زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

 دكتر محبوبه حسینی؛ فوق تخصص غدد

دیابت یكی از بیماری‌هایی است كه متاسفانه در كشور ما نیز شیوع بالایی دارد و كمتر پزشكی است كه با عوارض این بیماری مرموز دست و پنجه نرم نكند. به همین منظور برخی از سوالات شایعی كه ممكن است درخصوص این بیماری از شما پرسیده شود عنوان می‌شود.

آیا بیماران دیابتی نیاز به واكسیناسیون خاصی دارند؟
تمام بیماران دیابتی بالای شش ماه باید سالانه تحت واكسیناسیون آنفلوآنزا قرار  بگیرند. واكسن پنوموكوك پلی‌ساكارید در تمام بیماران بالای دوسال توصیه می‌شود. تزریق مجدد واكسن پنوموكوك در افراد بالای 64 سال كه نوبت واكسن قبلی آنها، قبل از 65 سال بوده و بیش از پنج سال از نوبت آن می‌گذرد، توصیه می‌شود. علاوه بر این، بیمارانی كه دچار سندرم نفروتیك، نارسایی مزمن كلیه هستند یا افراد متقاضی پیوند كلیه، به دلیل تضعیف سیستم ایمنی، باید واكسن پنوموكوك را مجددا دریافت كنند.

آیا بیماران دیابتی می‌توانند ورزش كنند؟
ورزش منظم باعث بهبود وضعیت قندخون، كاهش عوامل خطرزای بیماری‌های قلبی- عروقی و كاهش وزن می‌شود. حتی ورزش منظم می‌تواند باعث پیشگیری از دیابت در افراد مستعد گردد. بیماران دیابتی می‌توانند حداقل 150 دقیقه فعالیت ورزشی با شدت متوسط در هفته انجام دهند كه البته توصیه می‌شود این میزان در كل روزهای هفته انجام گیرد. البته قبل از توصیه به ورزش، بیمارانی كه دارای عوامل خطر دیگری مانند سابقه فامیلی مثبت از لحاظ بیماری قلبی- عروقی، فشار خون بالا، چربی خون بالا، دفع میكرو آلبومنیوری و كشیدن سیگار هستند، باید از جهت بیماری قلبی بررسی شوند.

آیا بیمار دیابتی در صورتی كه دچار عوارض دیابت باشد، باز هم می‌تواند ورزش كند؟
در صورت درگیری شدید چشمی (رتینوپاتی پرولیفراتیو یا رتینوپاتی غیرپرولیفراتیو شدید)، ورزش‌های مقاومتی یا هوازی شدید برای بیمار ممنوع است، زیرا ممكن است باعث خونریزی در ویتروس یا جداشدگی شبكیه شود.
اگر بیماری دچار نوروپاتی (درگیری عصبی) محیطی باشد، به دلیل كاهش حس درد در اندام تحتانی، ورزش می‌تواند، باعث خراشیدگی در پوست، عفونت و زخم پا شود. بنابراین در صورت نوروپاتی شدید اندام تحتانی، فعالیت‌هایی نظیر شنا و دوچرخه‌سواری، كه فشاری بر اندام‌های تحتانی وارد نمی‌كنند یا ورزش‌هایی كه تنها بازوها در آن درگیر هستند، توصیه می‌شود.
اگر بیمار دچار نوروپاتی اتونوم است (درگیری سیستم عصبی سمپاتیك و پاراسمپاتیك ثانویه به دیابت، كه به صورت افزایش غیرطبیعی ضربان قلب در حین استراحت یا افت فشار اورتواستاتیك، گاستروپارزی، ناهنجاری‌های تخلیه مثانه، اختلالات جنسی، افزایش تعریق اندام فوقانی و كاهش تعریق اندام تحتانی بروز می‌كند) حتماً باید قبل از شروع ورزش جدید، از لحاظ قلبی بررسی شود.
ورزش شدید باعث پیشرفت بیماری كلیوی نمی‌شود بنابراین محدودیت ورزش در بیماران كلیوی- دیابتی لازم نیست.

قبل از شروع ورزش در بیماران دیابتی، چه ارزیابی‌هایی توصیه می‌شود؟ 
در صورتی كه طبق نظر پزشك معالج، بیمار دیابتی از جهت بیماری‌های قلبی- عروقی مستعد باشد (دارای فاكتورهای خطر متعدد از جهت بیماری قلبی باشد) باید از این جهت ارزیابی شود. در این بیماران بهتر است در ابتدا شدت و مدت ورزش كم بوده و به تدریج طول مدت و شدت آن را افزایش داد. البته ارزیابی روتین قلبی در بیماران دیابتی توصیه نمی‌شود. علاوه بر این، بیماران دیابتی باید از لحاظ شرایطی مانند فشار خون، نوروپاتی اتونوم و محیطی، وجود صدمات و ضایعات در پا و رتینوپاتی پیشرونده نیز بررسی شوند.

كدام عوارض ناشی از دیابت باید در بیماران دیابتی موردارزیابی قرار گیرند؟
 افزایش فشار خون: در هر بار ویزیت، فشار خون بیماران دیابتی باید اندازه‌گیری و كنترل شود.
 اختلال در چربی‌های خون: در اكثر بیماران دیابتی میزان چربی‌های خون حداقل باید سالانه ارزیابی شود، البته افرادی كه میزان چربی‌های خون‌شان كنترل است (یعنی TG>150, HDL>50,LDL<100 میلی‌گرم در دسی لیتر دارند.)  ارزیابی چربی‌های خون، می‌تواند هر دو سال یكبار انجام گیرد. درگیری كلیوی (نفروپاتی دیابتی)، بیماران دیابتی كه پنج سال از بیماری آنها گذشته یا بیماران دچار دیابت نوع دو، در ابتدای تشخیص بیماری، باید از این لحاظ بررسی شوند.
 درگیری چشمی (رتینوپاتی دیابتی): بزرگسالان و كودكان 10 سال به بالا، با دیابت نوع I، پنج سال بعد از شیوع بیماری و بیماران دیابتی نوع II، در ابتدای تشخیص بیماری، باید از این لحاظ مورد ارزیابی قرار گیرند.
 درگیری عصبی (نوروپاتی دیابتی): تمام بیماران دیابتی در ابتدای شروع بیماری و سپس حداقل به صورت سالانه از نظر نوروپاتی قرینه اندام تحتانی، باید ارزیابی شوند.ارزیابی از جهت علائم نوروپاتی اتونوم سیستم قلبی- عروقی در ابتدای تشخیص دیابت نوع دو و پنج سال بعد از شروع بیماری در دیابت نوع I، باید انجام گیرد.بیماران دیابتی نوع I باید از نظر آنتی بادی‌های مربوط به كم‌كاری تیروئید و همچنین TSH، بعد از كنترل وضعیت متابولیك آنها، سنجیده شوند.همچنین با توجه به همراهی سلیاك با دیابت نوع I، این بیماران باید از این نظر نیز با سنجش آنتی بادی‌های مربوط، ارزیابی شوند.

آیا مصرف آسپرین در تمام بیماران دیابتی لازم است؟
بیماران دیابتی نوع I و II، دارای سن بالای 40 سال، كه در معرض بیماری‌های قلبی- عروقی هستند و یا افرادی كه غیر از دیابت دارای عوامل خطر دیگری مانند سابقه فامیلی مثبت از لحاظ بیماری قلبی- عروقی، فشار خون بالا، چربی خون بالا. آلبومینوری و كشیدن سیگار هستند، لازم است آسپرین مصرف كنند.