تحریریه هفته نامه پزشك امروز
آقای دكتر آزما لطفا در خصوص طب فیزیكی و توانبخشی توضیحات مختصری بفرمایید.
طب فیزیكی و توانبخشی می‌تواند به طور معجزه‌آسایی به صورت غیرجراحی به درمان بیماری‌های ستون فقرات، عضلات و مفاصل و این قبیل اختلالات منجر گردد و تاثیر زیادی در بهبود هرچه سریع‌تر بیمار داشته باشد و اثرگذاری سایر درمان‌های فیزیكی را بیشتر كند.
اتفاق بسیار بزرگی كه در طب فیزیكی و توانبخشی افتاده است نگاه غیرجراحی به درمان بیماری‌ها است در بسیاری از موارد بیماران دارای دیسك كمر، آرتروز و موارد مختلف به سیستم جراحی و متخصصان جراح مغز و اعصاب ارجاع داده می‌شوند در حالی كه با استفاده از روش‌های غیرجراحی و درمان دستی یا منو پو لیشن و اصطلاحا جااندازی در طب فیزیكی و توانبخشی بیماری آنان قابل درمان است.
این نكته بسیار حائز اهمیتی است زیرا خود جراحی ریسك بالایی دارد به طور مثال مشكلات بعد از عمل دیسك كمتر برای بیمار بسیار زیاد است اما با استفاده از روش‌های درمان غیرجراحی می‌توان این مشكلات را كاهش داد ولی در موارد خاص كه درمان به صورت غیرجراحی امكانپذیر نمی‌باشد بیمار به متخصص جراح مغز و اعصاب و یا ارتوپد معرفی می‌شود تا از این طریق تحت درمان قرار گیرد.
به همین جهت باید طب فیزیكی و توانبخشی را به مردم معرفی كرد و پزشكان عمومی را درخصوص این رشته به صورت تخصصی آگاه نمود زیرا پزشكان عمومی خط اول درمان قرار دارند و بیماران را به متخصصان معرفی می‌نمایند و در اكثر مواقع بیماران به متخصصان جراح مغز و اعصاب معرفی می‌شوند و از همان ابتدا با نگاه جراحی بیماری افراد مورد بررسی قرار می‌گیرد.
آقای دكتر لطفا درمورد انواع روش‌های درمان در طب فیزیكی و توانبخشی بیشتر توضیح دهید؟
روش‌های درمانی در طب فیزیكی و توانبخشی روش فیزیوتراپی، تركشن تراپی، اسپورت تراپی، لیزرتراپی، الكترومگنتیك‌تراپی، درمان‌های دستی ستون فقرات یا مانپولاسیون، مكانوتراپی و هیدروتراپی، تكنیكال ارتوپدی، طب سوزنی و حتی طب سنتی را شامل می‌شود.
آقای دكتر لطفا در خصوص روش‌های درمانی مكانوتراپی و هیدروتراپی توضیح دهید؟
از اهداف مهم توانبخشی بهبود مهارت‌های حركتی بیماران و تقویت عضلات است در بخش مكانوتراپی با هدایت فیزیوتراپیست و با استفاده از وسایل‌های ویژه تمرینات حركتی، حركات ورزشی مناسب بیمار تمرین می‌شود. در هیدروتراپی یا آب درمانی این حركات ورزشی در آب صورت می‌گیرد.
متاسفانه در مكان‌های عمومی هیدروتراپی توسط افراد غیرمتخصص انجام می‌شود كه این امر خود می‌تواند باعث بروز مشكلاتی برای بیماران شود بنابراین نباید فراموش كرد كه هیدروتراپی كاری تخصصی می‌باشد و باید زیرنظر متخصص همراه با مكانوتراپی و دریافت نسخه پزشكان طب فیزیكی و توانبخشی و ارتوپد و جراح مغز و اعصاب صورت پذیرد.
همچنین باید در نظر داشت كه برخی از بیماران مجاز به هیدروتراپی نیستند و این مسأله‌ای است كه متخصص باید در مورد آن تصمیم‌گیری نماید و نوع حركات را برای بیمار مشخص كند اما متاسفانه در ایران این امكان به این شكل وجود ندارد البته در این زمینه یك مطالعه یك ساله توسط بهترین متخصصان فیزیوتراپ و طب فیزیكی و توانبخشی صورت گرفته و به طور مثال آقای دكتر سخنگویی كه كتاب‌هایی در زمینه هیدروتراپی نوشته‌اند و سایر متخصصان كه در این رشته فعالیت نموده‌اند و خود اساتید و هیأت‌های علمی دانشگاه‌ها هستند در این تحقیق ما را همراهی نمودند تا بتوانیم یك پروتكل كاملا دقیق و علمی را در این زمینه ارائه نماییم.
مركز جامع توانبخشی دكتر شجاعی (آرمان) در بخش هیدروتراپی چه خدماتی را به بیماران ارائه می‌نماید؟
این مجموعه اولین مركز هیدروتراپی تخصصی می‌باشد كه تحقیقات علمی آن از یك سال پیش آغاز شده است. زمانی كه بیمار به این مركز مراجعه می‌نماید و متخصص طب فیزیكی و توانبخشی تشخیص می‌دهد كه بیمار نیاز به هیدروتراپی دارد پس از معاینات اولیه فیزیوتراپ اصلی این مجموعه، یك جلسه خارج از آب برای بیمار فیزیوتراپی انجام می‌دهند و آموزش‌های لازم به بیمار داده می‌شود و 10 جلسه براساس تشخیص پزشك بیمار به درون استخری كه مخصوص این كار است وارد می‌شود و زیرنظر یك هیدروتراپ درمان هیدروتراپی بر روی بیمار صورت می‌گیرد و سپس درباره بیمار مانیتورینگ می‌شود تا تشخیص داده شود تا چه میزان دردهای وی كاهش یافته و روش‌های درمانی تا چه اندازه تاثیرگذار بوده است.
لطفا كمی درخصوص روش درمانی هیدروتراپی و تاثیر آن بر روی بیماری‌ها توضیحاتی بفرمایید.
طبق اصل ارشمیدس وقتی شخص در آب قرار می‌گیرد تحت تاثیر دو نیرو خواهد بود یكی نیروی جاذبه و دیگری نیروی شناوری كه در محلی به نام مركز شناوری اثر می‌كند. وقتی جسمی در آب قرار می‌گیرد به اندازه آبی كه جابجا می‌كند از وزن آن كاسته می‌شود. لذا حركاتی كه در خشكی به علت تاثیر جاذبه امكانپذیر نبودند در آب قابل انجام می‌شوند.
این حركات موجب افزایش اعتماد به نفس بیمار و همچنین زمینه‌ساز ادامه درمان می‌شود. این روش به فردی كه بدون حمایت كافی امكان حركت را نداشته كمك می‌كند تا با تلاش و درد كمتر بخش‌های ضعیف بدن خود را حركت دهد؛ همچنین این روش برای تقویت روحیه بیماران بسیار سودمند است.
در حال حاضر در بسیاری از كشورهای پیشرفته آب درمانی دارای جایگاه خاصی است و بسیاری از معلولین جسمی زیرنظر متخصص تحت آب درمانی قرار می‌گیرند؛ همچنین هیدروتراپی در درمان بیماری‌های آرتروز مفاصل مختلف، ضعف‌ها و دردهای عضلانی مفصلی، خشكی مفاصل خصوصا بعد از باز كردن گچ، معلولین جسمی نظیر فلج مغزی و ضایعات نخاعی، سكته مغزی، افسردگی، ناتوانی در راه رفتن به دنبال عمل جراحی یا بستری شدن طولانی مدت، ناهنجاری‌های بدنی نظیر اسكولیوز، كیفوز، لوردوز، كمردرد و فتق دیسك، شكستگی‌های بهبود یافته بیماری‌های روماتیسمی، بیماری‌های مغز و اعصاب نظیر پارکینسون و MS و حتی زیبایی مفید است.
