زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

فاطمه حسین پورگنجارودی؛ کارشناسی ارشد بهداشت و ایمنی غذا، زیر نظر: خانم دکتر آزاده نجارزاده

آلرژی غذایی
واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن به برخی ترکیبات پروتئینی در مواد غذایی را آلرژی غذایی گویند. اغلب مردم تمامی واکنش‌‌هایی را که بدن در ارتباط با ماده غذایی نشان می‌‌دهد را آلرژی غذایی می‌‌دانند و این بسیار مهم است که بتوان بین این واکنش‌‌ها تفاوت قائل شد.

بطور کلی واکنش‌‌های نامطلوب بدن در برابر غذا به دودسته تقسیم می‌‌شود

1- واکنشهای مرتبط با سیستم ایمنی که شامل آلرژی غذایی وبیماری سلیاک می‌‌شود که در این موارد ایمنوگلوبولین E درگیر می‌‌شود.

2- واکنش‌های غیر مرتبط با سیستم ایمنی که شامل عدم تحمل غذایی است ودلایل آن می‌‌تواند متابولیکی (عدم تحمل لاکتوز)، دارویی (ترکیبات حاوی کافئین و تئوبرومین)، مسمومیت (اسکرومبوئید) و دسته دیگر تحت عنوان واکنشهای روانی شناخته می‌‌شوند، باشد.

علائم آلرژی به چهار دسته تقسیم می‌شوند

گوارشی (تهوع، استفراغ، دردها و گرفتگیهای شکم)، تنفسی(آسم، خس خس سینه و ورم غشاء مخاط بینی)، پوستی(کهیر، اگزما، خارش و بثورات جلدی) و دیگر واکنش‌‌ها مثل بالا رفتن فشارخون، تورم زبان،ادم حنجره، علائم دهانی وشوک آنافیلاکسی.این واکنش‌‌ها معمولا بلافاصله یا چند دقیقه بعد از دریافت ماده غذایی آلرژن رخ می‌‌دهد.

شدت این واکنش‌‌ها به میزان دریافتی از ماده غذایی آلرژن، نحوه آماده سازی ماده غذایی، ترکیبات استفاده شده در تهیه غذا یا مصرف شده هنگام خوردن غذا، سن فرد، دریافت ماده غذایی با شکم خالی، دریافت ماده غذایی در زمانی نزدیک فعالیت ورزشی و سابقه بیماریهای آتوپیک و آسم، بستگی دارد .اگرچه آلرژی غذایی با واکنش‌‌های ملایم همراه است اما گاها می‌‌تواند سبب ایجاد شوک آنافیلاکتیک شده و مرگ فرد را به دنبال داشته باشد، که این واکنش‌‌ها اغلب در جوانان با سابقه بیماری آسم و یا آلرژی غذایی  در مورد مصرف بادام زمینی و دانه‌‌های درختی رخ می‌‌دهد و تاخیر در درمان،مرگ را به همراه دارد.

بیش از 170 نوع ماده غذایی آلرژن شناخته شده است که از میان آنها 8 ماده غذایی، شیر، ماهی، میگو، تخم‌مرغ، گندم، سویا، بادام زمینی و دانه‌‌های درختی، مهمترین مواد غذایی آلرژن محسوب می‌‌شوند که 90درصد موارد آلرژی‌‌های غذایی در دنیا را به خود اختصاص داده‌اند. البته با توجه به عادات غذایی مردم منطقه یا کشور، آلرژی به نوع خاصی از ماده غذایی می‌‌تواند متفاوت باشد، مثلا آلرژی به کرفس، خرچنگ و خردل و بادام زمینی در کشورهای امریکایی و اروپایی بیشتراست و یا آلرژی به گندم سیاه در مردم ژاپن شیوع بیشتری دارد .تمام افزودنی‌‌های غذایی نمی‌توانند سبب ایجاد واکنش‌‌های آلرژیک شوند، مثلا آناتو ( رنگدانه ) و ژلاتین و یا نگهدارنده‌‌هایی چون گلوتامات و سولفات می‌‌توانند واکنش ایجادکنند اما مکانیسم ایجاد واکنش ربطی به سیستم ایمنی بدن فرد ندارد و تحت عنوان عدم تحمل قلمداد می‌‌شود نه  آلرژی غذایی .

بروز واکنش‌‌های آلرژیک می‌‌تواند حتی با لمس کردن ظروف و یا بطری‌‌های حاوی ماده غذایی آلرژن، باز کردن بسته ماده غذایی، استنشاق بخارات هنگام پخت‌وپز ماده غذایی رخ دهد.محققان معتقدند که 5سال اول زندگی دوران مهمی در طول عمر فرد  در ایجاد واکنش‌‌های آلرژی غذایی است. مطالعات و تحقیقات انجام شده در کشورهای مختلف  نشان میدهد میزان ابتلا رو به افزایش می‌‌باشد. مطالعات در امریکا نشان داد که 15میلیون نفر به این عارضه مبتلا هستند. شایان ذکر است که میزان شیوع در پسران بیشتر از دختران می‌‌باشد. حدود 9درصد مردم دنیا و 4 درصد جوانان به آلرژی غذایی دچارند. 

تعداد  8درصد از بچه‌‌ها و نوجوانان در جهان (حدود 6 میلیون) مبتلا به آلرژی غذایی هستند. اگرچه آلرژی به موادی چون شیر، تخم‌مرغ، گندم و سویا در بچه‌‌ها به مرور زمان رفع و یا کاهش می‌‌یابد اما آلرژی به بادام‌زمینی، دانه‌های درختی، ماهی و میگو مدت‌های طولانی و شاید تا پایان زندگی همراه فرد مبتلا باقی می‌ماند.دانشمندان هنوز جواب قانع کننده‌ای برای این مهم پیدا نکرده‌اند. اما آنچه واضح به نظر می‌رسد تغییر در شیوه زنگی مردم و تغییر عادات غذایی و استفاده از غذاهای غیر خانگی، استرس‌های موجود و همچنین مسافرت‌ها می‌‌تواند دلیلی برای این افزایش نا مطلوب باشد . شایان توجه است که این افزایش در بین افراد نوجوان و جوان شایع‌تر است.

پرهیز کامل از مصرف ماده غذایی آلرژن تنها راه درمان و پیشگیری از بروز واکنش‌‌های آلرژیک می‌‌باشد. بنابراین بسیار مهم است که ترکیبات ماده غذایی بر روی برچسب  بسته غذایی درج گردد و این باید به صورت یک قانون لازم الاجرا باشد . علاوه بر این تهیه غذا در شرایط سالم و ایمن، رعایت در عدم رخ دادن تماس متقاطع، عدم استفاده از غذاهای آماده، گرفتن آموزش‌‌های لازم در هنگام مواجهه با بروز واکنش‌‌ها و کمک به استفاده از غذاهای جایگزین می‌‌تواند نقش مهمی در کاهش و پیشگیری از بروز واکنش‌‌های آلرژیک غذایی داشته باشند.