دکتر محمد حسین صالحی سورمقی؛ دکترای فارماکوگنوزی
گل محمدی
اسانس گل سرخ برای بسیاری از مشكلات زنانه مفید است این اسانس مقوی عضلات رحم بخصوص در كسانی است كه رحم‌های آنها افتادگی دارد؛ بویژه اگر همراه با بعضی تمرین‌های یوگا باشد این مشكل بهتر برطرف می‌شود. همچنین در مورد زنانی كه آمادگی سقط كردن به دلیل ضعف رحم در آنها ایجاد می‌شود. همچنین در مورد تسكین مشكلات قاعدگی، افسردگی و تنش‌های عصبی دارای آثار ارزشمندی است.
طریقه و میزان مصرف گل محمدی
با توجه به اینكه میزان اسانس گلاب‌ها متغیر و اصولاً مقدار اسانس موجود در آنها بسیار كم می‌باشد، عدد معینی از نظر حجم و یا وزنی برای مصرف خوراكی و دارویی آن ارائه نشده است.
گلبرگ: مقدار 1 تا 2 گرم گلبرگ را می‌توان در یك استكان آب ریخته و تا روزی سه نوبت (3 تا 6 گرم) به صورت خوراكی مصرف كرد.
اسانس: هیچ اسانسی را نباید به طور مستقیم به صورت خوراكی و یا موضعی مصرف نمود. اسانس‌ها باید به وسیله روغن‌های مایع گیاهی رقیق شوند. اكثر اسانس‌ها باید حداقل به نسبت 1 بر 20 رقیق شوند تا عوارض جانبی نداشته باشند.
سمیت: گلبرگ، گلاب و اسانس گل سرخ در حد مصرف دارویی و خوراكی دارای عارضه جانبی نمی‌باشد.
مهمترین اثرات گزارش‌شده گلبرگ‌ها و گلاب
ضد اسهال، ضد التهاب، افزایش‌دهنده میل جنسی، ضدكرم آسكاریس، قابض، ضدنفخ، مقوی قلب، خلط‌آور، ملین، مسهل، مقوی معده، مقوی اعصاب، ضدكرم، ضدزخم و اشتهاآور است.
گلاب
گلاب یكی از بهترین محصولات جایگزین اسانس روز است كه با تقطیر گلبرگ‌های انواع گلسرخ به همراه آب به دست می‌آید. این ماده جهت سلامت و بهداشت پوست و ضدعفونی كردن چشم بسیار سودمند می‌باشد. البته نوعی گلاب وجود دارد كه سه بار تقطیر می‌شود و به نام «تری پل روزواتر» معروف است كه ضدعفونی‌كننده و مقوی بسیار خوبی برای پوست می‌باشد.
همچنین ضدعفونی‌كننده‌ای قوی و مناسب برای چشم است.
گلاب ضدالتهاب، خنك‌كننده و نرم‌كننده پوست می‌باشد. همچنین دارای خاصیت ضدمیكروب و تا حدی قابض است؛ به همین دلیل از قدیم در فرآورده‌های مربوط به پوست از گلاب استفاده می‌شده است.
مهمترین اثرات گزارش‌شده
ضد درد، ضد اسهال، ضد اكسیدان، ملین، ادرارآور، كاهش‌دهنده قند خون، مسهل، مهاركننده لیپوكسی‌ژناز، مقوی اعصاب، و ضد كرم است.
گل نسترن
ویتامین C یك مكمل غذایی است و به عنوان ضد اسكوربوتیك مصرف می‌شود. برای جبران كمبود این ویتامین می‌توان از میوه گل نسترن استفاده كرد. متأسفانه چون ممكن است مقدار زیادی از ویتامین C هنگام خشك كردن و یا تهیه محصول از میوه گل سرخ از بین برود، مقداری ویتامین C مصنوعی به این محصولات اضافه می‌شود كه روی بسته‌بندی آنها ذ كر نمی‌گردد.
در صورتی كه میوه این گیاه به صورت تازه مصرف شود، دارای مقدار زیادی ویتامین است كه مستقیماً جذب بدن می‌شود. میوه گل نسترن ادرارآور و مسهل است و از آن برای كاهش تشنگی، كاهش التهاب معده و نیز به عنوان طعم‌دهنده و همچنین، تهیه مربا استفاده می‌شود. مسهل بودن این گیاه به خاطر اسید مالیك، اسید سیتریك، گلوكزیدهای پورگاتیو، مانند مولتی‌فلورین A و B1 ، و پكتین موجود در آن است.
سمیت و عوارض جانبی گل نسترن
مصرف خوراكی میوه گل نسترن هیچ‌گونه مسمومیتی ایجاد نمی‌كند و 100 گرم از آن حاوی بیش از 1200 میلی‌گرم ویتامین C می‌باشد. مصرف مقادیر كم آن هیچ عارضه‌ای در بر ندارد و در مورد مصرف مقدار زیاد و طولانی آن هم گزارشی ارائه نشده است. در كتب اروپایی، مانند كمیسیون E، عوارض مصرف مقدار زیاد این میوه ناشناخته گزارش شده است.
البته كارگرانی كه به طور مداوم در معرض میوه‌های گل نسترن هستند، ممكن است دچار حساسیت و مشكلات تنفسی شوند. بعضی از این عوارض در واقع، حساسیت نیستند، بلكه پرزهای ریز میوه گل نسترن هستند كه مانند پشم شیشه بر روی پوست تحریكات مكانیكی پوستی ایجاد می‌كنند.
طریقه و میزان مصرف گل نسترن
1 تا 3 قاشق میوه خردشده را در آب جوش ریخته و 15 تا 20 دقیقه می‌گذاریم به همان حال بماند؛ سپس آن را صاف و مصرف می‌كنیم. این مقدار را می‌توان روزی سه بار تكرار كرد. میزان مصرف می‌تواند بر حسب وزن تا روزی 12 گرم باشد.
كاسنی
در بعضی نقاط دنیا ریشه و برگ كاسنی مانند سبزیجات مصرف می‌شود. ریشه‌های كاسنی پس از بو دادن، مانند قهوه برای نوشیدن استفاده می‌شود. كاسنی همچنین مسكن و مقوی قلب است. اینولین و تركیبات وابسته موجود در ریشه كاسنی می‌توانند از یبوست جلوگیری كنند. از دیگر اثرات مهم كاسنی می‌توان ضد اسهال، ضد سرطان و اشتهاآور بودن آن را نام برد.
طریقه و میزان مصرف کاسنی
روزانه 3 تا 5 گرم پودر ریشه در 150 تا 250 میلیلیتر آب میل شود. همچنین می‌توان معادل 10 گرم (دو قاشق غذاخوری) از برگ و ساقه و گل كاسنی را خرد یا له كرد و با یك لیوان آب به مدت 5 تا 10 دقیقه جوشاند و پس از صاف كردن مصرف نمود. این جوشانده را می‌توان با كمی شكر، نبات یا عسل شیرین كرد و روزی یك تا دو نوبت از آن خورد.
عوارض جانبی کاسنی
تماس با گیاه كاسنی ممكن است باعث درماتیت شود.
احتیاط
افرادی كه سنگ كلیه دارند باید با مشورت پزشك از كاسنی استفاده كنند.
مهمترین اثرات گزارش شده
ضد باكتری، صفراآور، ضد التهاب، ضد موتاژن، ضد نفخ، مقوی قلب، ملین، مسهل، ادرارآور، هضم‌كننده، شیرافزا، محافظ كبد، كاهش‌دهنده كلسترول، مسكن، تقویت‌كننده معده، تقویت‌كننده اعصاب و كاهش‌دهنده قندخون.
