ثریا ابراهیم‌پور؛ زیر نظر: دكتر سیدعلی كشاورز
فعالیت‌‌های بدنی شدید منجر به ایجاد تغییرات نامطلوب در پارامترهای ایمنی مانند: لوکوسیت کل، شمارش لنفوسیت‌ها و... می‌گردد. این تغییرات بسته به شدت ورزش و مدت آن متفاوت است. بطور کلی ورزشهای سنگین با افزایش استرس اکسیداتیو، تحریک سیستم التهابی و تغییرات در سطح برونش‌ها و راه‌های تنفسی همراه است.
در هر دو نوع ورزشهای هوازی و بی هوازی تولید گونه‌‌های فعال اکسیژن و نیتروژن (RNOS) افزایش می یابد. این استرس اکسیداتیو موجب تضعیف دفاع آنتی اکسیدانی بدن و اکسیداسیون در بافت‌های حساس بدن می شود. عوارض عمده استرس اکسیداتیو عبارتند از: اختلال در تولید نیروی عضلانی، اختلال در بازیابی پس از ورزش و در نهایت التهاب حاد و مزمن.
ورزشكارانی كه ورزشهای شدید یا تمرین‌های شدید ورزشی انجام می دهند، بعد از 1-2 هفته ورزش دچار عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی می‌گردند. این حالت می تواند توام با اختلال تنفس و برونشیت باشد كه تحت عنوان EIB (برونشیت ناشی از ورزش) شناخته می‌شود.
تغییرات در توان ورزشی
اکثریت ورزشکاران حرفه‌ای حین تمرین‌های مداوم و ورزشکاران غیر حرفه‌ای بدنبال یک ورزش سنگین، با دردهایی درگیرند. این دردهای مزمن، دردهایی هستند که ورزشکار با هر بار ورزش و به خصوص انجام پشت سر هم حرکت خاصی، احساس می‌کند. این دردها که ناشی از فشار وارده به اعضای بدن در حین ورزش است، باعث می‌شود که ورزشکار نتواند به مدت زمان لازم ورزش را ادامه دهد یا دامنه حرکت آن اندام محدود شود.
اکثریت ورزشکاران مجبورند به منظور تسکین این دردهای مزمن از داروهای ضد التهابی نظیر ایبوپروفن و ناپروکسن استفاده نمایند که عوارض نامطلوب شناخته شده‌ای را در پی دارد. علاوه بر دردهای مزمن، تخریب پروتئین فیبرهای عضلانی طی ورزش نیز موجب افت چشمگیر عملکرد ورزشکاران می‌گردد. افزایش حالت التهابی حتی این تخریب پروتئینی را تشدید نموده و باعث می‌شود دوره بازیابی ورزشکاران به تعویق بیفتد.
برای کاهش التهاب که منشا اصلی عوارض ناخواسته و نامطلوب ورزش می‌باشد، می‌توان از راهکارهای مناسب تغذیه‌ای بهره جست که علاوه بر تسکین التهاب، درد و تحلیل توان عملکردی، موجب پیشگیری از بروز این عوارض نیز می‌گردد.
با تجویز یک رژیم غذایی متعادل برای ورزشکار و افزودن برخی از مواد مغذی که بطور چشمگیری موجب مهار و یا کنترل التهاب و پیامدهای نامطلوب ناشی از آن در ورزشکاران می‌شود، نه تنها می‌توان کارایی ورزشی و بازیابی آنان پس از ورزش را افزایش داد، بلکه می‌توان ورزشکار را از عوارض مصرف بیش از حد داروهای ضد التهابی مصون نگه داشت.
اسیدهای چرب امگا 3، کاهندگان التهاب
بطور کلی این گروه از اسیدهای چرب غیر اشباع خواص ضد التهابی دارند. مطالعات متعددی نشان داده‌اند، مکمل یاری ورزشکاران با امگا3 بخصوص ایکوزاپنتانوئیک اسید(EPA) و دکوزاهگزانوئیک اسید(DHA) موجود در ماهیهای چرب بطور معنی‌داری موجب افزایش عملکرد ورزشی آنان شده‌است. استفاده ورزشكاران از امگا3 موجب افزایش سلامت متابولیکی و قلبی-عروقی می‌گردد.
امگا3 و مسیرهای بهبود عملكرد ورزشی
این اسیدهای چرب از چندین مسیر می‌توانند در بهبود عملکرد ورزشکاران موثر واقع شوند:
1) افزایش مصرف چربی و کاهش تحلیل عضلانی
2) اثرات کاهندگی التهاب و کاهش تولید واسطه‌های التهابی
3) کاهش تروما در نتیجه تسریع بهبود آسیب‌ها و تسریع بازسازی عضلات
4) درمان و یا جلوگیری از برونشیت ناشی از ورزش
5) کاهش خطر بیماری‌های قلبی- عروقی در ورزشکاران
6) افزایش قدرت انقباض فیبرهای عضلانی و کاهش سفتی عضلات. اگر به رژیم غذایی ورزشکار به مقدار کافی از منابع اسیدهای چرب امگا3 اضافه شود، می‌توان به این اهداف دست یافت.
منابع امگا3
مصرف ماهی که از جمله منابع مهم غنی از اسیدهای چرب امگا-3 به خصوص دکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) می‌باشد، می‌تواند التهاب ناشی از تمرین سخت ورزشی و درد متعاقب آن را مهار نماید. از جمله منابع مهم حیوانی و گیاهی اسیدهای چرب امگا 3 می‌توان به این موارد اشاره نمود: ماهیهای چرب مانند سالمون، تن، شاه ماهی، ماهی آزاد، دانه کتان، روغن دانه کتان، گردو، سبزی‌‌هایی که برگ‌‌های سبز تیره دارند و روغن کانولا...
برای خواندن بخش دوم -امگا3، امگا6 و ايمنی ورزشكاران- اینجا کلیک کنید.
