زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : محمدرضا دژکام ، روانشناس و مشاورخانواده

"نگاهی روان شناختی به اختلال وحشت زدگی یا اختلال پنیک در دختران جوان، آشنایی با علایم و نشانه های بالینی،ویژگی های رفتاری و شخصیتی، میزان شیوع، شرح حال یک دختر مبتلا،روش های درمانی همراه با توصیه های روان شناسی به دختران جوان"     

یکی از  چالش های زندگی این روزهای دختران جوان مقوله ای است تحت عنوان:" وحشت زدگی یا ترس از مکان های شلوغ و پر ازدحام!" این چالش از نگاه روان شناختی یک نوع اختلال روانی محسوب می شود. بر‌ اساس پژوهش های روان شناختی انجمن روان پزشکی آمریکا، این حالت را با نام‌ " اختلال پنیک یا اختلال وحشت زدگی " توصیف کرده اند که علائم و نشانه های بالینی خاصی دارد..... تعریف اختلال وحشت زدگی یا اختلال  پنیک ":... این اختلال بر اساس تعریف عبارت است از: ترس شدید یا ناراحتی شدید و ناگهانی که در عرض چند دقیقه به اوج خود می رسد و در طی آن علائم و نشانه های بالینی خاصی در فرد مبتلا دیده می شود. " باید خاطر نشان کنم که اختلال وحشت زدگی یا اختلال پنیک،Panic Disorder "،فقط احساس ترس نیست، بلکه تجربه ی دردناکی است که به سختی قابل تحمل است.دختران جوان مبتلا به این اختلال، گاهی اوقات احساس می کنند که در شُرُفِ مُردن هستند!

علائم و نشانه های بالینی اختلال وحشت زدگی

از جمله شایع ترین علائم و نشانه های بالینی این اختلال در دختران جوان می توان به موارد زیر اشاره کرد:۱_ تپش سریع و نامنظم قلب ۲_ تپش سریع قلب با صدای بلند  ۳_ عرق کردن۴_ لرزیدن ۵_ احساس تنگی نفس ۶_ احساس خفگی شدید۷_ احساس گیر کردن چیزی در گلو۸_ درد  در ناحیه ی قفسه ی سینه ۹_ حالت تهوع ۱۰_ درد در ناحیه ی شکم ۱۱_ احساس سرگیجه ۱۲_ احساس غش کردن ۱۳_ احساس سرد یا گرم شدن بدن۱۴_ احساس بی حس  یا سوزن سوزن شدن بدن۱۵_ احساس عدم امنیت ۱۶_ ترس از دست دادن کنترل خود یا دیوانه شدن.

شکایت عمده ی دختران جوان از این اختلال

در پاسخ به این پرسش باید بگویم که بیشتر دختران جوان در زندگی روزمره ی خود و با توجه به شرایط پر از تنش و استرس امروزی، حداقل یک بار به حمله ی وحشت زدگی دچار شده و این تجربه ی تلخ را داشته اند.اما آنچه که قابل ذکر است این که اختلال وحشت زدگی   زمانی تشخیص بالینی در دختران داده می شود که حملات وحشت زدگی به طور مداوم‌ و غیر منتظره روی بدهند و تا یک ماه بعد،احتمال روی دادن دوباره ی آنها وجود داشته باشد. حملات وحشت زدگی برای برخی از دختران جوان غیر قابل پیش بینی هستند ولی ممکن است برای دیگران با موقعیت ها یا رویدادهای خاص مثلا : سوار اتوبوس یا مترو شدن تداعی شود.

ویژگی های رفتاری و شخصیتی  دختران مبتلا به اختلال وحشت زدگی

اختلال پنیک در دختران جوان با تعدادی ترس و وحشت  ایجاد می شود از جمله: ترس از این که مبادا حملات وحشت زدگی علت های پزشکی حاد داشته باشند مثلا، بیماری قلبی، صرع و...هر چند آزمایش های پزشکی مکرر نشان می دهند که هیچ‌مشکل پزشکی وجود ندارد.برخی دیگر از دختران جوان فکر می کنند که در حال از دست دادن کنترل بر زندگی خود یا در حال دیوانه شدن هستند.دخترانی که از این اختلال رنج می برند، در رفتار و زندگی شخصی شان تغییرات عمده ای را به وجود می آورند.  از بعد شخصیتی باید گفت که در این دختران رفتارهایی دیده می شود که قابل تامل است. این دختران هر چقدر از خانه ی خود دورتر می شوند،اضطراب یا وحشت زدگی بیشتری به سراغ شان می آید و هر چه به خانه شان نزدیک تر می شوند احساس آرامش بیشتری می کنند! گاهی اوقات این وضعیت آن چنان شدید می شود که دختر جوان از ترس وقوع حمله ی وحشت زدگی نمی تواند خانه را ترک کند!

 میزان شیوع اختلال وحشت زدگی  در دختران جوان

بر اساس آمارهای انجمن روان پزشکی آمریکا و سازمان بهداشت جهانی WHO،اختلال وحشت زدگی  در دختران جوان بسیار بیشتر از پسران جوان است.به طوری که میانگین سن شروع این اختلال در دختران جوان بین ۲۰ تا ۲۴ سالگی است. " ....تیتر :" شرح حال یک دختر جوان که از این اختلال رنج می برد!".. " فرزانه" گوید : در داخل مترو نشسته‌بودم.چند ایستگاه مانده بود تا به منزل برسم.ناگهان احساس اضطراب و آشفتگی عجیبی به سراغم آمد!قلبم‌شروع به تپش کرد با سرعت بالا به طوری صدای تپش های نامنظم قلبم را می شنیدم.احساس خفگی می کردم و نمی توانستم فریاد بزنم.انگشتان دست و پایم‌مور مور می شدند.این احساس ها  به قدری  طاقت فرسا بودند که احساس کردم نمی توانم از مترو بیرون بروم.ناتوان شده بودم! به کمک یکی از دخترهایی که در مترو بود در اولین ایستگاه پیاده شدم.نفسم بالا نمی آمد.    

مدتی در راهروهای مترو نشستم‌تا این که کمی حالم بهتر شد و پس از آن ارام‌آرام و پیاده به سمت خانه رفتم.چند روز بعد هم برای درمان پیش یک متخصص اعصاب و روان رفتم.او گفت که شما به اختلال وحشت زدگی  مبتلا هستید و بایستی تحت درمان قرار بگیرید.از آن زمان تا به حال، دارو مصرف می کنم و جلسات مشاوره و روان درمانی را سپری می نمایم!

روش های درمان اختلال وحشت زدگی

با توجه به علائم و نشانه های بالینی، اولین روش درمانی که مفید می تواند باشد ،"دارو درمانی " است.استفاده از داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب با توجه به سن و شدت و ضعف بیماری تجویز می شود. از جمله دیگر روش های درمانی می توان به روان درمانی رفتاری_ شناختی یا (CBT) اشاره کرد که این روش به بیماران کمک می کند تا درباره ی ماهیت و خصوصیات فیزیولوژیکی حملات وحشت زدگی اطلاعات مفیدی به دست آورند. از جمله روش های درمانی دیگر این است که در جلسات مشاوره و روان درمانی به دختران مبتلا به این اختلال کمک می شود تا برداشت ها،باورها و ادراکات اشتباه  خود را شناسایی کرده و آنها را تغییر بدهند.

توصیه های روان شناس

آنچه که بایستی به شما  بگویم این است که قرنی که  در آن زندگی می کنیم " قرن اضطراب " لقب گرفته است. تمام‌دنیا با اضطراب دست به گریبانند و اختلال وحشت زدگی یا اختلال پنیک در دختران جوان تنها مختص ایران نیست بلکه بیشتر دختران جوان دنیا نیز با این اختلال به نوعی درگیر هستند.پس تصور غلطی که شاید ذهن تان را مشغول خود کند که من چرا باید با این بیماری دست و پنجه نرم کنم را لطفا از فکر و  و ذهن تان پاک کنید.در زندگی های امروزی که همه ی ما و شما با چالش های فراوان رو به رو هستیم‌باید با شرایط نا به سامانی که وجود دارد خودمان را وفق بدهیم.به عبارت ساده تر اگر بخواهم بگویم این که همه درگیر این دغدغه ها و نگرانی ناخواسته بوده و هستیم پس باید یاد بگیریم که چگونه اضطراب  را کنترل،مهار  و مدیریت کرده و بر آنها غلبه کنیم. این هم نیازمند آموزش مهارت های زندگی و روش های کنار آمدن با اضطراب است که توصیه می کنم که کتاب هایی که در حوزه ی درمان اضطراب است را بخوانید.همان گونه که گفتم  اختلال پنیک از گروه اختلال های اضطرابی است پس باید با اضطراب به خوبی آشنا شوید و از شرایط و مکان هایی که ممکن است آن را در شما به وجود بیاورند دوری گزینید. نکته ی قابل توجه  دیگر این است که شما دختران جوان نیاز به صبر و شکیبایی  برای درمان این اختلال دارید . کمک های خانواده و دوستان تان به شما در روند درمانی به شما بسیار اهمیت دارد. بایستی یاد بگیرید که چگونه با ترس های تان مبارزه کنید و بر آنها چیره شوید.همچنین از استفاده ی داروهایی که توسط درمانگر برای تان تجویز شده است غافل نشوید و آنها را سر وقت بخورید و جلسات مشاوره و روان درمانی را نیز جدی بگیرید و با امید و انگیزه ی فراوان یقین بدانید که بهبودی کامل در انتظار شماست.پس مراقب خودتان باشید.