دكتر سیدضیاءالدین مظهری
میزان بافت عضلانی
هر چه درصد میزان بافت عضلانی افراد بالاتر باشد به همان نسبت نیز به میزان انرژی پایه آنها افزوده می‌شود. هر سلول بافت عضله 8 برابر فعال‌تر از سلول چربی می‌باشد. البته یادآوری می‌شود هر چه به سن فرد افزوده شود به همان نسبت از میزان انرژی مورد نیاز آنها كاسته می‌‌گردد، البته درصدی از افراد از نظر ترموژنی یا سوخت بدنشان در سطح بالاتری قرار دارند و با وجود دریافت میزان غذا و انرژی اضافه‌تر (در مقایسه با فرد هم‌سن و جنس خود) اصلاً چاق نمی‌شوند. این قبیل افراد ساختار ژنتیكی خاصی دارند كه ریشه در آبا و اجداد بسیار دور آنها دارد.
ورزش و فعالیت بدنی
برخلاف ادعای ارائه‌كنندگان رژیم‌های جادویی و یا عرضه‌كنندگان محصولات كمك‌لاغری كه ادعای افزایش میزان انرژی پایه را با بوق و كرنا اعلام می‌دارند، تنها عامل افزایش دهنده انرژی پایه انجام ورزش بصورت مستمر و سیستماتیك و در حد معمول می‌باشد، مثلاً یك ساعت پیاده‌روی یا انجام حركات نرمشی سبك و كشش‌های عضلانی باعث افزایش میزان قابل توجه انرژی پایه در مابقی روز شده و در این مدت بدن انرژی‌های دریافتی خود را سریع‌تر می‌سوزاند.
برعكس افزایش سن و كاهش فعالیت و مخصوصاً استفاده از رژیم‌های بسیار كم‌كالری یعنی به میزان كمتر از انرژی پایه از عوامل كاهش میزان انرژی مصرفی برای فعالیت‌های غیرارادی می‌باشند كه حتی در طول خواب نیز این تأثیر ادامه دارد.
میزان دریافت انرژی
شاید موضوع كاهش شدید دریافت انرژی و عكس‌العمل‌های بدن برای عده‌ای از شما عزیزان باورنكردنی باشد، ولی با انجام بررسی‌های بسیار گسترده به این حقیقت پی برده‌اند كه در استفاده از برنامه‌های تك‌خوری و نامتعادل و بسیار كم‌كالری، سیستم دفاعی و مقابله با رویدادهای غیرمنتظره تحت تاثیر چنین برنامه‌های كاهش وزن، سریعاً بكار افتاده و بمنظور تامین حداقل انرژی بمدت طولانی‌تر در قبال قحطی‌های احتمالی و تحمیلی تمامی برنامه‌های مصرف انرژی را به میزان قابل توجهی كاهش داده و شعله حیات و زندگی را به میزان غیر قابل باوری پایین می‌آورد و منابع متراكم انرژی یعنی بافت چربی را چنان حفاظت می‌نماید كه یك گرم از میزان ذخیره بدن كاسته نشده و در عوض برای سبك‌تر شدن وزن و كاسته شدن از حركت‌های غیر‌ضروری و خاموش كردن كوره‌های ایجاد انرژی به تخلیه آب بدن، تحلیل عضلات و دفع مواد معدنی انباشته شده در اسكلت بدن می‌پردازد. این عمل ذخیره میزان چربی بدن نقطه غیر قابل گذر یا Set point نام دارد.
نتیجه‌گیری
در اغلب افرادی كه دچار آشفتگی تنظیم مصرف انرژی شده و بجای مصرف انرژی‌های ذخیره‌شده به انباشت انرژی (بعلت عدم توانایی ادامه رژیم و برگشت به میزان غذای مصرفی قبلی) رو آورده‌اند، نمایانگر تك‌خوری و حذف وعده‌های غذایی مداوم آنها می‌باشد.
در صورتی كه افراد با یك برنامه متعادل و كاهش فقط 250 كیلوكالری از میزان انرژی كل روزانه‌شان و صرف غذاهای مورد علاقه خود به میزان تعیین شده در 6 وعده (سه میان‌وعده و سه وعده اصلی یعنی صبحانه، ناهار و شام) موفق‌تر وزن كم كرده و ماندگاری وزن كاهش‌یافته نیز بسیار طولانی می‌باشد.
مصرف انرژی برای هضم و جذب غذا
معمولاً 10 درصد كل انرژی ایجاد شده در پروسه هضم و جذب غذا به مصرف می‌رسد تا با شكسته شدن مولكول‌های درشت مواد غذایی، انرژی آنها آزاد شده و در اختیار بدن قرار گیرد.
محاسبه انرژی مورد نیاز بدن به ساده‌ترین وجه ممكن
1- تعیین میزان انرژی پایه یا بازال:
خانم‌ها وزن بدن ضربدر 22 و آقایان وزن بدن ضربدر 24
2- تعیین ضریب فعالیت:
افراد كم‌تحرك و بدون فعالیت، 30 درصد انرژی پایه خود و افراد با فعالیت سبك‌تر 40 درصد و فعالان و افراد پرفعالیت 50- 45 درصد انرژی پایه خود را محاسبه كرده و به انرژی از قبل تعیین‌شده خود بیفزایند.
برای مثال اگر بانویی با 60 كیلوگرم وزن بدن دارای 1320 كیلوكالری انرژی بازال می‌باشد كه از طریق ضرب كردن وزن در عدد 22 بدست آمده و دارای فعالیت كمی است، با محاسبه 30 درصد 1320 و افزودن آن به میزان قبلی نیاز فرد به انرژی (كل فعالیت + انرژی پایه) بدست می‌آید.
1716 = 1320 + 396 = 1320 + (30%× 1320)
حال اگر بانویی بجای 1716 كیلوكالری میزان بیشتری غذا میل كرده و انرژی افزون‌تری را دریافت نماید یا از فعالیت فعلی خود كم كند، انرژی‌های مازاد بر مصرف بتدریج و قطره‌قطره جمع شده و وقتی میزان این انباشتگی به 3500 كیلوكالری بالغ گردد، نیم كیلوگرم به وزن فرد افزوده خواهد شد.
