و قدرت می‌‌گردد همچنین تجزیه پروتئین افزایش می‌‌یابد و سنتز پروتئین کاهش می‌‌باید و عضلات دچار آتروفی می‌‌شوند.

بعد از یک هفته، ۲۰ درصد از قدرت و تحمل ماهیچه کاهش می‌یابد. بی‌تحرکی بیش از یک تا دو ماه می‌تواند اندازه ماهیچه را تا نصف کاهش دهد که با کاهش عملکرد آن همراه است. بی‌تحرکی با کاهش املاح سازی و کمبود مواد زمینه‌ای به تعادل منفی کلسیم منجر می‌شود بازجذب استخوان افزایش می‌‌یابد تراکم استخوان‌‌ها کاهش می‌‌یابد و پوکی استخوان رخ می‌‌دهد.

تشکیل ترومبوز نتیجه بی‌تحرکی است بدین معنی که دیواره عروق دچار گرفتگی می‌‌شود و در مسیر انتقال خون اختلال پدید می‌آید که در نهایت خونرسانی مشکل شده و سکته رخ می‌‌دهد. خطر لخته شدن، در احتمال کنده شدن آن از دیواره رگ و حرکت آن در مسیر جریان خون است. اگر لخته، مسیر عروق خون ‌رساننده به مغز را مسدود کند، سکته مغزی و اگر مسیر عروق خون‌رساننده به قلب را مسدود کند، سکته قلبی ایجاد می‌شود و سایر اندام‌ و اعضا نیز به همین ترتیب در معرض خطر هستند. بی تحرکی سبب کاهش حرکات روده می‌‌شود که یبوست نخستین نشانه آن است بدنبال آن کاهش اشتها رخ می‌‌دهد و در تامین مواد غذایی جهت بافت‌‌ها اختلال رخ داده و متابولیسم بدن دچار مشکل می‌‌شود. 

فعالیت جسمانی خطر ابتلا به سرطان کولون را از طریق اثر روی پروستاگلاندین‌ها، کاهش زمان عبور مواد از روده و افزایش سطح آنتی‌اکسیدان‌ها کاهش می‌دهد. نداشتن فعالیت و نشستن طولانی مدت در محیط‌های اداری، دانشگاهی، از عوامل شروع هموروئید (بواسیر) است و افراد کم تحرک بیشتر مستعد اختلالات گوارشی همچون یبوست و اختلالات ادراری ـ تناسلی همچون سنگ کلیه هستند.

بی تحرکی و استفاده مداوم از کامپیوتر سبب ایجاد عوارضی چون اختلالات اسکلتی عضلانی (کمردرد، سندرم تونل کارپل، درد ناحیه شانه) و مشکلات چشمی از جمله خستگی و خشکی چشم و سوزش و اشک ریزی و تاری دید می‌شود. اضافه وزن به شاخص توده بدنی ۳۰ـ ۲۵ و چاقی به شاخص توده بدنی بالای ۳۰ اطلاق می‌شود که هردو، زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها هستند  که می‌‌توان به مقاومت انسولینی اشاره نمود که عوامل پیدایش دیابت می‌‌باشد.

این بیماری زمینه ساز بیماری‌‌های بسیاری از جمله مرگ زودرس، بیماری‌های قلبی، کلیوی، پرفشاری خون و .. است  فعالیت بدنی با ترشح انسولین سبب کاهش کاهش مقاومت به آن می‌‌شود و در بهبود این بیماری موثر است. چاقی و اضافه وزن به دلیل اعمال فشار زیاد بر مفاصل تحمل‌کننده وزن بدن، به ویژه زانو، ران و مهره‌های پایین کمری، سبب تخریب مفصلی و در نتیجه ایجاد درد مفصل می‌شود. 

فواید فعالیت جسمانی منظم

فعالیت جسمانی منظم، خطر ابتلا به بیماری قلبی، سکته مغز را كاهش می‌دهد. به طور عمومی، فعالیت‌ جسمانی سبب بهبود متابولیسم گلوگز می‌شود، چربی بدن را کاهش می‌دهد و فشارخون را پایین می‌آورد.

مجموعه‌ای که عوامل اصلی کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت هستند. فعالیت بدنی خطر ابتلا به اکثر سرطان‌‌ها از جمله سرطان سینه را کاهش می‌‌دهد که با تنظیم ترشح هورمون‌ها رخ می‌‌دهد و همچنین فعالیت بدنی میزان خونرسانی به بافت‌‌ها را زیاد می‌کند  در نتیجه داروی مناسب به بافت مربوطه می‌‌رسد  و دارو موثر تر عمل می‌کند و بهبودی سریع تر حاصل می‌‌گردد.

فعالیت ورزشی با ترشح آندروفین‌‌ها سبب رفع علائم افسردگی می‌شود  و شادی را در فرد بیمار پدید می‌‌آورد. علاوه بر فواید مستقیم درمانی، با افزایش فعالیت جسمانی می‌توان شاهد افزایش فعالیت‌های متقابل اجتماعی در همه جنبه‌های زندگی مانند ایجاد سرگرمی مفرح، کاهش خشونت و… بود. فعالیت جسمانی دارای فواید اقتصادی به ویژه در مواردی مانند کاهش هزینه مراقبت بهداشتی، افزایش بهره‌وری و محیط اجتماعی سالم‌تر است.