سیاه دانه که به نام های شونیز، سیاه تخمه و کنجد رومی هم شناخته می شود، گیاهی است یکساله و گلدار از تیره آلالگان که در ایران بیشتر در اصفهان و اراک یافت می شود.همچنین با چندین روش برای مصرف خوراکی پودر سیاه دانه آشنا خواهید شد؛ در ادامه همراه ما باشید تا با خواص این دانه ی سیاه شگفت انگیز بیشتر آشنا شوید :
سیاه دانه منبع خوبی از مواد مغذی است که سطح قند خون را ثابت نگه می دارد و می تواند باعث لاغری و کاهش وزن شود.
کارشناسان مایو کلینیک معتقدند مواد غذایی که سطح قند خون را ثابت نگه می دارند باعث کاهش اشتها می شوند و می توانند به کاهش وزن و لاغری افراد کمک کنند.
قاعدگی و تنبلی تخمدان
سیاه دانه یکی از دارو های گیاهی قاعده آور می باشد و در طب سنتی برای درمان تنبلی تخمدان و کیست تخمدان از ترکیب سیاه دانه و عسل استفاده می کنند.
طریقه مصرف سیاه دانه برای قاعدگی : مقداری سیاه دانه را آسیاب کنید و بلافاصله با عسل ترکیب کنید، هر صبح و عصر یک قاشق چای خوری از این معجون را بخورید.
سرماخوردگی، سینوزیت و آسم
تحقیقات اولیه نشان داده که مصرف سیاه دانه به مدت 7 روز می تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و به درمان سرماخوردگی، سرفه، گلودرد، سینوزیت و تورم لوزه ها کمک کند.
همچنین سیاه دانه می تواند عملکرد ریه در افراد مبتلا به آسم را بهبود بخشیده و حملات آسم را کاهش دهد.
طریقه مصرف سیاه دانه برای آسم : افراد مبتلا به آسم می توانند هر روز 2 گرم بذر سیاه دانه را به مدت 12 هفته مصرف کنند.
فشار خون
تحقیقات نشان می دهد که مصرف روزانه 100 تا 200 گرم سیاه دانه به مدت 2 ماه می تواند فشار خون بالا را کاهش دهد.
معده و دستگاه گوارش
سیاه دانه یکی از گیاهان دارویی مفید برای درمان عفونت معده ناشی از هلیکوباکتر پیلوری بوده و می تواند به سلامت دستگاه گوارش کمک کند.
دیابت و قند خون
محققان دریافتند که مصرف روزانه دو گرم سیاه دانه می تواند موجب کاهش سطح قند خون ناشتا در افراد دیابتی شود.
همچنین سیاه دانه مقاومت به انسولین را کاهش داده و با افزایش عملکرد سلول های بتای پانکراس به کاهش قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع یک و دیابت نوع دو کمک می کند.
طریقه مصرف سیاه دانه برای دیابت : افراد مبتلا به دیابت بهتر است هر روز 1 گرم پودر سیاه دانه را دو بار در روز به مدت یکسال استفاده کنند.
صرع
یک مطالعه نشان داده که سیاه دانه خاصیت ضد تشنج دارد و می تواند حملات تشنج در کودکان مبتلا به بیماری صرع را کاهش دهد.
سرطان
مطالعات نشا ن داده که سیاه دانه خواص ضد سرطانی قوی دارد و برای پیشگیری و درمان انواع سرطان های روده بزرگ، پستان، سرطان مغز، لوسمی و سرطان دهان مفید می باشد.
کلسترول و قلب
برخی از مطالعات اولیه نشان می دهد که مصرف سیاه دانه می تواند تری گلیسیرید و کلسترول بالای خون را کاهش داده و از ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی، آترواسکلروزیس و سکته قلبی پیشگیری کند.
علاوه بر این تیموکینون موجود در سیاه دانه برای پیشگیری از حملات قلبی مفید است.
درمان خستگی و بی حالی
سیاه دانه در طب سنتی و به اعتقاد ابن سینا پزشک مشهور ایرانی انرژی بدن را افزایش می دهد و برای به درمان خستگی و بی حالی مفید می باشد.
اسهال
برخی ترکیبات موجود در سیاه دانه باعث بهبود حرکات روده شده و به درمان اسهال کمک می کند.
ترک اعتیاد
مطالعه بر روی 35 معتاد به مواد مخدر نشان داد که سیاه دانه می تواند یک درمان مؤثر برای کاهش وابستگی به مواد افیونی باشد.
خواص سیاه دانه و عسل یا دوسین در طب سنتی
نحوه مصرف ترکیب سیاه دانه با عسل : یک قاشق غذاخوری پودر سیاه دانه را با نیم کیلو عسل طبیعی ترکیب کنید و هر روز صبح و شب یک قاشق مربا خوری از این ترکیب را یک ساعت بعد از صبحانه و شام میل کنید. این داروی گیاهی دوسین نام دارد که از دو حرف سین در سیاه دانه و عسل گرفته می شود.
توجه داشته باشید که وقتی سیاه دانه را آسیاب می کنید باید به سرعت با عسل ترکیب کنید، چون در معرض هوا سمی شده و خواص خود را از دست می دهد.
معده
ترکیب سیاه دانه و عسل خاصیت ضد التهابی قوی دارد و می تواند برای درمان زخم معده ناشی از هلیکوباکتر پیلوری مفید می باشد.
لاغری و کاهش وزن
سیاه دانه و عسل حاوی مواد مغذی فراوانی می باشد که با ثابت نگه داشتن قند خون به لاغری و کاهش وزن افراد کمک می کند.
تنبلی تخمدان زنان
سیاه دانه با عسل خاصیت قاعده آور داشته و می تواند برای درمان تنبلی تخمدان زنان مفید باشد.
مردان
مخلوط سیاه دانه آسیاب شده و عسل باعث افزایش تعداد اسپرم در مردان شده و به درمان ناباوری کمک می کند.
کبد
ترکیب سیاه دانه با عسل حاوی مقادیر بالای آنتی اکسیدان است که به سم زدایی و پاکسازی کبد کمک می کند و برای پیشگیری و درمان بیماری های کبد از جمله کبد چرب مفید می باشد.
سنگ کلیه
سیاه دانه و عسل می تواند باعث پاکسازی و سم زدایی کلیه ها شده و به درمان سنگ کلیه کمک کند.
خواص چای و دمنوش سیاه دانه در طب اسلامی
در طب اسلامی نوشیدن دمنوش سیاه دانه برای درمان سرگیجه و عفونت گوش استفاده می شود
اگر دمنوش سیاه دانه را با عسل ترکیب کنید و قبل از خواب بنوشید به درمان روماتیسم و کمردرد کمک می کند
دمنوش سیاه دانه می تواند به کاهش فشار خون بالا کمک کند
اگر 1 قاشق غذاخوری سیاه دانه را به یک ظرف آب جوش اضافه کنید و با آن بخور دهید به درمان سرماخوردگی و سینه درد کمک می کند
دمنوش و چای سیاه دانه برای درمان آلرژی و حساسیت فصلی، گرفتگی، خارش و آبریزش بینی و عطسه مفید است
دمنوش سیاه دانه باعث تقویت مو ها شده و از ریزش موی سر جلوگیری می کند
طرز تهیه دمنوش سیاه دانه
یک قاشق چای خوری سیاه دانه را به یک فنجان آب جوش اضافه کنید و بگذارید 10 دقیقه بماند تا دم بکشد، از صافی رد کنید.
دمنوش سیاه دانه شما آماده است برای افزایش خاصیت آن می توانید یک قاشق چای خوری عسل به آن اضافه کنید و بنوشید.
خواص سیاه دانه برای پوست و مو
درمان آکنه و جوش صورت
سیاه دانه دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی قوی است که می تواند به درمان آکنه و جوش صورت کمک کند.
ماسک سیاه دانه و سرکه سیب برای جوش صورت
1 قاشق چای خوری پودر سیاه دانه را با یک قاشق غذاخوری سرکه سیب ترکیب کنید و بر روی صورت بمالید، بگذارید 10 دقیقه بماند و یپی با آب سرد خوب بشویید.
درمان پوست خشک و حساس
سیاه دانه به عنوان مرطوب کننده طبیعی شناخته شده و می تواند برای درمان پوست خشک و حساس مفید باشد.
ماسک سیاه دانه و عسل
2 قاشق چای خوری سیاه دانه آسیاب شده را با 1 قاشق غذاخوری عسل و یک قاشق غذاخوری روغن کنجد یا روغن سیاه دانه ترکیب کنید و بر روی پوست صورت بمالید، بگذارید 10 دقیقه بماند و سپس با آب گرم بشویید.
درمان ریزش مو
سیاه دانه خواص ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی قوی دارد که به تقویت فولیکول های مو کمک کرده و از ریزش مو جلوگیری می کند.
ماسک سیاه دانه و روغن زیتون برای مو
2 قاشق غذا خوری سیاه دانه را به یک فنجان آب جوش اضافه کنید و بگذارید 10 دقیقه بماند تا دم بکشد، وقتی سرد شد نصف قاشق چای خوری روغن زیتو نرا به آن اضافه کنید.
این ماسک را دو بار در هفته بر روی مو ها سر بمالید و خوب ماساژ دهید، بگذارید 30 دقیقه بماند و سپس با آب گرم و شامپو بشویید.
عوارض و مضرات سیاه دانه
بارداری : گفته می شود که سیاه دانه می تواند فعالیت رحم در زنان باردار را کاهش دهد و باعث سقط جنین شود، پس زنان باردار بهتر است در دوران بارداری سیاه دانه مصرف نکنند.
شیردهی : اطلاعاتی در مورد اثر سیاه دانه در دوران شیردهی در دسترس نیست پس بهتر است در دوران شیردهی سیاه دانه مصرف نشود.
گفته می شود که سیاه دانه لخته شدن خون را کاهش می دهد و در برخی افراد می تواند باعث اختلالات خونریزی شود.
زیاده روی در مصرف سیاه دانه می تواند در افراد مبتلا به دیابت باعث کاهش شدید قند خون یا هیپوگلیسمی شود، پس از مصرف سیاه دانه به دقت قند خون خود را کنترل کنید.
مصرف زیاد سیاه دانه می تواند در برخی افراد باعث کاهش شدید فشار خون شود.
طبع سیاه دانه
طبیعت سیاه دانه گرم و خشک می باشد. سیاه دانه حاوی مقادیر بالای پروتئین، مونوساکارید، تیموکینون، دی مایکینون، تیموهیدروکینون و تیمول، اسید لینولئیک و اسید اولئیک، کاروتن، کلسیم، آهن، مس، پتاسیم، فسفر و ویتامین A، B1، B2، C، نیاسین و ویتامین های B1، B2 و B3 می باشد.
گفتنی است سیاه دانه حاوی 100 ها نوع ترکیبات شیمیایی دیگر است که هنوز کشف نشده اند. سیاه دانه گیاهی دارویی بومی جنوب و جنوب غربی آسیا می باشد.
سیاه دانه را به عنوان دانه ای خوشمزه بیشتر برای تهیه ترشی، شیرینی، شربت، پنیر و نان استفاده می کنند.
ارزش غذایی سیاه دانه (100 گرم)
کالری : 345
چربی : 15 گرم
کربوهیدرات : 52 گرم
پروتئین : 16 گرم
فیبر : 40 گرم