زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : دکتر معصومه مرادی -  دکترای تخصصی تغذیه و رژیم‌درمانی

تحریریه زندگی آنلاین : کبد چرب به جمع شدن چربی در سلول‌های کبد گفته می‌شود که باعث آسیب این سلول‌ها می‌شود. کبد چرب وقتی اتفاق می‌افتد که چربی حداقل 10درصد از کبد را فراگرفته باشد. خوردن غذاهایی با چربی بالا به‌تنهایی باعث ایجاد کبد چرب نمی‌شود و عوامل دیگری مثل بیماری‌ها در تجمع چربی درون سلول‌های کبد دخالت دارند.کبد چرب می‌تواند در سنین مختلف اتفاق بیفتد اما بیشتر بیماران بین سنین 60-40سالگی مبتلابه این بیماری می‌شوند. اگرچه مطالعات جدید در آمریکا نشان می‌دهند با افزایش چاقی در کودکان میزان ابتلا به کبد چرب افزایش‌یافته است. در بعضی مواقع کبد چرب ممکن است خفیف باشد یعنی اینکه بعضی از سلول‌های کبد ،چربی اضافه داشته باشند ولی این چربی مشکلی برای سلول ایجاد نکند. اگرچه مطالعات اخیر اشاره می‌کنند که چربی باعث عوارضی مثل مقاومت انسولین شده و باعث افزایش خطر دیابت و بیماری قلبی می‌شود. به‌علاوه در بعضی مواقع پیشرفت بیماری کبد چرب منجر به حالت‌های شدیدتر بیماری‌های کبدی مثل هپاتیت و سیروز و آسیب جدی کبد می‌شود ولی در بعضی مواقع نیز این اثرات را ندارند و مکانیسم این پیشرفت هنوز مشخص نیست. وقتی کبد چرب همراه با التهاب یا آسیب سلول کبدی باشد هپاتیت ناشی از چربی (Steatohepatidis ) نامیده می‌شود. این نوع ممکن است تبدیل به سیروز یعنی آسیب جدی سلول‌ها و بافت کبد شود و اگر بافتی از کبد دچار سیروز گردد دیگر قابل‌ترمیم نیست و درنهایت احتیاج به پیوند کبد است.

بیشتر بخوانید:

بهترین و بدترین غذا‌ها برای کبد

چند ماده غذایی برای پاکسازی کبد

دو نوع اصلی کبد چرب وجود دارد:

1-کبد چرب الکلی

2-کبد چرب غیرالکلی

که هرکدام از آن‌ها با روش‌های متفاوتی باعث تجمع چربی در سلول‌های کبدی می‌شوند.

چند دلیل برای جمع شدن چربی در سلول‌های کبدی وجود دارد که عبارت‌اند از:

انتقال چربی از دیگر بخش‌های بدن

جذب مقدار اضافی چربی از دستگاه گوارش توسط کبد

تجمع چربی با سرعت‌بالا در کبد به‌طوری‌که نتواند آن را به فرم قابل‌حذف متابولیزه کند.

علائم و نشانه‌های کبد چرب

بیشتر بیماران کبد چرب علائمی را نشان نمی‌دهند، به‌طورکلی علائمی که ظاهر می‌شوند ممکن است به‌صورت عمومی شامل خستگی یا بی‌قراری (حالتی که در اکثر بیماری‌ها دیده می‌شود) و یا به‌صورت مشخص مثل حساسیت غیرطبیعی یا درد نسبت به لمس یا فشار در سمت راست شکم و بزرگی کبد باشد. در بعضی موارد ، کبد چرب تا زمانی که پیشرفت نکرده و به حالت‌های جدی‌تر مثل سیروز تبدیل نشده تشخیص داده نمی‌شود.

 بیشتر بخوانید:

کبد چرب خود را با این عصاره‌ها درمان کنید

روش‌های تشخیص کبد چرب

به علت اینکه کبد چرب اغلب علائم بالینی ایجاد نمی‌کند این بیماری بیشتر در طی آزمایشات روتین که فرد انجام می دهد یا هنگام بررسی بیماری‌های دیگر تشخیص داده می‌شود. اگر پزشک مشکوک به کبد چرب شود بعد از معاینه و فشار قفسه سینه در ناحیه کبد برای تشخیص بزرگی کبد، انجام آزمایش خون را در مرحله اول لازم می‌داند که شامل تست‌های عملکرد کبد می‌باشند. تشخیص کبد چرب با رد کردن سایر بیماری‌های کبدی تشخیص داده می‌شود. افزایش آنزیم‌ها یا سطح بیلی‌روبین ممکن است نشان‌دهنده این بیماری باشد و پزشکان اغلب وقتی‌که سوءمصرف الکل در بیمار وجود نداشته باشد و سطح آنزیم‌ها بالا باشد بیوپسی از کبد را لازم می‌داند. تصویربرداری‌ها مثل سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن و MRI  هم می‌تواند برای تشخیص کبد چرب استفاده شود، اما این روش‌ها امکان افتراق بین این‌که کبد چرب همراه با التهاب یا آسیب کبد است یا خیر را ندارد.

درمان و پیشگیری از کبد چرب

درمان کبد چرب بستگی به علت به وجود آورنده آن دارد، بعضی از انواع آن Steatosisکه تنها استحاله چربی بدون التهاب کبد است ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد. اصلاح روش زندگی علاوه بر درمان می‌تواند باعث پیشگیری از این بیماری شود.

درمان بیماری کبد چرب شامل

1- اجتناب از مصرف الکل و سایر مواد سمی: پرهیز از استعمال الکل ضروری‌ترین بخش کنترل کبد چرب الکلی است. هم‌چنین بیماران باید از مصرف داروهایی مثل کورتیکواستروئیدها که باعث آسیب کبد می‌شوند اجتناب کنند. اگر نوشیدن الکل باعث ایجاد کبد چرب باشد بعد از قطع مصرف معمولاً طی 6 هفته بهبودی حاصل می‌شود اما اگر مصرف الکل ادامه باید یا اگر مصرف آن قطع نشود ممکن است آسیب بیشتر کبد و درنهایت سیروز گردد.

2- رژیم غذایی : رژیمی با چربی تعدیل‌شده توصیه می‌شود. در این شرایط مقدار چربی50 گرم در روز و کلسترول به 200 میلی‌گرم باید محدود شود.

 3- مصرف اسیدهای چرب امگا 3: در غذاهایی مثل ماهی به‌خصوص سالمون، گردو و به‌صورت مکمل وجود دارد و دارای اثر حفاظتی روی کبد است.

4- مصرف ویتامین سی و ای: هر دو این ویتامین‌ها آنتی‌اکسیدان هستند که متخصصین معتقدند باعث کاهش آسیب‌های کبدی می‌شوند.

5- کاهش وزن: کاهش وزن می‌تواند باعث کاهش مقدار چربی جمع شده در کبد گردد اگرچه بیماران نباید وزن را سریع کاهش دهند زیرا که باعث بدتر شدن کبد چرب می‌شود.

6- کاهش سطح کلسترول و تری گلیسیرید:برای حصول این هدف از مصرف مواد غذایی زیر باید اجتناب نمود:

مغز، جگر، دل، زبان، کله‌پاچه، قسمت‌های چرب انواع گوشت قرمز و گوشت دنده،گوشت چرخ‌کرده پرچرب، سوسیس،کالباس، ماهی کنسرو شده در روغن، گوشت غاز و مرغابی، خاویار، شیر و ماست پرچربی (بیش از 2%)، پنیر محلی (تهیه‌شده از شیر 4%چربی)، پنیر خامه‌ای ،پنیرهای چرب مثل پنیر پیتزا، بستنی، زرده تخم‌مرغ، سس‌های حاوی زرده تخم‌مرغ و کرم‌دار، روغن‌های حاوی چربی‌های اشباع‌شده، کره، دنبه، روغن حیوانی، مارگارین، بیسکویت و شیرینی‌جات خامه‌دار، کیک، دونات، شکلات، چیپس و غذاهای سرخ‌کرده.

7- هم‌چنین توصیه می‌شود مصرف فیبرهای محلول در آب که اثر مهمی در کاهش کلسترول و LDL دارند در رژیم غذایی افزایش یابند. جو دوسر،حبوبات ،میوه‌ها  و سبزی‌ها غنی از این نوع فیبرها هستند.

8- ورزش: ورزش منظم برای بهبود این بیماری مفید است. هم‌چنین روشی مناسب برای کاهش سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون است.

9- کنترل دیابت: بیمارانی که دیابت دارند باید به‌طورجدی بیماری خود را تحت نظر پزشک با رژیم غذایی، ورزش و دارودرمانی کنترل نمایند. زیرا بیشتر افراد دیابتی که مبتلابه کبد چرب شده‌اند سطح قند خون را به‌خوبی تنظیم نمی‌کردند.

10- دارودرمانی تحت نظر پزشک: داروهایی که برای درمان مقاومت انسولین استفاده می‌شوند می‌توانند مفید باشند.

 بیشتر بخوانید:

نسخه ای برای پیشگیری از چرب شدن کبد

متهم ردیف اول کبد چرب چیست؟

گیاه خار مریم (Milk Thistle):

گیاهی است که در اروپا برای درمان بیماری‌های کبدی استفاده می‌شود و معتقدند که باعث افزایش تولید آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت شده که به کبد برای شکستن و دفع مواد سمی کمک می‌کند. هم‌چنین ممکن است باعث افزایش تولید سلول‌های کبدی جدید شود. البته باید مصرف این گیاه تحت نظر پزشک باشد. هم‌چنین تحقیقات نشان می‌دهند که اضافه کردن بعضی از گیاه‌ها و ادویه‌ها مثل دارچین به رژیم می‌تواند به بهبود کبد چرب کمک کند.