زهرا نادی؛ کارشناسی ارشد علوم تغذیه
زیر نظر: دكتر حسن مظفری خسروی
برگهای هویج
بیشتر از خود هویج، برگهایش غنی از کلروفیل هستند. این ماده به گیاه رنگدانه سبز میدهد. کلروفیل منبعی غنی از منیزیم است و فشارخون را تنظیم میکند و به قوی شدن استخوانها و عضلات کمک میکند. پتاسیم زیادی در آن وجود دارد که فشارخون را کم میکند و سوختوساز بدن را بهبود میدهد.
همچنین از پوکی استخوان پیشگیری میکند. تحقیقات زیادی ثابت کرده است افرادی که پتاسیم بسیار کمی دریافت میکنند بیشتر در معرض خطر بیماری قلبی هستند. برگ هویج منبعی غنی از ویتامین k هم هست که در خود هویج وجود ندارد و برای سلامت استخوان بسیار مهم است.
نحوه استفاده: از آنجائی که تراکم بالای پتاسیم در برگهای هویج باعث تلخ شدن آن شده است، بهتر است آن را خوب خردکنید و با مواد غذایی دیگر مخلوطکنید. مثلاً در سالاد بریزید یا برای تزئین خوراکیهای دیگر یا سوپ استفاده کنید.
پوست سیبزمینی
سیبزمینی به خاطر افزایش وزنی که ایجاد میکند، زیاد خوشنام نیست. ولی پوست آن پر از مواد مغذی ازجمله پتاسیم، ویتامین ث، آهن، مس و فیبر است.
پوست تنها یک سیبزمینی حاوی 18 درصد فیبر لازم برای شماست. فیبر زیاد موجب تنظیم دستگاه گوارش و کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی و دیابت میشود. فیبر باعث میشود که بعد از وعده غذایی به مدت طولانیتری احساس سیری کنید.
به همین علت است که خانمهایی که فیبر روزانه خود را از 12 گرم به 24 گرم افزایش
میدهند، 90 کالری کــــمتر در روزدریافت
میکنند.
نحوه استفاده: برای استفاده در سوپ، آن را کاملاً شسته و باپوست خرد نمایید. همچنین بعد از شستشوی کامل، آن را به قطعات طولی برش داده و باکمی روغنزیتون و نمک و فلفل برشتهکنید. حتی میتوانید به آنها گیاهان معطر و ادویه بیفزایید.
پوست سیبدرختی
پوست سیب قرمز یا سبز سرشار از فیبر محلول و کوئرسیتین است که میزان کلسترول خون را کاهش میدهد. کوئرسیتین خواص ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی دارد. ولی از آنجائی که بقایای آفتکشها در پوست میوه جمع شدهاند، سعی کنید سیب ارگانیک بخرید.
نحوه استفاده: برای اطمینان از تمیزی پوست سیب، بهتراست آنها را به مدت چند ساعت درون آب قرار دهید. بدین ترتیب بسیاری از سموم از پوست سیب جدا میشوند. پوست سیب را داخل مخلوطکن بریزید و با آبمیوههای دیگر مخلوطکنید. یا آن را خرد نموده و با سوپ میل کنید. گرمای سوپ پوست میوه را شل میکند و به آن طعم متفاوتی میدهد. اگر از آبمیوه خوشتان میآید، پوست سیب را با هویج و زنجبیل مخلوطکنید و آن را نوش جانکنید.
ساقههای چغندر
پژوهشی از مؤسسه فناوری غذایی آلمان نشان میدهد که ساقههای چغندر سرشار از اسیدآمینه گلوتامین هستند و دستگاه ایمنی بدن را تقویت میکنند و توانایی بدن را برای بهبودی پس از جراحت افزایش میدهند. همچنین منبعی غنی از فیبر هستند. همچنین هر رنگ آن نشانه آرایه متفاوتی از مواد غذایی گیاهی است و نوع خاصی از مزایای سلامتی را دارد.
نحوه استفاده: ساقهها را کاملاً خرد نموده و با برگهای چغندر تفت دهید. زمان پخت ساقهها طولانیتر است، پس قبل از اضافه کردن برگها به ماهیتابه، آنها را حرارت دهید.
پوست پرتقال
پوشش سفیدی که دور پرتقال را گرفته است غنی از بعضی مواد مغذی است. این قسمت سفید چهار برابر بیشتر از داخلش فیبر دارد. ماده د- لیمونین که بخش اصلی پوست پرتقال است، در این قسمت قرار دارد و خطر سرطان سلولهای فلسی شکل که نوع کشندهای از سرطان پوست است را کاهش میدهد. بهعلاوه، پوست پرتقال پر از تانجرین و نوبیلتین است که این دو ماده فلاوونوئیدهایی هستند که خواص ضد سرطانی، ضد دیابتی و ضدالتهابی دارند. این مواد آنتیاکسیدانهایی هستند که سطح کلسترول خون را بیش از داروهای تجویزی پایین میآورند.
نحوه استفاده: پوست پرتقال را رنده و خردکنید. این پوستها به هر چیزی از لوبیا سبز گرفته تا مرغ، طعمی عالی میدهد. حتی برای دسر، پوست پرتقالها را دو بار در آب بجوشانید و آبش را دور بریزید. بدین ترتیب تلخی آن گرفته میشود. یک ساعت آنها را داخل شربت بخوابانید و بعد آنها را به همراه چای یا دمنوش میل کنید.
برگهای بروکلی
شاید بعضی جاها بروکلی را بدون برگهایش بفروشند. ولی سعی کنید بروکلی را با برگ بخرید. 30 گرم برگ بروکلی 90 درصد از ویتامین آ روزانه شمارا تأمین میکند. ویتامین آ برای حفظ کارکرد ایمنی بدن، بینایی، تولیدمثل و ارتباط سلولی حیاتی است. برگهای بروکلی سرشار از ویتامین ث هستند که دستگاه ایمنی بدن را تقویت میکنند.
نحوه استفاده: این برگها هم مانند اسفناج هستند. میتوانید آنها را بخارپز کنید، تفت دهید یا کبابی کنید. برگهای ریزتر و جوانتر را برای سالاد استفاده کنید.
پوست پیاز
پوستهای قهوهای و کاغذ مانند پیاز و لایههای بیرونی سفت آن، منبعی سرشار از ترکیبات فنولی فیبر نامحلول ازجمله کوئرسیتین و فلاوونوئیدهای دیگر هستند. فیبر موجود در پوست پیاز، ریسک بیماریهای قلبی عروقی، مشکلات گوارشی رودهای، سرطان روده بزرگ، دیابت نوع دوم و اضافهوزن را کاهش میدهد. ترکیبات فنولی به پیشگیری از بیماریهای شریانی کمک میکنند و دارای خواص ضد سرطانی هستند.
نحوه استفاده: برای به دست آوردن ترکیبات خوب از پوست پیاز (که اصولاً خوردنی نیست)، آنها را در سوپها و خورشها بریزید تا طعم آنها دربیاید و بعد آنها را خارج کنید.
برگهای کرفس
این برگها پنج برابر بیشتر از ساقههای کرفس منیزیم و کلسیمدارند. منیزیم برای بیش از 300 واکنش بیوشیمیایی در بدن ازجمله متابولیسم انرژی و سنتز پروتئین لازم است.
کلسیم که به بهبود سلامتی استخوان معروف است به انقباض و انبساط عضلات و رگهای خونی هم کمک میکند و هورمونهای لازم برای کارکردهای بیولوژیکی اولیه را ترشح میکند و سرعت انتقال پیام به مغز را تسریع میکند.
از همه اینها گذشته، برگهای کرفس سرشار از آنتیاکسیدان و ترکیبات ضدالتهابی ازجمله ویتامین ث و فنولها هستند.
نحوه استفاده: برگها را خردکرده و داخل سالاد بریزید. داخل نیمرو و سالادهای دریایی هم خوشمزه میشود. میتوان آن را در سوپ همریخت. قابلمه را پر آب کنید و برگ کرفس و تفالههای سبزیها دیگر را هم داخلش بریزید و آن را بپزید.
بخش سفید داخل هندوانه
لایه سفید داخل هندوانه مقدار فراوانی سیترولین دارد. سیترولین اسیدآمینهای است که در بدن، به آرژینین تبدیل میشود. آرژینین اسیدآمینه است که برای قلب، دستگاه گردش خون و دستگاه ایمنی بدن بسیار مهم است.
ثابتشده است که این اسیدآمینه برای گشاد کردن رگهای خونی و بهبود گردش خون هم مفید است و عملکرد ورزشکاران را بهبود میدهد. همچنین خواص آنتیاکسیدانی دارد که از بدن در مقابل آسیب رادیکالهای آزاد محافظت میکند.
نحوه استفاده: سفیدیهای هندوانه را بدون پوست و بامغز هندوانه و آبلیمو در مخلوطکن بریزید و نوشیدنی مناسبی برای زمانهای ورزش خود تهیه کنید.