زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

 شیرین بیان چیست؟

شیرین‌بیان (نام علمی: Glycyrrhiza glabra)، که به فارسی مَهْک گفته می‌شود، گیاهی خودرو از تیرهٔ سبزی‌آساها، بومی جنوب اروپا، شمال آفریقا و نواحی معتدل آسیا ست. در اکثر نقاط ایران خصوصاً در شهرستان خاتم مروست و نواحی شرقی و شمال شرقی و همچنین آذربایجان،سلسله جبال بختیاری و شهرستان اقلید به فراوانی می‌روید. شیرین بیان از ۴ تا ۷ زوج برگ به اضافهٔ یک برگچهٔ انتهایی تشکیل شده است که به سبب ترشح شیره، چسبنده‌اند. گلهایش مایل به آبی و میوه‌اش شامل ۵ تا ۶ دانهٔ مایل به قهوه‌ای است. ریشه و ساقهٔ زیرزمینی آن مصرف دارویی دارد.ریشه‌ها و ریزومهای این گیاه دارای پوستی قهوه‌ای‌ رنگ یا سیاه و مغز زردرنگ است.

شیرین‌بیان گیاه بومی مناطق مدیترانه است و همچنین یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی بومی ایران است که به‌میزان قابل توجهی سالیانه از آن صادر می‌شود. به‌گفته وی شیرین‌بیان دارای طبیعت گرم و خشک است و ساقه‌ای به‌طول ۱ متر و برگ‌های مرکب از تعدادی برگچه کدر و سبزرنگ و گل‌هایی به‌رنگ سفید و بنفش و زرد دارد. این کارشناس بهداشت عمومی بیان داشت: ماده اصلی این گیاه اسید گلیسیریزیک با شیرینی ۳۰ تا ۵۰ برابر ساکارز است که در صنایع دارویی و غذایی کاربرد فراوان دارد.

خواص شیرین بیان برای معده

از شناخته شده ترین خواص ریشه و ریزوم (ساقه زیر زمینی) شیرین بیان استفاده از آن در درمان زخم معده است. پزشکان طب سنتی به درمان زخم معده با شیرین بیان در زمان کوتاه سه تا چهار ماهه اعتقاد دارند. به طور کلی این گیاه به دلیل داشتن ماده موثره‌ای به نام «اسید گلیسیرینیک» در درمان زخم‌های گوارشی، به‌ویژه زخم معده، اثنی عشر و نیز التهاب معده (گاستریت) موثر است . مهمترین خاصیت شیرین بیان که جدیدا کشف شده است و در اروپا و آمریکا استفاده می شود، درمان سرطان معده با این گیاه ارزشمند است.

مکانیسم تاثیر شیرین بیان برای معده، به این صورت است که شیرین بیان به واسطه ترکیبات ذکر شده، سطح اسید معده را پایین می‌آورد، سوزش معده و سوء هاضمه را کم می‌کند و در نهایت به عنوان یک ضد یبوست ملایم عمل می‌کند و می‌توان از آن، برای رفع اسپاسم، التهاب و ناراحتی در لوله گوارش استفاده کرد. همچنین این گیاه با افزایش شیره صفرا و کاهش سطح کلسترول تاثیر مثبتی روی کبد هم دارد. به طور کلی بیماری ورم معده، التهاب پوشش داخلی معده است و تنها یک بیماری محسوب نمیشود، بلکه گروهی از بیماری هاست و ممکن است موجب خوردگی مخاط معده و خونریزی شود. بنابراین عجیب نیست که عده‌ای از اطبا سنتی اعتقاد دارند، زمانی که معده پاک و سالم باشد تمام اعضای بدن سالم هستند و این ویژگی مهمترین خاصیت گیاه شیرین بیان است.

خواص عرق شیرین بیان برای معده

بخش مورد استفاده دارویی گیاه ریشه بیان ریشه و ریزوم آن است. عصاره گیاه شیرین بیان، با جوشاندن ریشه گیاه و تبخیر بخش عمده آب آن، به دست می آید که ماده‌ای به رنگ سیاه مایل به قهوه‌ای است، این ماده به دو صورت جامد و شیره عرضه برای استفاده دارویی عرضه می‌گردد. از این عصاره، در پزشکی، داروسازی، صنایع غذایی و بهداشتی استفاده‌ میشود. از دیگر کاربردهای عصاره شیرین بیان، شیرین کردن فرآورده های غذایی و صنعت شیرینی و شکلات است، چون ۵۰ برابر شکر شیرینی دارد و علاوه بر این، خواص دارویی مفیدی هم دارد.

تهیه شربت شیرین بیان: برای ساخت شربت شیرین بیان باید ریشه بدون پوست این گیاه را پودر کرده و با آب مخلوط نمایید و آنقدر بجوشانید تا غلیظ شود.

تهیه دم کرده شیرین بیان: برای درست کردن دم کرده شیرین بیان باید ۵۰ گرم ریشه شیرین بیان بدون پوست را آسیاب کنید و در یک لیتر آب جوش بریزید و بگذارید مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد.

تهیه جوشانده شیرین بیان: برای درست کردن جوشانده شیرین بیان باید ۵۰ گرم ریشه شیرین بیان بدون پوست را آسیاب کرده و در ۱۰۰ گرم آب بریزید و آنقدر بجوشانید که دوسوم آن باقی بماند.

تهیه جوشانده شیرین بیان برای معده درد: به این منظور 10 گرم از ریشه تمیز شده شیرین بیان و به همان میزان ریشه انار شیرین را با یک لیوان آب سرد به مدت پانزده دقیقه آهسته جوشانده، صاف کرده و ناشتا به مدت 40 روز مصرف کنید.

تهیه جوشانده شیرین بیان برای رفع نفخ، ریفلاکس و ترشی معده: به این منظور ریشه شیرین بیان را کوبیده و به میزان دو قاشق سوپ خوری به همراه یک قاشق نعناع پودر شده، یک قاشق بابونه، یک قاشق پونه و یک قاشق زیره سبز مخلوط کرده و بعد از هر وعده غذا، یک قاشق مرباخوری از این ترکیب را با یک لیوان آب جوش ده دقیقه دم کرده به جای چای بنوشید.

نحوه مصرف عرق شیرین بیان: به جای استفاده از گیاه شیرین بیان می‌توان از عرق این گیاه استفاده نمود، مقدار مصرف عرق شیرین بیان برای بزرگ سالان، روزی سه بار یک فنجان و برای کودکان، روزی سه بار به میزان نصف فنجان است و بهتر است این عرق در وسط غذا میل شود.

مضرات شیرین بیان

لازم به ذکر است، استفاده زیاد از شیرین بیان برای طحال مضر است و اگر می‌خواھید از این گیاه برای برطرف کردن بیماری و برای مدت طولانی استفاده کنید بھتر است آن را با کتیرا مصرف کنید. همچنین استفاده از گیاه و فراوده‌های شیرین بیان برای زنان باردار، کودکان زیر ۷ سال، افراد با فشار خون بالا و اختلالات غده تیروئید ممنوع است.

مصرف بی رویه شیرین بیان یا سایر فرآورده های آن به سبب تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح بیش از اندازه هورمون آلدوسترون مضر است. این حالت سبب عوارضی چون اختلال در فعالیت های متابولیسمی و بالا رفتن فشار خون می گردد. در صورت مصرف بیش از ۲۰ گرم در روز، بروز عوارض نامطلوب بعید نیست.

درمان زخم معده با شیرین بیان و درمان ورم معده با شیرین بیان و درمان رفلاکس معده با شیرین بیان و درمان معده با شیرین بیان و درمان سوزش معده با شیرین بیان و درمان اسید معده با شیرین بیان و درمان سرطان معده با شیرین بیان و درمان عفونت معده با شیرین بیان

در منابع طب سنتی ایران از این گیاه به عنوان سوس نام‌برده می‌شود و این گیاه را به عنوان گیاه گرم و تر معرفی کرده‌اند و کاربردهای مختلفی برای آن ذکر شده است.

کاربردهای درمانی شیرین بیان برای معده

ورم معده، زخم معده و بیماریهای التهابی روده: اثرات درمانی شیرین بیان در تمام قسمتهای دستگاه گوارش دیده می شود لذا می توان از آن در تمام موارد التهاب یا زخم دیواره روده یا معده استفاده کرد. استفاده از چای شیرین بیان در شبها می تواند به کاهش ریفلاکس معدی کمک کند.

آرتریت التهابی: قدرت ضد التهابی شیرین بیان می تواند در از بین بردن حالتهایی نظیر خشکی، داغی و درد عضلات و مفاصل مؤثر باشد. شیرین بیان با روشی که زیاد با عملکرد سایر استروئیدها متفاوت نیست، به تعدیل التهاب مزمن و شرایطی مانند آرتریت روماتوئید و پلی میالژیا کمک می کند.

زخم های دهانی، گلودرد، برونشیت و سرفه: چای شیرین بیان به تنهایی یا در ترکیب با سایر گیاهان می تواند یک داروی غرغره یا دهانشویه مؤثر با طعم مناسب زخم های زبان، دهان، گلو و حنجره باشد. نوشیدن این چای نیز می تواند به درمان التهابات و تحریک راههای تنفسی مثل عفونت برونش ها کمک کرده و برای درمان سرفه و از بین بردن خلط سینه مؤثر باشد. اینچنین به نظر می رسد که این گیاه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان ها نیز مؤثر باشد.

عفونت های ویروسی: اگرچه شیرین بیان به این منظور شناخته نمی شود، اما در ترکیب با سایر گیاهان می تواند منجر به تقویت سیستم ایمنی بدن و مقابله با عفونت های ویروسی و سایر عفونت ها شود. از جمله دیگر بیماریهایی که شیرین بیان برای آنها توصیه شده است می توان به سندروم خستگی مزمن، مونو نوکلئوز، بیماری لایم، زونا و التهاب لوزه ها اشاره کرد.

تقویت کننده غدره آدرنال: شیرین بیان می تواند در شرایطی که غدد آدرنال به استرس های طولانی مدت مبتلا شده اند کارساز باشد. این گیاه یک مقوی مؤثر برای غدد آدرنال بوده و به بهبودی بیماری و خستگی مزمن کمک می کند. شیرین بیان یک داروی استروژنی است که می تواند به خصوص در درمان خستگی های مزمن دوران یائسگی به کار رود.

سایر کاربردها: تحقیقات در چین نشان داده است که شیرین بیان می تواند در سندروم تخمدان پلی کیستیک و بهبود نظم قاعدگی و باروری مؤثر باشد. این گیاه همچنین از کبد و بافتهای غشایی در معده و مسیرهای تنفسی حفاظت می کند. شیرین بیان داروی خوبی برای باز یافتن سلامتی و بهبود بعد از بیماری است.

نحوه ی مصرف شیرین بیان برای معده:

۱ تا ۴ گرم از پودر ریشه ها را بصورت دمکرده و یا جوشانده به تعداد سه مرتبه در طول روز استفاده می کنیم.

تهیه دم کرده شیرین بیان برای معده

برای درست کردن دم کرده ی شیرین بیان باید ۵۰ گرم ریشه شیرین بیان بدون پوست را آسیاب کنید و در یک لیتر آب جوش بریزید و بگذارید مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد.

برای درست کردن جوشانده شیرین بیان نیز باید ۵۰ گرم ریشه شیرین بیان بدون پوست را آسیاب کرده و در ۱۰۰ گرم آب بریزید و آنقدر بجوشانید که دوسوم آن باقی بماند.

عصاره شیرین بیان

با جوشاندن ریشه گیاه شیرین بیان و تبخیر بخش عمده آب آن، ماده ای سیاه رنگ (مایل به قهوه ای) به دست می آید که همان عصاره است. این ماده به دو صورت جامد و شیره عرضه می گردد. عصاره شیرین بیان در پزشکی، داروسازی، صنایع غذایی و بهداشتی مصارف متعددی دارد.

کاربرد اصلی این ماده، (در کشورهای غربی) شیرین کردن فرآورده های غذایی است، چون ۵۰ برابر قند (ساکاروز) شیرینی دارد و علاوه بر این، خواص دارویی هم دارد.

برای ساخت شربت شیرین بیان باید ریشه بدون پوست این گیاه را آسیاب کرده و با آب مخلوط کرده و آنقدر بجوشانید تا غلیظ شود.

نمی توان تکه های شیرین بیان را مانند آب نبات در دهان گذاشت و مکید، استفاده زیاد از شیرین بیان برای طحال مضر است و اگر می خواهید از شیرین بیان برای برطرف کردن بیماری و برای مدت طولانی استفاده کنید بهتر است آنرا با کتیرا بخورید.

شیرین بیان به عنوان گیاهی شناخته شده در دفع سموم، نرم کننده، مرهم، ضد بو، خلط آور، عرق آور، تب بر، ملین و مناسب برای ناراحتی‌های قفسه سینه و محرک تولید استروژن در نظر گرفته می‌شود.

این گیاه بر خلاف نامش ماده موثر تلخی دارد و می‌توان جوشانده آن را با مقداری شیرین کننده مانند نبات یک‌بار در روز استفاده کرد.