متخصصان تغذیه انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی ایران، زیر نظر دکتر فروغ اعظم طالبان و دکتر تیرنگ‌رضا نیستانی
سرطان ناشی از تغییرات در DNA است. DNAها اسیدهای نوكلئیكی هستند كه حاوی اطلاعات ژنتیكی و مبنای وراثت می‌باشند.
تغییرات منجر به تولید سلول‌های بدخیمی می‌شود كه به سرعت تكثیر می‌یابند و سازوکارهای دفاعی طبیعی بدن نیز قادر به كشتن یا كنترل آنها نیستند.
سلول‌ها به هنگام تقسیم طبیعی، یعنی زمانی كه تاخوردگی‌های DNA باز می‌شود تا از روی آن نسخه‌برداری شود، نسبت به عوامل سرطان‌زا آسیب پذیرند.
غالباً سرطان‌ها زمینه ارثی دارند، یعنی نوعی استعداد ابتلاء به بیماری در فرد وجود دارد كه با عوامل محیطی از قوه به فعل در می‌آید.
سرطان‌ها ممكن است از عمل رادیكال‌های آزادی كه به DNA یا دستگاه ایمنی آسیب می‌رسانند حاصل شود.
رادیكال‌های آزاد از فرایند اكسیداتیو پدید می‌آیند و عوامل بی‌شماری محرك این فرایندند که از جمله است سموم شیمیایی، برخی از چربی‌های رژیم غذایی، ویروس‌ها، مواجهه با مواد شیمیایی و آلاینده‌های صنعتی مانند آفت كش‌ها، علف كش‌ها، سموم خانگی، رنگ‌های غذایی، دود سیگار، مواجهه با پرتوهای یون‌ساز مانند پرتو ایكس، زباله‌های هسته‌ای، وسایل الكترونیك و روكش‌های مینای دندان.
هیچ مواجه‌ه‌ای آنقدر كوچك نیست كه قادر به تحریك آسیب سلولی نباشد.
اثر تجمعی عوامل سرطان‌زای گوناگون بر دستگاه ایمنی استرس وارد می‌كند. از زمان مواجهه با یك عامل سرطان‌زا (یا اصطلاحاً كارسینوژن carcinogen) تا زمان تظاهر عملی سرطان ممكن است 5 تا 30 سال طول بكشد.
پرتوهای فرابنفش ممكن است سبب سرطان پوست گردند، به ویژه آفتاب نیم‌روز و ارتفاعات خطرناك است چون مسیر پرتوها تا رسیدن به پوست كوتاهتر می‌شود و زمان كمتری هم برای فیلتر شدن دارند.
نازك شدن لایه ازن موجبات مواجهه شدیدتری را با نور آفتاب فراهم می‌آورد. نوع نور مورد استفاده برای برنزه شدن نیز بی‌خطر نیست.
استفاده موضعی از روغن درخت چای، كمپرس داغ سنفیتون، گوش خر یا ضماد خشك خردل برای پیشگیری از سرطان پوست مفیدند.
در خانم‌ها غلظت‌های بالای استروژن خون ممكن است سرطان‌های پستان و دستگاه تولید مثل را سبب گردد. استروژن تقسیم سلولی را تحریك می‌كند.
غیر از استروژن ساخته شده در بدن، منابع خارجی استروژن نظیر قرص‌های ضد آبستنی و درمان جانشینی با هورمون در یائسگی نیز وجود دارند.
انواع گوشت (قرمز، پرندگان) و لبنیات نیز ممكن است حاوی مقادیر اندكی استروژن به دلیل تجویز آن به دام برای تحریك رشد باشند.
آفت كش‌ها و آلاینده‌های صنعتی حاوی استروژن‌های خارجی هستند.
دیسپلازی گردن رحم (cervical dysplasia) معمولاً یك ضایعه پیش سرطانی است كه در صورت عدم درمان ممكن است سرطانی شود.
در این حال یاخته‌های غیر طبیعی در سطح مخاط گردن رحم ملاحظه می‌شوند. با آزمایش پاپ اسمیر تشخیص به موقع سرطان گردن رحم امكان پذیر می‌باشد.
در خانم‌های مستعد ابتلا به سرطان گردن رحم غالباً سطوح مواد مغذی مانند C، كاروتنوئیدها، ویتامین 6B و سلنیوم پایین است.
كمبود فولیك اسید می‌تواند موجب غیر طبیعی شدن پاپ اسمیر شود، لذا 10 میلی‌گرم فولیك اسید روزانه به مدت سه ماه و سپس روزی 25 میلی‌گرم تا زمان طبیعی شدن پاپ اسمیر توصیه می‌شود.
رژیم غذایی در سرطان یك عامل مهم به شمار می‌رود. نوع تغذیه ممكن است موجبات پیشرفت یا پیشگیری از این بیماری را فراهم آورد.
گوشت‌ها، غذاهای پرچرب، اسیدهای چرب چند غیر اشباعی، اسیدهای چرب ترانس و مصرف زیاد الكل از عوامل اصلی سرطان‌زا هستند.
سرخ كردن، بریان كردن و كباب كردن غذاها سبب تولید مواد شیمیایی سرطان‌زا می‌شود.
مطالعات نشان داده كه هر چه سهم میوه‌ها و سبزی‌ها در رژیم غذایی بیشتر باشد، خطر سرطان كمتر می‌شود.
غذاهای غنی از آنتی اكسیدان‌ها از تشكیل رادیكال‌های آزاد پیشگیری و آسیب یاخته‌ای راترمیم می‌كند.
رابطه جنسی سالم مانع از انتقال عفونت‌های ویروسی و در نتیجه آسیب‌های DNA و تضعیف دستگاه ایمنی می‌شود.
ورزش، دستگاه ایمنی را تقویت می‌كند و در خانم‌ها سطح استروژن خون را پایین می‌آورد.
الف) مواد مغذی مفید در سرطان
- ویتامین A- برای سرطان شش و گردن رحم؛
- كمپلكس كاروتنوئیدی- كارآیی ویتامین A را تقویت می‌كند؛
- ویتامین C – یك آنتی اكسیدان، از دستگاه ایمنی حفاظت می‌نماید؛
- بیوفلاوونوئیدها- با ویتامین C اثر هم افزا (Synergistic) دارد؛
- ویتامین E 400 واحد بین‌المللی با مخلوطی از توكوفرول‌ها (آنتی اكسیدان) همراه با غذا مصرف شود چون چربی برای جذب آن ضروری است؛
- سلنیوم 300-100 میكروگرم، یك آنتی اكسیدان که در جذب ویتامین C تداخل می‌كند. لذا باید جداگانه مصرف شوند.
ب) غذاهای مفید برای سرطان
غذاهای آلی كامل، میوه‌های تازه- به ویژه مركبات؛
سیب، نارنگی،
سبزی‌های تازه، هویج، گوجه فرنگی، سبزی‌های سبز و زرد، كلم بروكلی، گل كلم، كلم پیچ، سبزی‌های چلیپایی (تره تیزك و شاهی)، مارچوبه، اسفناج، كلم،
غلات كامل، حبوبات، بادام زمینی،
لوبیای سویا- حاوی عوامل ضد سرطان گوناگون هستند.
ماهی چرب؛ ماهی آزاد؛ ماهی تن آلباکور، شاه ماهی؛ ماهی خالمخالی؛ ساردین؛
لبنیات كم چرب؛ ماست كم چرب؛
تخم مرغ؛ روغن زیتون کاملاً خالص (بکر)، روغن كانولای استخراج شده با فشار سرد؛ روغن بزرك استخراج شده بافشار سرد؛
مغز دانه‌ها؛ رازیانه؛
مغز دانه‌های برزیلی؛ سیر؛
گردو؛ پیاز؛
بادام؛ زنجبیل.
عصاره‌ها
سیب؛ انگور؛
چغندر؛ توت؛
هویج؛ اسفناج؛
كلم؛ سبزی گندم؛
كرفس؛ میوه‌ها؛
گیلاس؛ سبزی‌ها.
ب) گیاه درمانی مفید برای سرطان
موارد زیر دارای خواص ضد سرطان و تقویت كننده دستگاه ایمنی هستند.
سیر؛ چای سبز، سیاه یا اولونگ، شیرین بیان؛ رز ماری؛
زرد چوبه؛ زنجبیل؛
آویشن؛ مریم گلی؛
اكنیاسه؛ عشقه؛
ج) سایر توصیه های جانبی برای سرطان
- رایحه درمانی مفید برای سرطان
بلافاصله پیش یا پس از شیمی درمانی ماساژ درمانی نکنید، زیرا موجب تكثیر و گسترش سلول‌های سرطانی می‌شود.
در اولین مراحل سرطان، یا از اسپری استفاده كنید و یا در آب شستشو در حمام بچكانید.
گل سرخ– در موارد افسردگی كمك می‌كند.
اکلیل کوهی، چوب صندل، برگاموت صحرایی برای خستگی مفید است.
رازیانه- برای رفع تهوع استفاده می‌شود.
- درمان ذهنی – جسمی
مراقبه – از فشار روحی و استرس می‌کاهد و تقویت کننده دستگاه ایمنی است، نفس‌های عمیق گردش خون را افزایش داده و اكسیژن را تأمین می‌كند؛
