زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

نازلی نمازی؛ دانشجوی کارشناسی ارشد تغذیه تبریز

دیابت ملیتوس شایع‌ترین بیماری نا‏شی از اختلالات متابولیسم و یکی از بیماری‌های غیر واگیر شایع در سراسر جهان می‌باشد. در ‌این بیماری افزایش قند خون در اثر ترشح ناکافی انسولین، اختلال در عملکرد انسولین خون و یا هر دو ‌ایجاد می‌شود. در صورتی که مقدار قند خون در‌ این بیماری کنترل نشود، با عوارضی مانند زخم پای دیابتی همراه می‌شود که تقریبا 15درصد بیماران دیابتی را دچار می‌سازد. تاکنون درمان قطعی برای زخم دیابتی پیدا نشده است.

پیشگیری از ابتلا آسان‌تر از درمان ‌این زخم است. پیروی از رژیم غذایی مناسب برای کاهش قند خون و کنترل آن، مصرف مرتب دارو و انسولین به مقدار تجویز شده توسط پزشک، تمیز نگه داشتن و ضد عفونی کردن محل آسیب دیده و جلوگیری از فشار به آن ناحیه (استفاده از کفش‌های راحت) می‌تواند از بدتر شدن زخم جلوگیری کند. از آنجایی که در نتیجه افزایش قند خون کلاژن پوست گلیکوزیله می‌شود، پوست انعطاف‌پذیری خود را از دست داده و شکننده می‌گردد. از طرفی بالا بودن قند خون، سبب عملکرد غیر طبیعی به خصوص در فیبروبلاست، نوتروفیل‌ها  و ماکروفاژ می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود که از روش‌های درمانی (رژیم غذایی، دارو، انسولین و فعالیت بدنی) جهت کاهش HbA1C به زیر 7درصد تحت نظارت متخصص استفاده شود.
مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از برخی مواد طبیعی می‌تواند در بهبود زخم موثر باشد، اما هنوز نیاز به مطالعات بیشتری جهت دستیابی به ماده‌ طبیعی که بتواند در اکثر افراد مبتلا، نقش درمانی داشته باشد وجود دارد. در ادامه به بررسی برخی از موادی که به نظر می‌رسد بتوانند نقش درمانی در زخم‌های دیابتی داشته باشند می‌پردازیم:

عسل

عسل حاوی گلوکز و سوکروز بیشتر از سایر قندها و حدود 17درصد آب است. از قدیم از عسل برای درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌کردند.
عسل درمان جایگزینی مناسبی در بیماری‌هایی است که مقاومت باکتریایی دارند. این ماده پرخاصیت به دلیل درصد بالای گلوکز و PH اسیدی سبب تحریک ماکروفاژ‌ها می‌شود.
اسمولاریته بالای آن سبب می‌شود که آب در دسترس برای باکتری‌ها کاهش پیدا كند. شایان ذکر است، در مطالعاتی که عسل با مقداری آب رقیق شده نیز خاصیت ضدعفونی کنندگی دیده می‌شود. واکنش شیمیایی بین گلوکز، آب و اکسیژن سبب تولید مقداری H2O2 و گلوکونیک اسید می‌شود. آب اکسیژنه‌ تولیدی به ضدعفونی‌کنندگی زخم کمک می‌کند.
در ضمن عسل برطرف کننده بوی بد حاصل از زخم است که دلیل آن را تولید اسید لاکتیک ناشی از متابولیزه شدن گلوکز عسل توسط باکتری می‌دانند.
چندین مطالعه‌ داخلی و خارجی حاکی از درمان زخم پس از مصرف موضعی عسل در محل آسیب دیده می‌باشد، اما با توجه به تعداد کم افراد مورد مطالعه در‌ این زمینه،  نیاز به مطالعات بیشتری وجود دارد.

صمغ
نوعی صمغ که از درخت Cammiphoro molmol به‌دست می‌آید می‌تواند مفید باشد. در مطالعات حیوانی انجام شده، اثرات ضدانگلی و ضدمیکروبی آن مشخص شده است، حتی ‌این نوع صمغ، اثرات کاهندگی قند خون را در بیماران دیابتی نوع دو نیز نشان داده است.

موم قهوه‌ای
Propolis  ماده مومی شکل قهوه‌ای رنگی است که زنبور عسل برای ساختن کندو از آن استفاده می‌کند. این ماده، اثرات ضد میکروبی، آنتی اکسیدانی، ضد زخم، ضد التهاب و تحریک سیستم‌ایمنی را در مطالعات حیوانی و انسانی نشان داده است. قابل توجه می‌باشد که اثرات ضد میکروبی موم قهوه‌ای علیه استافیلوکوکوس اورئوس بیشتر از اتانول 80-60 درصد است.

سایر موارد مفید
با توجه به ‌اینکه افراد مبتلا به زخم پای دیابتی دچار اختلال در گردش خون و در نتیجه کاهش توانایی، جهت مبارزه با عفونت هستند، بنابراین مصرف موارد زیر می‌تواند مفید باشد:
 زنجبیل
 جین سینگ
 بابا آدم
 پامچال
 فلفل قرمز
فلفل قرمز بیشتر از سایر موارد ذکر شده می‌تواند در درمان اختلال رشته‌های عصبی و گردش خون موثر باشد.