دكتر مهدی میرغضنفری؛ متخصص طب سنتی
همه تقریباً از نمك استفاده می كنند. احادیثی نیز راجع به نمك داریم.
پیامبر خدا (ص) فرمودند خداوند عزوجل به موسی بن عمران وحی كرد كه با نمك آغاز كن و با نمك پایان ده كه درمان هفتاد درد در نمك است و كمترین این دردها دیوانگی و جزام و پیسی و گلو درد و دندان درد و شكم درد است.
در جایی دیگر از امام باقر (ع) آمده است كه از سفارشهای پیامبر خدا به علی (ع) این بود كه فرمود ای علی!
غذای خویش را با نمك اغاز كن كه درمان هفتاد درد در نمك است و درمان دیوانگی و جزام و پیسی و گلو درد و دندان درد و شكم درد می باشد.
پیامبر خدا (ص) می فرمایند: هر كس پیش از هر چیزی و پس از هر چیزی (كه اینجا منظور غذا است) نمك بخورد خداوند 330 نوع بلا را كه كمترینش جذام است از او بر می دارد.
قبلاً هم گفته شده وقتی كه عددی در احادیث می آید گاهی اوقات منظور تاكید بر اهمیت موضوع است و حالا جایی هفتاد و جایی دیگر 330 را آورده اند و منظور خواصی است كه برای نمك متذكر است.
در كتاب كافی از امام باقر (ع) به نقل پیامبر خدا (ص) آمده است كه اگر مردم از آنچه كه در نمك است آگاهی داشتند با وجود آن دیگر هیچ پادزهری نمی جستند.
بنابراین یكی از بهترین چیزها برای میكروب زدایی، نمك است كه این امروزه هم اثبات شده و موجود است.
ضرب المثل هم وجود دارد كه هر چه بگندد نمكش می زنند. یكی از بهترین میكروب كش ها نمك است و عمل خود را می تواند در سیستم گوارش بدن ما انجام دهد.
احادیث دیگری نیز وجود دارد كه مضمون آنها همین خواص نمك و مخصوصاً در چشیدن نمك قبل و بعد از غذا است.
مزاج نمك گرم و خشك است و در درجه دوم بوده و میانه است. تحریک کننده اشتهاست. محلل است و از بین برنده و تحلیل برنده مواد زائد و مخصوصا بلغم ها و رطوبت های غیر طبیعی است.
این داروهای طبیعی داروهای مفید و پر مصرفی هستند و اخلاط زائد و مخصوصاً خلط بلغم را می زداید.
بنابراین كسانی كه مزاج های سردو بلغم اضافی دارند خودشان نیز متوجه می شوند كه وقتی نمك استفاده می كنند برای آنها مفید یا انرژی بخش است و برخی از دردهایشان را کاهش می دهد.
به صورت موضعی مالیدن نمك به دندان ها و لثه ها باعث حفظ و بقاء دندان و كاهش پوسیدگی دندان و لثه می شود.
البته بدیهی است كه افرادی كه مزاج گرم دارند و ممکن است دچار زخم یا آفت شوند نباید در مصرف نمک زیاده روی كنند، چون ریشه برخی آفت ها و زخم ها حرارت است و نمك هم حرارت دارد.
این افراد بهتر است كه از سركه یا قره قورت رقیق شده استفاده کنند که هم خنك است و هم از بین برنده التهابات است. وقتی غذا همراه با نمک استفاده میشود، از سنگینی غذا کاسته میشود.
عملكرد نمک مانند فلفل است البته فلفل قوی تر است و برای تحریك اشتها تا حدی بهتر است. باید توجه داشت اینكه توصیه شده قبل و بعد از غذا نمک چشیده شود، چشیدن نمك منجر به ترشح و تحریك بزاق و تحریك اشتها و ضد عفونی شدن مجاری میشود.
قبل از اینكه غذا وارد دهان و گوارش شود و نیز وقتی كه انسان غذایش را خورد، خوب است كه در حد مختصری از نمک بچشد این امر موجب میشود نمك در فضای دهان و مری و تاحدودی معده باقی بماند و آن قسمتها را ضد عفونی کند. و برای جلوگیری از عفونی شدن مواد غذایی خورده شده که قطعاتی از آن لابه لای دندان ها و لثه ها و لابه لای چین و چروك های مری و معده می ماند نیز مفید است.
البته بدیهی است كه این امر برای همه شبیه به هم نیست و بنابراین برای كسانی كه فشار خون بالایی دارند مسلماً باید در مصرف نمك پرهیز كنند.
منظور از احادیث این نیست كه مقدار زیادی نمك قبل یا بعد از غذا مصرف شود بلکه مقداری بسیار اندك گفته شده و در طب هم گفته شده زیاده روی در مصرف نمك باعث اصطلاحاً سوختن خون می شود كه سوختن خون یعنی حرارت خون بالا می رود و تناسب خود را از دست می دهد.
زیاده روی در مصرف نمک برای بینایی و ترشح مایعات جنسی خوب نیست و باعث ایجاد حرارت بدن و خارش در بدن میشود.
گاهی پزشکان نمک را به همراه روغن زیتون برای مالیدن به پوست شخص و اینكه شخص به عنوان یك كرم و محلولی برای پوستش استفاده كند توصیه میکنند، كه مخصوصاً در افرادی با مزاج سرد باعث كاهش خستگی می شود.
اینكه گاهی گفته می شود در آب وان نمك ریخته و در آن غوطه ور شویم نیز از همین نظر می باشد و سرد مزاجان خوبست با این آب استحمام کنند که از فواید گرمی نمک هم بهره مند شده و عوارض سردی آب برایشان کم شود.
این، نوعی آب معدنی است، البته آب های معدنی درمانی که در جاهای مختلف کشور به طور طبیعی وجود دارند، تركیبات و لذا خواص مختلفی دارند و باید حتما به تركیبات آنها توجه شود، پس یک نوع آب معدنی برای همه انسانها با مزاج های مختلف نمی تواند الزاما مفید باشد بلکه برای برخی مضر است.
نمک باعث افزایش گردش خون سطحی و بهبود رنگ چهره می شود. معده و گوارش را شستشو میدهد.
بلغم و سودا و رطوبت های زائد را از بین برده و نفخ و مشكلاتی كه در سیستم گوارش ممكن است بر اثر ماندن این مواد زائد و بلغم ها و تركیبات لزج ایجاد شود را از بین میبرد.
اگر نمک همراه با سكنجبین یا تقریباً نزدیك با سكنجبین مصرف شود برای باز كردن تمامی انسدادهای داخل بدن مورد توصیه است.
طبع سكنجبین رو به خنكی است و نمك رو به گرمی است و این دو، یکدیگر را تعدیل می كنند و مصلح هم هستند یعنی اگر بر اثر مصرف یکی اذیت شدیم، دیگری می تواند کمک کننده بوده و عوارض قبلی را کاهش دهد.
یكی از كارهایی كه در طب انجام می شود، قی كردن (استفراغ گوارشی: خروج محتویات معده از طریق دهان) است. شخصی خودش می داند که بدنبال علائمی مانند تلخی دهان و سردرد های ناشی از آن و حالت منگی سر وقتی قی میکند حالش خوب می شود.
البته برای همه اینگونه نیست. یکی از مایعات ساده که برای تحریک قی استفاده می شود، آب نمک است که مخصوصا برای افراد سرد مزاج استفاده می شود اما همه می توانند از آن در صورت نیاز بهره ببرند.
افراد گرم مزاجمی توانند سكنجبین در آب گرم بریزند و صبح ناشتا دو لیوان آن را نوشیده و بعد استفراغ کنند و یا می توانند مقداری نمك نیز به آن اضافه كنند.
نمک باعث شستشوی معده بعد از عمل دفع به صورت استفراغ میشود. البته برای همه نیست و حتماً شخص باید زیر نظر طبیب باشد و دیگر این كه باید به این عمل عادت هم داشته باشد و خیلی اذیت نشود.