تحریریه بهار زندگی
چرا كنترل خود را از دست می‌دهیم؟
بسیاری از نظریه پردازان بر این باورند كه از دست دادن آرامش و كنترل نوعی یادگیری غلط است! بدین ترتیب، كه فرد تحت تربیت افراد خشمگین و عصبانی یادگرفته كه در برابر حوادثی كه بر خلاف میل او هستند، واكنش تند نشان داده و خویشتن داری خود را از دست بدهد!
گاهی هم افراد در مقابل وضعیتی كه خود را نسبت بدان ناتوان و ضعیف می‌بینند یا زمانی كه در معرض ظلم و زورگویی قرار می‌گیرند، احساس خشم می‌كنند و می‌خواهند كه آنچه را در حق آنان اعمال شده به طرف مقابل برگردانند و تلافی كنند! اما، متخصصان معتقدند حتی در تلافی كردن هم دلیلی وجود ندارد كه خشم و عصبانیت در كار باشد و فرد می‌تواند پاسخ مناسبی (چه كلامی و چه عملی) به طرف مقابل بدهد، بدون آنكه ابراز خشم به شكل خشن داشته یا كنترل خود را از دست بدهد!
عصبانیت خود را كلامی كنید
متأسفانه تعداد افرادی كه به هر دلیلی عصبانیت‌های خود را به شكل خشونت و حتی ضرب و شتم نشان می‌دهند، كم نیست. علت بسیاری از درگیری‌ها و دعواهای خیابانی همین است كه نمی‌توانند راهی مناسب برای ابراز خشم‌شان پیدا كنند و خشم را به شكلی خشن و تند به هر كس كه حرف یا عملی خلاف میل آنها داشته باشد، نشان می‌دهند.
روانشناسان معتقدند بهترین راه ابراز خشم و عصبانیت، كلامی كردن آن است. این كه ناراحتی و خشم خود را در قالب كلمات بیان كنیم، نه در قالب رفتارهای عملی. برای مثال، وقتی فرزندمان عمداً درب اتاق را محكم به هم می‌زند، راه‌حل درست این نیست كه ما هم درب اتاق را محكم بكوبیم یا رفتار خشن دیگری بروز دهیم. در چنین حالتی بهتر است ابتدا كمی صبر كنیم تا خشم او كمتر شود و سپس به شیوه‌ای منطقی با او صحبت كنیم و بگوییم رفتار درست این نیست كه در را محكم بكوبی بلكه باید علت ناراحتی و خشم خود را بشناسی و بیایی تا با هم در باره آن صحبت كنیم و حتی كمك كنیم تا او بتواند علت واقعی ناراحتی خود را بشناسد.
چگونه از خشم خود بكاهیم؟
روانشناسان راهكارهای مختلف رفتاری برای كاهش خشم را توصیه می‌كنند. در این جا به برخی از این راهكارها اشاره می‌كنیم.
1) روش خرد كردن ظروف شكستنی!!!
تعجب نكنید! منظورمان این نیست كه واقعاً ظروف را بشكنید. در این روش ، به مكان ساكتی رفته، آرام نشسته یا دراز می‌كشید و چشمان خود را می‌بندید و خود را در مكانی مانند موزه تصور می‌كنید. در این مكان تخیلی و در ذهن خود، قفسه‌های شیشه ای وجود دارد كه روی آنها پر است از اشیا و ظروف بلور و شكستنی. شما هم در تخیل خود یك چوب یا چماق بزرگ در دست دارید و شروع می‌كنید به شكستن ظروف و قفسه‌ها.
آنقدر ظرف‌های بلور و شیشه ای و چینی را می‌شكنید تا همه خشم‌تان خالی شود! اگر در اتاق تصوری خود همه ظروف را شكستید؛ اما، هنوز عصبانیت‌تان تمام نشده بود، در ذهن‌تان از اتاق نامبرده وارد اتاق مشابهی می‌شوید كه پر از ظروف مشابه است و شروع به شكستن آنها می‌كنید. این شكستن تا جایی ادامه پیدا می‌كند كه عصبانیت و خشم شما كاملاً خاتمه یابد. در این صورت، می‌توانید چشمان خود را بگشایید و با آرامش بیشتر به كار روزانه تان ادامه دهید.
2) روش شمارش معكوس
در این روش كه روشی قدیمی به شمار می‌آید، در اوج عصبانیت شروع می‌كنید به شمردن از بیست به یك. اگر پس از رسیدن به عدد یك هنوز عصبانی بودید، كار شمارش را دوباره تكرار می‌كنید و دوباره از بیست به یك می‌شمارید! تا جایی كه خشم شما كاملاً فرو بنشیند.
3) روش پیداكردن علت اصلی خشم
این روش كه عمیق تر از دیگر روش‌هاست، به ما كمك می‌كند ضمن شناخت خود و حساسیت‌های خود، هم بر خشم غلبه كنیم و هم راه را بر عصبانیت‌های آتی ببندیم. برای مثال، فرض كنید در خیابان در حال قدم زدن هستید و ناگهان كسی بدون این كه شما را بشناسد به شما ناسزا می‌گوید! گرچه شنیدن دشنام برای همه ناخوشایند است؛ اما، برخی افراد نسبت به شنیدن ناسزا بشدت حساس‌اند و ناراحتی زیادی در خود احساس می‌كنند. در حالی كه برای افراد معمولی اولین چیزی كه به ذهن می‌رسد این است كه فرد دشنام‌دهنده فاقد سلامت روان است.
كسی كه از شنیدن ناسزا به شدت ناراحت می‌شود باید با پرسیدن این پرسش‌ها و پرسش‌های مشابه از خود علل ناراحتی خود را كشف كند: این ناسزا مرا به یاد چه چیزی می‌اندازد؟ آیا از شنیدن ناسزا احساس تحقیر می‌كنم؟ آیا در موقعیت‌های دیگر هم این احساس تحقیرشدگی به من دست می‌دهد؟ آیا وقتی كسی مرا تحقیر می‌كند، عصبانی می‌شوم و نمی‌توانم واكنش مناسبی نشان دهم؟ آیا در خانواده و نزد دوستان هم عصبانیتی مشابه به من دست می‌دهد؟ آیا هر نوع فحاشی در ذهن من علامت تحقیر است؟ و...
بدین ترتیب، در موقعیت‌های مشابه عصبانیت خود را تحلیل كرده و با ریشه‌یابی خشم علل آن را شناسایی می‌كنیم و این كار را آنقدر ادامه می‌دهیم تا سرانجام بر خشم خود فائق آییم. خشم و عصبانیت عامل بسیاری از بیماری‌های جسمانی و روانی است. چه زمانی كه آن را با خشونت ابراز می‌كنیم و چه زمانی كه آن را فرو می‌خوریم. بنابراین، برای رسیدن به سطح متعادلی از سلامت روان لازم است هر چه زودتر اصول كنترل و غلبه بر خشم را یادبگیریم. از همین امروز شروع كنید.
