زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : پروفسور بیژن فروغ ؛ طب فیزیکی و توانبخشی

تحریریه زندگی آنلاین : سوختگی باعث وارد شدن آسیب به پوست شده و به همین خاطر می‌تواند بسیار دردناک باشد پزشکان انواع مختلف سوختگی را بر اساس شدت آن‌ها به سه دسته به شرح زیر طبقه‌بندی می‌نمایند:

سوختگی درجه یک: به‌عنوان سوختگی خفیف در مقایسه با سایر سوختگی‌ها تعریف می‌شود. این نوع سوختگی باعث ایجاد درد و قرمز شدن سطح خارجی پوست (اپیدرم) می‌گردند.

سوختگی درجه‌دو: بر سطح خارجی پوست و لایه زیر آن تأثیر می‌گذارد. این نوع سوختگی باعث ایجاد ،درد ،قرمزی ورم و تاول بر روی پوست می‌شود.

سوختگی درجه سه:  از لایه میانی پوست رشد شده و بافتهای عمیق تر را تحت تأثیر خود قرار میدهد این نوع سوختگی باعث سفید یا سیاه شدن پوست ذغالی شدن پوست و گاهی اوقات بی حس شدن پوست محل سوختگی می شوند.

بیشتربخوانید:

راه های درمان خانگی برای سوختگی درجه یک

علائم

علائم اصلی سوختگی‌های سطحی و شدید شامل موارد زیر هستند

. تاول زدن

. درد میزان درد در این حالت ارتباطی با شدت سوختگی ندارد زیرا اکثر سوختگی‌های جدی می‌توانند بدون درد باشند

پوست انداختن

.قرمزی پوست

شوک زده شدن علائم در این حالت شامل سفید و سرد شدن ،پوست ،ضعف رنگ‌پریدگی لب‌ها و ناخن‌ها و کاهش هوشیاری می‌باشد.

ورم

سفید شدن یا ذغالی شدن پوست

عوارض

آسیب‌دیدگی ناشی از سوختگی‌های سطحی یا شدید می‌تواند باعث وارد شدن فشار به بدن شود به‌این‌ترتیب قلب و ریه ها ممکن است به خوبی قبل فعالیت خود را انجام ندهند و استخوانها نیرومندی خود را از دست میدهند به خاطر داشته باشید که در این حالت عضلات به علت استفاده نشدن ضعیف یا کوتاه می.شوند در حقیقت استراحت کردن در رخت خواب می‌تواند باعث ضعیف شدن بعضی از عضلات بدن شود. به‌این‌ترتیب برای هر یک روز استراحت فرد 1 درصد از قدرت عضله خود را از دست می دهد.

علاوه بر این با بهبود ،سوختگی فرد ممکن است با احساس سفت شدن پوست مواجه شود در این شرایط بیمار احتمالاً نمی تواند مفاصل خود را به مانند قبل آزادانه حرکت دهد. . این سفتی و کاهش حرکت ممکن است انجام فعالیتهای عادی روزمره همچون دوش گرفتن لباس پوشیدن غذا خوردن را برای فرد دشوار .نماید به هر حال امکان استفاده از روشهای فیزیوتراپی به منظور کاهش این مشکلات در طول برنامه توان بخشی سوختگی‌های سطحی و شدید وجود دارد.

بیشتربخوانید:

اقدامات اشتباه در مواجه شدن با سوختگی

درمان

روش درمان سوختگی‌های سطحی و شدید بستگی به نوع آن دارد سوختگی‌های درجه یک ممکن است با ریختن آب سرد متداوم بر روی محل سوختگی پوشاندن محل سوختگی با سلفون و استفاده از داروهای مسکن درد همچون پاراستامول و ایبوپروفن درمان شوند. سوختگی های درجه‌دو را میتوان با کرم آنتی بیوتیک یا سایر کرمها و پمادهای تجویز شده توسط پزشک درمان کرد.

درمان سوختگی درجه سه ممکن است نیازمند پیوند پوست یا استفاده از پوست مصنوعی .باشد سوختگی‌های شدید که بخشهای بزرگی از بدن را تحت تأثیر خود قرار میدهند ممکن است نیازمند درمانهای پیشرفته تر همچون تزریق آنتی بیوتیک به رگ به منظور جلوگیری از عفونت یا سرم زدن به منظور جایگزینی آب از دست رفته بدن در هنگام ایجاد سوختگی باشند.

درد ناشی از سوختگی‌های سطحی و شدید می‌تواند یکی از شدیدترین و طولانی ترین نوع دردها باشد. کنترل درد سوختگی دشوار است زیرا این نوع درد ویژگیهای منحصر به فرد و الگوهای متغیری دارد علاوه بر این درمان سوختگی‌های سطحی و شدید نیز با درد همراه است، زیرا در این شرایط محل زخم باید تمیز شده و پوشش آن بطور منظم عوض شود.

فیزیوتراپی و ریکاوری

فیزیوتراپی ممکن است برای بیمارانی لازم باشد که از سوختگی در نواحی بزرگ بدن یا مفاصل اصلی آن رنج می.برند سوختگی های عمیق و شدید می تواند باعث سفت شدن پوست باقی ماندن جای ،زخم و سایر تغییراتی شود که حرکت دادن اندامهای مختلف بدن را دشوار می نماید. در طول دوره درمان سوختگی در فیزیوتراپی ، پزشک می‌تواند به بیمار برای ایجاد درک بهتر درباره بهترین روش برای انجام تمرین های حرکتی و حفظ وضعیت عضلات به منظور ریکاوری از سوختگی کمک نماید.

امروزه جنبه های خاص از فیزیوتراپی را میتوان به منظور کاهش درد ناشی از سوختگی و آسیب‌دیدگی پوست به خاطر آن مورد استفاده قرار داد فیزیوتراپی یک بخش اصلی از ریکاوری بیمارانی است که دچار سوختگی شدید شده.اند بیمارانی که قصد شروع برنامه فیزیوتراپی را دارند باید از نظر سلامتی در وضعیت با ثبات قرار داشته باشند.

تمرین های حرکتی خاص

بافتی که پس از سوختگی به محل آسیب‌دیدگی پیوند زده می‌شود بطور بالقوه ممکن است بسیار سفت شده و بطور جدی باعث ایجاد محدودیت در دامنه حرکتی مورد نیاز فرد شود در این حالت از تمرینهای کشش و بهبود دامنه حرکت برای بیمار استفاده شده و این تمرین ها می بایست در بعضی موارد هر ساعت به منظور اجتناب از سفت شدن پوست و انقباض مفاصل توسط بیمار انجام شوند.

ماساژ بافت محل زخم و تمرینهای دامنه حرکت می‌توانند برای ماهها پس از ایجاد سوختگی ادامه پیدا کنند در این شرایط بهتر است تا حد ممکن فعالیت های عادی فرد انجام شود تا به‌این‌ترتیب بازگشت فرد به فعالیتهای عادی و بازیابی قدرت و انعطاف پذیری لازم ی بایست در بعضی موارد هر ساعت به منظور اجتناب از سفت شدن پوست و انقباض مفاصل توسط بیمار انجام شوند.

ماساژ بافت محل زخم و تمرینهای دامنه حرکت می‌توانند برای ماهها پس از ایجاد سوختگی ادامه پیدا کنند در این شرایط بهتر است تا حد ممکن فعالیتهای عادی فرد انجام شود تا به‌این‌ترتیب بازگشت فرد به فعالیتهای عادی و بازیابی قدرت و انعطاف پذیری لازم برای انجام فعالیت های روزانه امکان پذیر گردد در این شرایط لازم است بیمار به برنامه حرکتی تجویز شده خود در خانه پایبند باشد به‌این‌ترتیب بتواند از بهترین نتایج در ارتباط با برنامه توان بخشی خود برخوردار شود.

کمپرس درمانی

در طول دوره ی بهبود سوختگی‌های شدید اغلب فیبرهای کلاژن بیش از حد تجمع کرده و باعث ایجاد کلویید یا جای زخم هیپرتروفیک در محل سوختگی می.شوند این شرایط در نتیجه برآمدگی پوست به خاطر فعالیت فیبرهای کلاژن ایجاد شده و می‌تواند باعث کشیدگی اعصاب در محل آسیب‌دیدگی ناشی از سوختگی شدید شوند.

در این حالت اسکار یا جای زخم هیپرتروفیک به سایر نقاط سالم پوست توسعه پیدا نمیکند اما کلویید می‌تواند به سایر نقاط پوست نیز توسعه پیدا کرده و احساس خارش یا درد را برای بیمار به همراه داشته باشد کلویید و اسکار یا جای زخم هیپرتروفیک می‌توانند در دامنه حرکتی بیمار محدودیت ایجاد .کنند به‌این‌ترتیب برای رفع این مشکل در کمپرس درمانی از بانداژهای سفت که بطور خاص به منظور وارد کردن فشار به محل سوختگی و جلوگیری از ایجاد کلویید و اسکار یا جای زخم هیپرتروفیک طراحی شده می توان استفاده کرد.

اسپلینت

اسپلینت می تواند از جمع شدن پوست یا سفت شدن آن پس از ترمیم سوختگی جلوگیری .نماید اسپلینت می‌تواند از حرکت کردن بخشهای مختلف بدن در هنگام حرکت دادن سایر اعضای بدن جلوگیری نماید استفاده از اسپلینت می‌تواند در طول انجام تمرینهای حرکتی توان بخشی در درمان سوختگی های سطحی و شدید مفید و سودمند باشد.

مدالیتی های قابل استفاده در توانبخشی سوختگی

مودالیتی های خاص مورد استفاده در کلینیکهای درمانی توان بخشی در درمان سوختگی‌های سطحی و شدید دارای تاثیرات مفید در بهبود سوختگی هستند. این مودالیتیها به شرح زیر می باشند.

تحریک الکتریکی در این روش از الکتریسیته جاری به منظور درمان چسبندگی تاندون به بافت محل زخم استفاده می شود. تحریک الکتریکی یک روش درمانی مفید برای انواع مشکلات مختلف درد و به خصوص دردی است که در نتیجه قرار دادن شانه در موقعیت نامناسب برای مدت طولانی ایجاد شده باشد.

. درمان امواج مافوق صوت از این روش برای درمان مفاصل دردناک و بهبود وضعیت تحمل تمرینهای دامنه حرکتی استفاده می شود. این روش همچنین به همراه ماساژ درمانی برای کاهش درد ناشی از اسکار هیپرتروفیک بکار میرود در یک مطالعه انجام شده به صورت تصادفی اثر بخشی درمان مافوق صوت به همراه روشهای کشش غیر فعال در مقابل امواج مافوق صوت غیر واقعی (ظاهری) با روش های کشش غیر فعال مورد بررسی قرار گرفته است نتایج این مقایسه هیچ تفاوتی را در دامنه حرکت یا کاهش درد بین این دو گروه نشان نمی دهد. این نتایج نشان میدهد علیرغم استفاده گسترده از این روش امواج مافوق صوت ممکن است تاثیری بر بهبود عملکرد بافت های جمع شده نداشته باشند.

دستگاههای فشرده سازی متناوب یا سایر دستگاههای مانند آن ابزارهای ارزشمندی در کاهش تورم هستند و بطور خاص از این روش برای ورم دست ها استفاده می.شود ورم ایجاد شده در دستها به خاطر سوختگی در ناحیه ،ساعت دستهایی که دچار دیستروفی رفلکسی سمپاتیک شده اند و دستهایی که با سندرم ایسکمیک مواجه شده اند معمولاً به نحو مناسب نسبت به این روش درمانی واکنش نشان می دهند ورم دائمی در این حالت می‌تواند باعث ایجاد آسیب‌دیدگیهای جدی و ایجاد مشکل دست یخ زده شود.

. دستگاههای حرکت انفعالی مداوم (CPM) نمیتوانند هیچگاه جای درمانهای دستی متخصص فیزیوتراپی را بگیرند. با این وجود گاهی اوقات استفاده از این دستگاهها برای بیمارانی که از برنامه درمانی پزشک و درد ناشی از آن میترسند برای کودکانی که آرامش بیشتری در هنگام استفاده از این روش احساس میکنند و افرادی که به درمانهای اضافی دامنه حرکت برای نواحی خاص بدن نیاز دارند و نیز برای بیمارانی که عمل جراحی بریدن استخوان سازی نابجا را انجام داده،اند، مناسب می‌باشد.

فیزیوتراپی و بهبود احساسی

فیزیوتراپی و از بین بردن جای سوختگی می‌تواند به افراد بیمار برای ریکاوری از سوختگی‌های حاد از نظر احساسی و نیز فیزیکی کمک کند. فرد معالجه کننده در برنامههای ریکاوری می‌تواند به بیمار احساس قدرت بدهد و به وی جهت مبارزه با تاثیرات روانی ناشی از سوختگی جراحت های باقیمانده از آن و نیز محدودیتهای حرکتی ایجاد شده کمک موثر .نماید فیزیوتراپی می‌تواند در بهترین حالت در ترکیب با کار درمانی برای ریکاوری ناشی از سوختگی استفاده شود.