زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر محمد والی پور - متخصص روانپزشکی

تحریریه زندگی آنلاین : معمولاً افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند دارای برخی خصوصیات رفتاری مشترک هستند؛ اغلب در سطح اقتصادی پایین جامعه قرار دارند و یا این‌که دچار افسردگی می‌باشند. اضطراب مزمن، افسردگی، تهدید به خودکشی و... از نشانه‌های مهم رفتاری هستند که منجر به خودکشی می‌شوند. این افراد اغلب تصور می‌کنند که با مشکلی بزرگ و غیرقابل‌تحمل روبه‌رو هستند که تنها چاره باقی‌مانده مرگ است. رفتارهای خودکشانه نتیجه تعامل پیچیده عوامل پزشکی اجتماعی و خانوادگی می‌باشد. تغییرات اجتماعی که ممکن است با افزایش خودکشی جوانان مرتبط باشد عبارتند از عوامل افزایش‌دهنده‌ی افسردگی کودکی، کاهش ثبات خانوادگی و افزایش دسترسی به سلاح. در اروپا بزرگ‌ترین موج خودکشی جوانان طی جنگ جهانی بود و از دلایل آن می‌توان به بیکاری دسته‌جمعی، ناکامی‌های ناشی از آن حتی در بین افراد با تحصیلات بالا، کاهش اعتقادات مذهبی، مدارا با رفتارهای بحرانی در خرده‌فرهنگ جوانان و اثرات طلاق بر کودکان اشاره کرد. عوامل بسیاری به نسبت‌های خودکشی بستگی دارند مانند جنس مذکر، بیوگی، مجرد یا مطلقه بودن، تمرکز جمعیت، بحران‌های اقتصادی، سکونت در کلان‌شهرها و شهرهای بزرگ، سابقه اختلافات خانوادگی در زمان کودکی، اختلالات روانی و بیماری‌های جسمی.

 بیشتربخوانید:

5تمرین کاربردی برای تقویت حافظه

انواع خودکشی

خودکشی و انواع آن Suicide

خودکشی یکی از آسیب‌های مهم فردی و اجتماعی است که به‌طور متوسط در میان معتادان و بیماران اعصاب و روان بیشتر است. فرد خودکشی کننده بر این باور است که در زندگی به اهداف و امیال خود نرسیده و زندگی مفهوم خود را از دست داده است تمرگ بهتر از آن است. خودکشی عملی است آگاهانه و کاملاً ارادی که فرد برای پایان دادن به زندگی خویش انجام می‌دهد. خودکشی ممکن است موفق یا ناموفق باشد.

 خودکشی خودخواهانه Egoistic Suicide

خودکشی خودخواهانه حاصل احساسی تنهایی، درون‌گرایی، انزوا، و یا نوعی اختلال روانی است. معمولاً در خودکشی خودخواهانه همبستگی فرد با زندگی خانوادگی ناچیز و سست است؛ زیرا هرچه اعضای خانواده به هم نزدیک‌تر و صمیمی‌تر باشند، ایمنی فرد نسبت به خودکشی بیشتر می‌شود. نرخ خودکشی نسبتاً بالایی که در مجردان دیده می‌شود، تأیید بر این مدعا است.

 خودکشی دگر خواهانه (نوع‌دوستانه) Altruistic Suicide

درواقع در این نوع خودکشی فرد وظیفه اخلاقی عمیقی را در خود احساس می‌کند و علاقه‌مند می‌شود تا خود را فدای دیگران کند. وقتی فردی به احساس همبستگی و انسجام قوی نسبت به یک گروه فوق‌العاده یکپارچه و متحد مقید باشد، ارزش‌ها و هنجارهای گروه را از آن خودمی داند و بین منافع خود و گروه فرقی نمی‌گذارد. به‌عنوان‌مثال جاسوسی که دستگیر شده، قبل از آن‌که حرفی بزند و اسراری را فاش کند، کپسول سمی را می‌بلعد. در جوامعی که از همبستگی گروهی نسبتاً بالایی برخوردارند، خودکشی دگرخواهانه بیشتر رواج دارد و زندگی فردی را مجموعه‌ای از سنت‌ها و عادت‌های رایج به‌شدت کنترل می‌کند. البته این نوع خودکشی در جامعه‌های نوین نیز گاه در ارتش، یعنی جایی که الگوهای کهن امرونهی متداول است دیده می‌شود.

 بیشتربخوانید:

چند راهنمایی برای پرورش ذهن

 خودکشی ناشی از بی‌هنجاری (آنومیک) Anomic Suicide

هرگاه نظارتی که جامعه بر رفتارها و هنجارها دارد ضعیف یا حذف شود، حالت "بی‌هنجاری" یا "نابسامانی"در جامعه به وجود می‌آید. بی‌هنجاری از تضعیف وجدان اخلاقی ناشی می‌شود و عموماً با بحران‌های بزرگ اجتماعی، اقتصادی یا سیاسی همراه است. عدم تعادل میان آرزوهای افسارگسیخته و وسایل ارضایشان ناگزیر کشمکش‌های حاد درونی برمی‌انگیزد که آنها را به خودکشی سوق می‌دهد.

در دوران بحران‌های شدید اقتصادی و اجتماعی و زمانی که فشار تورم در جامعه شدید است، احتمال خودکشی بیشتر می‌شود. چون در چنین مواقعی هنجارهای اجتماعی بیشتر تضعیف می‌گردد. خودکشی ناشی از بی‌هنجاری درست در برابر خودکشی‌های سنتی که از نوع خودخواهانه است، قرار می‌گیرد. در این نوع خودکشی، فرد به حیاتش نه ازآن‌رو پایان می‌دهد که هنجاری را شکسته، یا به قانون را زیر پا گذاشته، بلکه بدین سبب دست به خودکشی می‌زند که بعد از تلاش بسیار زندگی را سراب، پیروزی‌ها را بی‌فرجام و حیات را پوچ یافته است.

 خودکشی تقدیرگرایانِ (جبری) Fatalistic Suicide

این خودکشی نوعی عکس‌العمل به کنترل و تنظیم افراطی اجتماعی جامعه است، زمانی که جامعه به حد مفرط و شدیدی دست به ” ایجاد نظمی دستوری ” میزند و فرد به‌شدت تحت تسلط اجتماعی قرار دارد و هر چیزی تحدید شده، کنترل شده، منظم، خشک و بی‌روح است. در این مواقع حق گزینش از افراد سلب شده و فرد تحت شرایط اجباری، نمی‌تواند اهداف و راههای رسیدن به آنها را فراهم کند.4 نوع خودکشی فوق توسط امیل درکهایم Emile Durkheim تعریف شده است

 خودکشی اُتانازی Euthanasie

این نوع خودکشی که به آن «مرگ آسان» می‌گویند. این خودکشی مخصوص بیماری‌های صعب‌العلاجی است که با رضایت خود از پزشک معالج تقاضا می‌کنند که به او در داشتن مرگی راحت کمک کند؛ که این نوع مرگ می‌تواند با تزریق دوز بالای دارو یا قطع کردن اکسیژن و جدا کردن دستگاه‌هایی باشد که به حیات بیمار کمک می‌کند. اتانازی در کشورهایی مثل هلند و کانادا در مواردی که احتمال درمان بیمار غیرممکن است به شکلی غیر مستقیم وجهه‌ای قانونی دارد.

 خودکشی آیینی Religious

در کنار مذاهبی که خودکشی را گناه می‌دانند آیین‌هایی هستند که طبق اعتقاداتشان دست به خودکشی‌های گروهی یا فردی می‌زنند نمونه بارز آن خودکشی «شکم دری» سامورایی‌هاست. آن‌ها خودکشی را امری شرافتمندانه می‌دانند و آن را مختص زمان‌هایی می‌دانند که گناهی مرتکب شده باشند و خودشان را مستوجب مرگ بدانند برای همین شمشیری را در شکمشان فرو می‌کنند.

 خودکشی ترحمی

در ای نوع خودکشی هدف جلب‌توجه اطرافیان است برای همین هم به امید داشتن یک خودکشی ناموفق اقدام به خودکشی می‌کند و طی یک حرکت نمایشی نگاه‌های دیگران را به سمت خودش می‌کشاند. مثل عاشق شکست‌خورده‌ای که برای به دست آوردن دل معشوق دست به خودکشی نمایشی میزند.

 بیشتربخوانید:

چند راهنمایی برای پرورش ذهن

شاخص‌های مهم رفتاری قبل از خودکشی

افسردگی:Depression  غم‌زدگی: Melancholy  گسیختگی در روابط صمیمانه‌ی شخصی  سابقه‌ی خودکشی در خانواده سابقه‌ی اقدام به خودکشی در فرد انزوای اجتماعی social isolation  الکلسیم و اعتیاد Addiction  فقر و محرومیت مزمن و بیکاری  رفتارهای پرخاشگرانه در خانه یا محیط اجتماعی، خانواده متعارض و آشفته  صحبت مستقیم یا غیر مستقیم درباره‌ی خودکشی  نوشتن وصیت‌نامه و طرح‌ریزی قاطع قبلی   تغییرات ناگهانی در رفتار مانند بی‌قراری غیرعادی، ناآرامی و یا انتقال از افسردگی به حالت خوشی و شادمانی که باعث پوشاندن حالات روانی اصلی می‌شود  بیماری‌های روانی، افسردگی اختلال شخصیت، خودبیمارانگاری و مصرف مواد  از دست دادن، همسر، والدین، فرزندان، نزدیکان و دوست صمیمی سابقه بستری شدن در بیمارستان روان‌پزشکی آزار و رنجیدگی از نوع غیرقابل‌تحمل برای فرد بیماری مزمن جسمی

لذا با توجه به موارد فوق در افراد می‌توان به نحوی به بیماران یا افراد در معرض خطر کمک نمود تا از این اقدام تخریب‌کننده ممانعت نمود.

خودکشی پنهان

بیشترین آمار میزان خودکشی را به خودش اختصاص می‌دهد. در خودکشی پنهان یا مزمن شخص در ظاهر اقدام به خودکشی‌های معمول نمی‌زند بلکه در این روش فرد موردنظر با علم و آگاهی دست به کارها و رفتارهایی می‌زند که می‌داند ادامه دادن آنها باعث بروز اختلالات و مشکلات جسمی برایش می‌شود و او بدون توجه به هشدارهای گوناگون اطرافیان و پزشکان به کار خودش ادامه می‌دهد. استفاده از داروهای غیر مجاز و یا عدم استفاده از داروهای درمانی تجویز شده و اعتیاد به مواد مخدر و مشروبات الکلی در این گروه قرار می‌گیرند.