دكتر سـید مهدی میرغضنفری؛ رئیس هیأت موسس انجمن تحقیقات طب سنتی ایران، عضو هیات علمی ومدیر گروه طب سنتی دانشگاه علوم پزشكی ارتش
در حدیثی از امام صادق (ع) نقل شده است كه پس از حادثه طوفان نوح وقتی آب فرو نشست و استخوان های مردگان پدیدار شد نوح كه این صحنه را دید آشفته و اندوهگین شد؛ وحی آمد كه انگور سیاه بخور تا اندوهت از بین برود (کتاب كافی).
آداب خوردن انگور
از حضرت رسول اكرم (ص) نقل شده است كه انگور را دانه دانه بخورید چرا كه گواراتر و خوش تر است. وقتی انگور دانه دانه میل شود شما به عظمت خدا و شگفتیهای این میوه با دقت در آن بیشتر پی میبرید و تماس میوه با پرزهای چشایی بیشتر شده، بهتر نیز هضم و جذب میشود. انگور میوه نفاخی است و وقتی به آرامی خورده میشود نفخش كمتر میگردد چون بیشتر با بزاق که مزاجش گرم است مخلوط شده و بهتر جویده میشود.
این قاعده برای همه خوردنیها صدق میکند. شخصی به امام باقر (ع) وارد شد در حالی كه امام صادق (ع) هم حضور داشتند. امام باقر (ع) انگوری نزد آن مرد گذاشتند و فرمودند انگور را كودك خردسال و پیر كهنسال دانه دانه میخورند و كسانی كه گمان میكنند سیر نخواهند شد سه دانه، سه دانه میخورند اما تو دو دانه دو دانه بخور كه مستحب است. ظاهرا دو سه دانه را هم با هم شخص بخورد پسندیده است و افراد ضعیف تر با هضم سخت تر باید دانه دانه (با تامل تر) بخورند.
انگور جزء معدود غذاهای اصلی انسان است. با اینكه انسان می تواند خیلی از خوردنیها را بخورد ولی بسیاری از اینها از نظر طب سنتی، غذا نیستند. پس هر خوردنی، غذا نیست. اما انگور غذاست یعنی شخص میتواند با انگور زنده بماند و زندگی كند. آب هم هست چون میزان آب مناسبی دارد لذا شرایط لازم و کافی برای حفظ حیات را دارا است. بهترین نوع انگور دارای رنگ سفید زرد، كاملا رسیده شیرین با حبه بزرگ است كه پوست نازكی داشته و دانه داخل انگوركوچك باشد. انگور انواع بسیار مختلف و متنوعی دارد كه در خواص تا حدودی متفاوت هستند اما در اصل شبیه هم هستند. هرچه پوست حبه انگور ضخیم تر باشد و دانه داخل آن بزرگتر و سفت تر، هضم آن سخت تر بوده و نفخ بیشتری ایجاد میكند؛ بنابراین برای معدههای ضعیف بهتر است پوست و دانه میل نشود (پس از جویدن از دهان خارج کنند).
انگور رسیده گرم و تر است و هرچه شیرین تر باشد طبع آن گرم تر است. اما در كل مقدار حرارت انگور آن قدر نیست كه مزاج شخص را ازحالت اعتدال خارج كند، به همین دلیل جزء غذاهای اصلی انسان قراردارد و در قرآن هم ازآن نامبرده شده است. بسیاری از غذاهای اصلی انسان طبع گرم و تر دارند كه انگور و انجیر در این گروه هستند و مزاج شخص را به هم نمی زنند.
برخی افراد به شیرینی انگور تا حدودی حساسیت دارند مثلا دچار سوزش گلو و حلق شده و در موارد كمتر ممكن است آفت بزنند، كه بحث حساسیتها انفرادی است و عمومیت ندارد. این افراد واكنش مشابهی را به خربزه و شیرینیها و تندیها نیز ممکن است داشته باشند. این ها میتوانند برای جلوگیری از این حالت از انگورهای كم شیرین استفاده كنند و یا بدنبال مصرف انگور از شربت سكنجبین متعادل استفاده نمایند. انگور چون غذاست چاق كننده و مقوی است بنابراین چاق ها نباید انگور شیرین زیاد مصرف كنند مگر بجای وعده غذایی و آن هم از نوع ملس.
برعكس افراد لاغر بهتر است بیشتر انگور شیرین یا فرآوردههای آن مانند شیره انگور میل كنند. مخصوصا افرادی كه خیلی تمایلی به گوشت و غذا ندارند و دچار ضعف میشوند برای جبران نیازمندیهای بدن به غذا می میتوانند از انگور استفاده كنند. كیفیت خونی كه بدنبال هضم انگور ایجاد میشود بسیار بالا و خوب است و تناسب اجزاء خون را به هم نمی زند. انگور نسبتا سریع جذب شده و انرژی آن به بدن میرسد. بنابراین در موارد ضعف و كاهش انرژی بسیار كمك كننده است؛ لذا خود آن و كشمش یا مویز میتواند قبل از انجام ورزش ها و كوهنوردی تامین كننده سریع و خوبی برای انرژی بدن باشند.
همانگونه كه قبلا گفته شد انگور تا حدودی نفخ ایجاد میكند كه البته هرچه رسیدهتر و پوست آن نازك تر باشد نفخ آن كمتر است. اگر همراه نان و پنیر استفاده شود نفخ آن بیشتر است. بنابراین كسانی كه معده ای سرد با هضمهای ضعیف دارند یا كلا دچار نفخ هستند بهتر است انگور تازه كمتر استفاده كنند و از انگور مانده كه حالت كشمش دارد استفاده نمایند یا بعد از مصرف، گاهی کمی پودر زیره (با یا بدون شکر) بخورند. بعنوان یك قاعده كلی، میوهها نباید همراه با آب مصرف شوند مخصوصا آب سرد. این كار باعث فاسد شدن میوه در معده میشود، میوه تغییر حالت داده و بر اثر آن مواد مضری در بدن ایجاد شده و خوب هضم نمیشود.
در طب گفته شده بهتر است انگور بلافاصله پس از چیده شدن مصرف نشود بلكه یكی دو روز بماند و بعد از آن میل شودكه علت آن احتمالا تغییر و تحولاتی است كه داخل انگور رخ داده و نفاخیت آن را كمتر میكند چون انگور هر چه بیشتر بماند رسیده تر شده ، رطوبت آن كمتر شده و غلظت مواد غذایی در آن بیشتر میشود.