به قلم : د کتر مهد ی کریمی تفرشی*
تحریریه زندگی آنلاین : راه ابریشم یک طرح بزرگ و بزرگترین طرح حال حاضر قرن بیست و یکم است که قاره‌های آسیا و اروپا و آفریقا را به یکدیگر مرتبط می‌سازد. رییس جمهوری خلق چین ایده ابتکاری راه ابریشم نوین موسوم به "یک کمربند، یک جاده" را که شامل مسیرهای زمینی و دریایی راه ابریشم است، در سال ۲۰۱۳ میلادی زمانی که قدرت را در اختیار گرفت مطرح کرد و بیش از ۱۰۰ کشور و سازمان بین المللی تاکنون به آن ملحق شده‌اند. پروژه یک کمربند و یک جاده که جاده ابریشم جدید نامیده شده است طرحی به منظور سرمایه‌گذاری در زیربناهای اقتصادی بیش از ۶۰ کشور جهان و توسعه دو مسیر تجاری "کمربند اقتصادی راه ابریشم" و "راه ابریشم دریایی" است. راه ابریشم جدید از سه مسیر شمالی، مرکزی و جنوبی تشکیل شده است. این پروژه، شکل جدیدی از راه تاریخی ابریشم است که تا قرن پانزده‌هم میلادی، به مدت ۱۷۰۰ سال بزرگترین راه تجارتی میان آسیا، شمال افریقا و شرق اروپا بود. این راه بار دیگری مورد توجه اکثر کشورهای جهان قرار گرفته است.. طرح جدید با ایده و هزینه ۱۳۰۰ میلیارد دلاری چین برای ساخت هزارها کیلومتر جاده، راه آهن و مسیرهای آبی و هوایی در نظر گرفته شده است. قرار است ۱۲۴ میلیارد دلار در این پروژه‌ی بزرگ اقتصادی سرمایه‌گذاری شود. در واقع چین در تلاش است تا ضمن رهبری کشورهای دنیا با استفاده از این راه جدید، ارتباطات تجاری دنیا را افزایش داده و ضمن تثبیت جایگاه اقتصادی خود باعث وحدت بیشتر تجاری در دنیا شود و در عین حال قاره‌ها را با یکدیگر مرتبط سازد. راه ابریشم از ابتدای کار، عزم کشورها را برای مشارکت در برنامه‌هایی که نهایتاً توسعه همین کشورها را به دنبال خواهد داشت، جزم‌تر کرده است. ایالات متحده که حالا چین را رقیبی جدی برای خود می‌داند، در کنار دلایلی که برای خروج خود و ناامن کردن افغانستان دارد، تضعیف چین و خرابکاری در پروژه یک کمربند – یک جاده را نیز جز مهم‌ترین هدف‌های خود قرار داده است. براساس طرح چین و اعلام سیاست دولت جمهور خلق چین درباره فعال سازی جاده ابریشم، این طرح در دو مسیر زمینی و دریایی 65 کشور را در آسیا، خاورمیانه، اروپا و شمال آفریقا در بر می‌گیرد که از میان این کشورها 20 کشور جزء کشورهای اصلی قرار دارند و ایران در اولویت دوازدهم قرار دارد. دلیل این رده بندی و قرار دادن ایران در اولویت دوازدهم علاوه بر فاکتورهای سیاسی، عدم وجود اطلاعات کافی از ظرفیت‌ها و زیرساخت‌ها در ایران و میزان ریسک و برگشت پول و سیستم بانکداری و مالیات و قوانین کشوری و عدم عضویت ایران در FATF است. بنابراین کاملاً مسلم است که به دلیل قرار گرفتن ایران در اولویت دوازدهم سرمایه اندکی از این مشارکت اقتصادی را بدست خواهد آورد. ایران کشوری است که از دیرباز به راه ابریشم پیوند خورده است و نقطه و گذرگاه کلیدی در این مسیر است و باعث می‌شود تا راه چین برای ارتباط و اتصال با دیگر کشورهای منطقه راه ابریشم باز شود. نقش ایران و بخصوص بندر چابهار به عنوان یک شاهراه و گذرگاه مهم و بندر دریایی برای راه ابریشم و مرتبط ساختن خطوط دریایی به یکدیگر یک نقش حیاتی است. ایران یکی از اصلی‌ترین گذرگاه‌ها و کریدورها برای اجرای طرح‌ها و پروژه‌های بزرگ اقتصادی بوده و هست.. با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران، انتظار می‌رفته این کشور جایگاه خوبی در راهبرد تزانزیتی چین داشته باشد. ایران با داشتن منابع عظیم نفت و گاز و قرار گرفتن در "هارتلند انرژی" موقعیت جغرافیایی خوبی برای مشارکت و بهره گرفتن از مزایای پروژه راه ابریشم چین دارد. موقعیت ژئواستراتژیک ایران که در مرز دریای خزر و خلیج فارس قرار گرفته برای چین مهم است و این کشور خواهان مشارکت جدی ایران در این پروژه است. چین برای تحقق راهبرد خود در غرب آسیا چاره‌ای جز تقویت روابط خود با ایران را ندارد. ذخایر نفت و گاز، نیروی انسانی، بازار پرکشش داخلی، منابع کانی و غیرفلزی، بازارهای تحت نفوذ ایران در غرب آسیا و موقعیت ترانزیتی از جمله دلایل جذابیت ایران برای چین است. کشور چین به عنوان یکی از کشورهای مؤثر در اقتصاد دنیا تعامل نزدیکی با ایران دارد و با توجه به اینکه کشور ما از گذشته‌های دور بخشی از راه ابریشم را در خود جای داده است، ضرورت دارد ایران از این ظرفیت، در توسعه راه ابریشم چین بهره برداری موثرتری نماید. ایران بر سر چهار راه ترانزیتی دنیا قرار دارد و استفاده از این ظرفیت نیازمند توجه مسئولان و ارتقای دانش در این حوزه است.
* رئیس کارگروه کسب و کارهای جاده ابریشم سازمان ملل- یونسکو، ریاست هیات مدیره تعاونی تولید کنندگان محصولات غذایی کشور، رئیس هیات مدیره اتحادیه تعاونی‌های توزیع و فروش محصولات غذایی، رئیس هیات مدیره مجتمع صنایع غذایی گلها و هلدینگ آلام کا تی (MKT GROUP)، نائب رئیس هیات مدیره انجمن علوم و فناوری غلات ایران، عضو هیات مدیره کانون انجمن‌های صنایع غذایی کشور، کارآفرین برتر جهان اسلام
