دکتر میرغضنفری؛ دكتری تخصصی (PhD) فیزیولوژی پزشكی، پژوهشگر طب سنتی ایرانی - عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ارتش
تنظیم: دکتر راحله حسنی: دکترای تخصصی (PhD) سیستماتیک گیاهی، پژوهشگر طب سنتی ایرانی
اختلالات حافظه
اختلال حافظه صورت
علت اختلال حافظه صورت‌ها (صور یا خیال) را خشكی (یبوست) مغزی مطرح كرده‌اند.
نكته جالب تشخیصی در این اختلال این است كه افراد یا خواب نمی‌بینند یا اصلاً خوابشان را به یاد نمی‌آورند.
لازم به یادآوری است كه هرکسی كه خواب نمی‌بیند و یا خوابش را به خاطر نمی‌آورد، لزوماً دچار اختلال این نوع حافظه نیست.
نکته جالب دیگر این است که شخص، معنی و مفهوم کلی (خوب بودن یا بد بودن) آن خواب را به یاد می‌آورد ولی صورتش (جزئیات، اماکن، تصاویر) را خیر.
فساد فکری (فكر و خیال، تشویش فكر، تمركز نداشتن)
از دیگر مطالب ذکرشده در رابطه با اختلالات حافظه، فساد فكری است که در طب با واژگانی همچون حمق و بلادت نیز یادشده است.
حمق زمانی است كه شخص در تدبیر منزل، اخلاق، اهل و مسائلی از این قبیل درمانده شده است.
درحالی‌که در بلادت ذهن فرد به‌اصطلاح "بلید" شده یعنی در مسائل حساس و علوم دقیق دچار مشکل است و نمی‌تواند پیشرفت نماید.
بدین شکل حکما برحسب درجه مشکل این دو را تفکیک می‌كرده‌اند.
علل فساد فكر (تشویش، فكر و خیال)
در کل چهار علت برای فساد فكر (تشویش، فكر و خیال) ذکرشده است؛ غلبه سردی و تری در مغز، سردی و خشكی در مغز، سردی ساده و شدید در مغز و درنهایت حرارت مغز.
بایستی توجه داشت که علت اختلال فکر به‌احتمال‌زیاد سردی است، اما گرمی هم می‌تواند اختلال فكر ایجاد کند. مزاج مغز سرد و تر است، درنتیجه استعداد آن برای سرد شدن بیشتر است.
تدابیری مانند کلاه بر سر گذاشتن، عمامه و دستار در مردان و روسری و چادر برای خانم‌ها باعث حفاظت سر در مقابل آفتاب و همین‌طور سرما بوده است.
به علت سبک زندگی مردم در عصر حاضر، گرم شدن مغز بسیار زیاد مشاهده می‌شود.
عاداتی مانند دیر به خواب رفتن، استرس‌ها و هیجانات، فیلم‌ها و تصاویر محرک و خوردن غذاهای پر ادویه باعث می‌شوند مغز به سمت گرمی و خشکی برود و به دنبال آن فساد فکری ایجاد می‌شود که اختلال حافظه از عوارض آن است.
درمان اختلال فکر در افرادی که دچار گرمی در مغز شده‌اند، پس از پرهیز از شرایط افزاینده گرمی مزاج، استفاده از خنکی جات و مرطبات (رطوبت بخش‌ها) و سکنجبین و چکاندن روغن بنفشه یا بادام شیرین در بینی است.
این افراد می‌توانند شب‌ها دوغ بخورند درصورتی‌که افراد دچار غلبه سردی و رطوبت در مغز و بدن نمی‌توانند.
اختلالات فکر (مالیخولیا)
اختلالات فکر را در قدیم با عنوان مالیخولیا یاد می‌کرده‌اند که لزوماً به معنی دیوانگی نیست.
البته در حالتی که شدید شود به سمت اسکیزوفرنی می‌رود. بر اساس گفته علما ریشه مالیخولیا در افزایش خلط سودا است که به همان بخش سنگین‌وزن و رسوب‌دهنده‌ی مواد حاصل از هضم غذا گفته می‌شود.
امروزه سبك زندگی اکثر ما صحیح نیست. به بیانی دیگر شش اصل سالم ماندن (هوای سالم، فعالیت بدنی مناسب، خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های موافق مزاج، رخدادهای روانی درست، پاک‌سازی صحیح بدن، خواب‌وبیداری به‌اندازه) هیچ‌کدام برقرار نیست.
خوردن مکرر غذاهایی که هضم سخت دارند (غذاهای سرخ‌شده، گوشت گاو، عدس، بادمجان)، غذاهای مانده (کنسرو جات و غذاهای فریزری) یا فست فودها، درصد زیادی سودا تولید می‌کند.
از طرفی امروزه هضم مردم نسبت به قدیم ضعیف‌تر شده است چون مردم فعالیت بدنی ندارند و اغلب ورزش نمی‌کنند.
فکر و خیال زیاد، درهم خوری، خواب خوب نداشتن (خواب‌های به‌هم‌ریخته، دیر خوابیدن شب‌ها و خواب سبک)، استرس داشتن و ورزش نکردن باعث افزایش سودا می‌شود.
سودا، این ماده سفت و سنگین و سیاه و رسوب‌دهنده مثل گل و لایی كه در جوی آب رسوب می‌کند، در بدن ما نیز رسوب می‌کند.
عوارض افزایش سودا بسیار متفاوت است؛ از لک پوستی، موهای زائد و اختلال خواب تا گرفتگی عضلات و مالیخولیا. عضله پشت ساق پا و گلو دو عضله‌ای هستند که بیشتر از همه دچار گرفتگی می‌شوند.
عضله پشت ساق پا عموماً در خواب دچار گرفتگی می‌شود. بدین ترتیب که خواب و شب هر دو سرد هستند، سودا هم سرد و خشک و راسب (رسوب دهنده) است.
در خواب سودا می‌تواند در عضلات رسوب داده و باعث گرفتگی آن‌ها شود. گرفتگی در عضله گلو سبب اختلال در بلع می‌شود.
آیا فقط کسانی که مزاج سرد و خشک دارند دچار افزایش سودا می‌شوند؟
جواب این سؤال خیر است؛ درواقع همه مزاج‌ها ممكن است دچار افزایش سودا شوند. البته احتمال افزایش سودا در مزاج سرد و خشک بیشتر است.
افراد با مزاج سرد و خشک، غالباً بدنی لاغر و پوستی تیره دارند، درون‌گرا و آرام و متفکراند.
غذای خوب خوردن و خوب غذا خوردن از اصول مهم سبک زندگی سالم هستند.
بایستی متذکر شویم که این جمله بدین معنا نیست که با خوردن پیتزا، سوسیس یا غذاهای مانده بلافاصله دچار مالیخولیا می‌شویم (گرچه دیده‌شده که شخصی بیمار با خوردن حتی یک وعده‌غذای ناسالم، دچار فکر و خیالات می‌شود).
درواقع این غذاها نباید جزو روند دائمی زندگی ما شوند.
دو نوع سودا در بدن ما وجود دارد؛ در نوع یک، رسوبی معمولی در بدن تشکیل می‌شود و درجایی از بدن رسوب می-کند. این نوع از سودا با یک ملین و مسهل برطرف می‌شود.
از آن‌طرف اگر سبک روتین زندگی ما به شکلی باشد که هرروز یا هر هفته غذاهای مولد خلط سودا مصرف کنیم، سودای رسوب‌کرده در بدن تغییر ماهیت می‌دهد.
مانند ته‌دیگی كه اول نرم است. فرض کنید این ته‌دیگ نرم روی گاز گذاشته شود و سپس در فریزر نگهداری شود.
مطمئناً این ته‌دیگ سفت شده و كندن آن سخت‌تر می‌شود. می‌توان این‌گونه گفت که هر چه ناپرهیزی بیشتر و طولانی مدت‌تر باشد، درمان سخت‌تر و طولانی‌تر می‌شود.
برای مثال کسی که مشکل ده‌ساله دارد، حداقل به زمانی بین سه تا ده ماه برای درمان نیاز دارد.
نکته دیگر که در اینجا تأکید دوباره آن خالی از لطف نیست این است که همه افراد با هر مزاجی به دنبال ناپرهیزی، می‌توانند دچار خلط سودا شوند.
لذا هر فرد بایستی مزاج خود را بشناسد و مطابق با آن زندگی کند.
علائم مالیخولیا در افراد با مزاج گرم و تر
در افرادی با پایه مزاجی گرم و تر، علائم مالیخولیا بیشتر شامل پرحرفی، خشم و گاهی اوقات هیجانات زیاد می‌شود.
گاهی این افراد به سمت مانیا می‌روند (شادی و سرخوشی بیش‌ازحد و نامتعارف). چون افراد دموی و گرم و تر، به‌طور طبیعی معمولاً افرادی شاد و خوشحالند، در صورت دچار شدن به مالیخولیا، علائمشان به سمت شادی بیش‌ازحد می‌رود.
در فرد مبتلابه اختلال دوقطبی (که در روان‌پزشکی نیز مطرح است)، چنانچه پایه مزاجی فرد دم باشد، احتمال مرحله مانیا بیشتر می‌شود (در اختلال دوقطبی فرد گاهی خیلی شاد است یا بذل و بخشش بیش‌ازحد می‌كند و گاهی در حال افسردگی و فكر و خیال و غم می‌باشد).
علائم مالیخولیا در افراد با مزاج سرد و خشک
این افراد معمولاً درون‌گرا بوده و شخصیتی اجتماعی ندارند. در ضمن این اشخاص مستعدتر به افزایش خلط سودا هستند؛ لذا وقتی دچار مالیخولیا می‌شوند، ترس، وحشت، گریه و افسردگی زیاد باعث می‌شود که این شخص در خودش فرورود. حتی امکان دارد دچار حالت قفل‌شدگی شده و ساعت‌ها در یک وضعیت بدنی ثابت مانده و به یکجا خیره شود.
علائم مالیخولیا در افراد با مزاج گرم و خشک
افراد با مزاج گرم و خشك، فعال و ایده‌آل گرا بوده و همواره برای خودشان کاری یا کارهایی ایجاد می‌كنند.
استراحت كم، مصرف كم و بازدهی زیاد از مشخصات این افراد است. البته این افراد معمولاً مقداری اضطراب و حساسیت به قول و قرار را نیز نشان می‌دهند.
این‌چنین فردی درصورتی‌که سودا در بدنش تشکیل شود، دچار اضطراب یا لرزش بدن شده، ممکن است خواب او نیز مختل شود.
ایشان معمولاً آرام و قرار ندارند و ممکن است زیاد حرف بزنند. loud of speech یک علامت در روان‌پزشکی است که در آن فرد فشار كلام دارد، یعنی دائم صحبت می‌كند و جملات و کلمات باهم مخلوط می‌شوند.
در این اشخاص رنگ پوست به سمت زرد و حالت پوست به سمت چروكیده شدن پیش می‌رود. چشم‌ها گودرفته، خشم و غضب زیاد شده و به‌اصطلاح حکما، حالت نگاه کردنشان همانند درندگان می‌شود.
علائم مالیخولیا در افراد با مزاج سرد و تر
این افراد معمولاً همیشه انسان‌های آرامی بوده‌اند. درنتیجه افزایش سودا، آرامشی بیمارگونه در این افراد ایجاد می‌شود.
سكون این افراد زیاد است و همیشه خواب هستند.
مصرف داروهای روان‌پزشکی كه خواب‌آور هستند نیز باعث بدتر شدن این افراد می‌گردد.
بدن بسیار سرد، چهره و چشم‌ها افتاده و بدن شل است و رخوت و سستی شدید در آن‌ها قابل‌مشاهده است.
البته فكر و خیال، ترس و وحشت نیز از این افراد جدا نمی‌شود.
