رکسانا خوشابی؛ کارشناس ارشد مشاوره
رقابت‌های آزار دهنده
با این که اکثر ما، تعطیلات نوروزی، آمدن بهار و بیداری طبیعت، عید و جشن‌های سنتی ایرانی، استراحت و خریدهای نوروزی را دوست داریم، اما متاسفانه بخشی از نوروز هم هست که کسی آن را دوست ندارد و خیلی از ما خواسته یا ناخواسته درگیر آن می‌شویم.
این بخش، همان بخش چشم وهم چشمی‌ها و رقابت‌های نوروزی است که گاه بسیار اذیت کننده و خسته کننده هم هستند.
منظور از این رقابت‌ها، همان است که گمان می‌کنیم اگر فلان لباس یا فلان کفش را نخریم، یا لوازم و وسایل منزلمان را عوض نکنیم، یا میوه و آجیلمان از دیگران کمتر باشد، یا اتومبیلمان مانند اتومبیل فلان شخص نباشد، آبرویمان خواهد رفت و احساس حقارت خواهیم کرد!
و برای از این احساس حقارت کاذب، به خود و خانواده‌مان انواع فشارها را می‌آوریم، درگیر قسط و قرض و وام می‌شویم و نوروز را بر خود و دیگران حرام می‌کنیم.
آن هم تنها برای به دست آوردن یک شیء یا یک وسیله که حتی ممکن است برای ما استفاده چندانی هم نداشته باشد.
حتی اگر اهل مقایسه هستید، باید خود را با خودتان و نه با دیگران مقایسه کنید. در واقع هر کسی باید با خودش رقابت کند و ببیند نسبت به سال قبل چه دستاوردهایی داشته و به کدام بخش از هدف‌ها و خواسته‌های خود رسیده است. نه این که خود را با دیگران مقایسه کند، آن هم در حالی که امکانات و اهداف ما با دیگران کاملاً متفاوت است.
پس در درجه اول، حواستان باشد که امسال بدون این كه در زمان دید و بازدید نوروزی خودتان را با خانم صاحبخانه، با آقای خانه یا با فرزندان آنها مقایسه كنید، تنها و تنها مشغول دید و بازدید باشید!
همینطور هم از مقایسه‌ی لوازم و اثاث منزل و چیزهایی كه نو شده یا همچنان كهنه باقی مانده‌اند، پرهیز كنید. هركسی هر چه دارد یا ندارد، به ما مرتبط نیست.
تنها چیزی كه به ما مربوط است معاشرت و دیدار و پرسیدن حال و شرایط اطرافیانمان است. متاسفانه یكی از كارهایی كه در فرهنگ ما جا افتاده برآورد كردن هزینه‌ها و مخارج دیگران است!
كاری بیهوده كه نه چیزی بر دانش و معلومات ما می‌افزاید و نه انسانی است، چرا كه معمولاً به غیبت و بدگویی و افكار و گفتار بیهوده منجر می‌شود.
بهترین كار این است كه به جای زل زدن به لوازم زندگی دیگران و برآورد قیمت آنها، به خود آنها نگاه كنیم و از آنها چیزهایی بیاموزیم.
با این مقدمه برویم به سراغ دلایل روانشناختی چشم و هم چشمی‌ها و رقابت‌های مخرب.
چرا چشم و هم چشمی
در اینجا می‌خواهیم به برخی دلایل چشم و هم چشمی و رقابت‌ها و مقایسه‌های غلط و مخرب اشاره داشته باشیم:
کمبود اعتماد به نفس و عزت نفس
متاسفانه افرادی که اعتماد به نفس کافی ندارند یا خود را دوست ندارند یعنی عزت نفس کافی ندارند، چشمشان به پیشرفت‌ها و تغییرات دیگران دوخته شده و همیشه در حال مقایسه خود با دیگران هستند تا ببینند چقدر پایین‌تر یا بالاتر از بقیه هستند!
آنها به محض این که وارد یک جمع می‌شوند احساس خود کم بینی خود را با مقایسه خود با بقیه، پوشش می‌دهند.
اگر ارزیابی آنها به این منجر شود که از بقیه بالاتر یا هم سطح هستند آرام می‌شوند و اگر متوجه شوند که از نظر مالی، هوش و آگاهی، شرایط زندگی و هر چیز دیگری در سطح پایین‌تری قرار دارند خود را می‌بازند و با فشار آوردن به خود، خانواده و اطرافیانشان به هر قیمتی که شده سعی می‌کنند در سطح دیگران ظاهر شوند و بدین ترتیب کمبود خود را جبران کنند!
برای آنها خریدن وسایل جدید، رفتن به سفرهایی که دیگران می‌روند، به دست آوردن چیزهای جدید و... اصلاً برای لذت بردن و شادی درونی نیست، بلکه با این کارها می‌خواهند احساس خود کم بینی را جبران کنند.
بدیهی است که در این راه هرگز موفق نمی‌شوند چون این مقایسه‌ها تمامی ندارند و هر روز و هر سال، افراد جدیدی پیدا می‌شوند که از ما از خیلی جهات بالاتر یا موفق‌ترند. در نتیجه آتش حسد و رقابت مخرب چنین افرادی روز به روز شعله ورتر شده و بدتر و بدتر می‌شوند.
برای بیرون آمدن از چرخه‌ی حسد و رقابت‌های منفی، تنها کار این است که اعتماد به نفس خود را بالا ببریم. اگر در این کار احساس ناتوانی میکنید حتماً از یک متخصص روانشناس کمک بگیرید.
نداشتن اهداف راضی کننده در زندگی
وقتی هدف گذاری و روش رسیدن به اهداف خود را بلد نباشیم، ناخودآگاه به اهداف دیگران نگاه می‌کنیم و آنها را با اهداف و خواسته‌های خودمان اشتباه می‌گیریم و تلاش می‌کنیم به چیزهایی برسیم که دیگران به آن چیزها دست یافته‌اند!
در حالی که چه بسا آن چیزها نه تنها برای ما مفید نباشند بلکه حتی برای ما نامناسب و آسیب رسان باشند. ابتکار عمل داشته باشید و برای خود فهرست آرزوها و خواسته‌های خود را بنویسید و آنها را همان طور که نظریه پردازان موفقیت گفته‌اند تبدیل به اهداف عملی کنید و برای رسیدن به آن اهداف، روش و طرح و برنامه داشته باشید.
یعنی روش گام به گام داشته باشید تا در زمان مشخص شده به هدف‌هایتان برسید. بدین ترتیب لازم نیست به اهداف افراد دیگر چشم بدوزید یا حسادت کنید. چون همیشه خواهید دانست که اهداف و آرزوهای خودتان مهم‌ترند.
استفاده اشتباه از مبارزه طلبی سازنده
همه‌ی ما تا حدی روحیه مبارزه طلبی و جنگاوری داریم. این روحیه برای این در ما انسان‌ها قرار داده شده که آن را صرف برداشتن موانع موفقیت خود، و رسیدن به خواسته‌ها و آرزوهایمان و حل مسائل و رفع مشکلات کنیم.
اما متاسفانه وقتی خودمان چالش جدیدی در زندگی نداریم و هدف جذاب، قوی و مشخصی نداریم روحیه مبارزه طلبی ما صرف رسیدن به اهداف دیگران می‌شود.
اهدافی که در حقیقت هیچ ربطی به ما ندارند. در واقع در آن صورت مبارزه می‌کنیم که به خواسته‌های دیگران برسیم!
سخن آخر این که چشم هم‌چشمی در هر زمینه‌ای كار مذموم و ناراحت کننده‌ای است و محدود به رقابت‌های نوروزی و خرید اتومبیل و وسایل خانه و عیدی دادن و مسافرت‌های پر خرج نمی‌شود.
پس سعی کنیم به جای بالیدن به وسایل و لوازم و امكانات مالی خود، به جوهرهای درونی‌تر خود ببالیم كه زوال یافتنی هم نیست. نوروز مبارک.
