دکترمحسن زهرایی - رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت
تحریریه زندگی آنلاین : دز سوم چگونه دریافت می‌شود؟
دز سوم (تقویتی) واکسن کرونا که تحت عنوان «دز یادآور» هم شناخته می‌شود، با هدف حفظ و افزایش پاسخ ایمنی بدن به بیماری تزریق می‌شود. مطابق با مصوبه کمیته فنی کشوری واکسیناسیون کووید۱۹ تزریق این دز، براساس اولویت دریافت دز اول و دوم تزریق خواهد شد.
افراد براساس اولویت دریافت دز اول و دوم واکسن کرونا، دز سوم (تقویتی) را نیز دریافت خواهند کرد. اکنون تزریق این دز (یادآور) در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور آغاز و برند واکسن نیز با توجه به نوع واکسن تزریقی در نوبت اول و دوم تعیین خواهد شد. به گفته ، مراکز بهداشت و درمان بستری کننده بیماران کرونا، آزمایشگاه‌ها و مراکز ۱۶ ساعته با مراجعان مشکوک به این بیماری و سپس همه کارکنان نظام سلامت دز تقویتی را دریافت می‌کنند. اکنون مکاتبات برای تزریق دُز سوم (یادآور) هم به دانشگاه‌های علوم پزشکی ارسال و واکسن نیز در اختیار این مراکز قرار گرفته است. نوع واکسن هم باتوجه به مدل دز اول و دوم تزریق خواهد شد.
برند دز سوم واکسن کرونا باتوجه به دو دز پیشین تعیین می‌شود. به عنوان مثال، در صورت استفاده از دو دز واکسن سینوفارم یا برکت، می‌توان برای دز سوم (یادآور) از واکسن آسترازنکا، فایزر، مدرنا یا جانسون اند جانسون استفاده کرد.
بیشتربخوانید:
ایران در محاصره اومیکرون ؛ پاشنه آشیل کرونا در مدارس
اثربخشی واکسن‌های معادل
در صورت استفاده از دو دز واکسن آسترازنکا، فایزر یا اسپوتنیک وی نباید از واکسن‌های ضدویروس اینکتیو (غیرفعال) اعم از برکت یا سینوفارم در دز یادآور استفاده شود. میزان آنتی‌بادی بدن پس از گذشت یک دوره زمانی کاهش می‌یابد، بنابراین دز سوم تقریبا برای تمامی گروه‌های جمعیتی و بیماران زمینه‌ای به عنوان یک یادآور با هدف افزایش سطح ایمنی بدن توصیه می‌شود.
زمان دریافت دز یادآور واکسن کرونا
دز سوم (یادآور) تقریبا ۶ ماه پس از تزریق دز دوم استفاده می‌شود، اما پس از دریافت این دز هم رعایت پروتکل‌های بهداشتی مقابله با کرونا الزامی است و تزریق هر سه دز واکسن کرونا نیز به طور قطعی مانع از ابتلا به بیماری نخواهد شد.
این ویروس دائما جهش یافته و احتمال می‌رود برخی سویه‌ها به رغم تزریق واکسن بتوانند از سیستم ایمنی بدن فرار کنند. همچنین تمام جهش‌های ویروس کرونا قابل شناسایی نبوده و انتظار می‌رود، شماری از جهش‌ها در برخی کشورها معرفی نشوند. بنابراین رعایت ضوابط بهداشتی مقابله با کرونا پس از تزریق واکسن نیز باید ادامه داشته باشد.
در ایران ضرورت تزریق دز سوم و اولویت دریافت براساس نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین شده و به گفته منابع رسمی، در صورت تزریق اولویت با کادر بهداشت و درمان کشور خواهد بود.
ضرورت دریافت و چگونگی تعیین نوع دز سوم
براساس مشاهدات پزشکی مشخص شد، پس از تزریق دز دوم واکسن کرونا، ایمنی کامل ایجاد نمی‌شود. بنابراین برای افزایش اثربخشی واکسن از دز سوم که تحت عنوان «یادآور» شناخته شده، استفاده می‌شود. مطالعات علمی در این زمینه محدود و مستلزم تکمیل تحقیقات پزشکی است، اما مطالعات اولیه در این رابطه نشان می‌دهد که می‌توان از انواع متفاوت واکسن استفاده کرد.
ورود ویروس کرونا به بدن در قالب عفونت طبیعی و همچنین تزریق واکسن، ایمنی مادام‌العمر ایجاد نمی‌کند. به تدریج با گذشت زمان مصونیت در مقابل ویروس از بین رفته و در سال‌های آتی نیز احتمالا کشورها از واکسیناسیون مجدد بهره خواهند گرفت.
برای استفاده از برخی واکسن‌ها نظیر آسترازنکا و اسپوتنیک-وی که براساس وکتور ویروسی (زیست‌شناسی مولکولی یا حامل برای میان‌گذاری قطعات دی ان ای بیگانه در ژنوم سلول میزبان) ساخته می‌شوند، بدن را وادار به واکنش کرده و بر این اساس باید گفت، احتمالا در سال‌های آتی به طور مرتب نمی‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. اما شماری از واکسن‌ها همچون سینوفارم یا برکت که بر پایه ویروس کشته شده یا پروتئین‌های نوترکیب (مثل کووپارس موسسه رازی ساخته می‌شوند) در سال‌های آینده مرتبا می‌توانند تجدید شوند.
بیشتربخوانید:
پیگری اشخاص واکسن نزده به صورت خانه به خانه
بیماران زمینه‌ای چه کنند؟
این دز باتوجه به بازه سنی و بیماری‌های زمینه‌ای نیز می‌تواند متغیر باشد، بنابراین توصیه می‌شود که پس از تزریق دز دوم واکسن کرونا، وضعیت ایمنی بدن ارزیابی و در صورت عدم ایجاد مصونیت موردنظر، دز سوم تزریق شود. دز سوم واکسن کرونا برای افزایش ایمنی بدن تزریق می‌شود، اما این دز هم به طور قطعی از ابتلاء به کرونا جلوگیری نمی‌کند، بنابراین رعایت پروتکل‌های بهداشتی مقابله با کرونا پس از تزریق دز سوم نیز الزامی است.
