خبرآنلاین - مظاهر گودرزی: پیش از شیوع ویروس کرونا شاید تنها نگرانی برای آغاز یک همه‌گیری آنفلوآنزا بود، ویروسی که همزمان با فصل سرد سال خودنمایی می‌کرد و بعد از افزایش آمار ابتلا در مواردی هم از خود مرگ‌ومیر به‌جا می‌گذاشت، بیشتر هم کسانی قربانی این ویروس می‌شدند که بیماری‌های زمینه‌ای داشتند. اما به مدد وجود واکسن‌هایی که به‌راحتی در داروخانه‌ها در دسترس عموم بود خیلی‌ها خودشان را در برابر آنفلوآنزا واکسینه می‌کردند. با این وجود بعد از شیوع کرونا، هم ویروس آنفلوآنزا و هم واکسن‌های آن تحت تاثیر بیماری کووید قرار گرفتند، طوری‌که تشخیص تفاوت میان کووید و آنفلوآنزا دیگر از شواهد بالینی ممکن نبود.
درهمین‌باره حمیدرضا نجاری، رئیس اداره آنفلوآنزای مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت به خبرآنلاین می‌گوید: «روند بیماری کووید آهسته‌تر از آنفلوآنزا است، آنفلوآنزا یک بیماری حادِ تب‌دار و تنفسی است که ظرف چهار پنج روز به اوج خود می‌رسد؛ اما در کووید ما توقع داریم درگیری بافت ریه از روز ششم یا هفتم به بعد شروع شود، بنابراین روند بیماری در آنفلوآنزا سریع‌تر است. اما فرق میان آنفلوآنزا و کووید در کلینیک قابل تشخیص نیست. برای کادر پزشکی یک مرکز درمانی سخت است که بخواهند این دو بیماری تنفسی را از یکدیگر تشخیص دهند، بنابراین در مواردی که علائم وجود دارد حتما تست آنفلوآنزا را از حدود نیمه دوم سال در مراکز درمانی لحاظ می‌کنند.»
همان‌طورکه گفته شد علاوه بر تشخیص بیماری، واکسن آنفلوآنزا هم با شیوع کرونا تحت تاثیر کووید قرار گرفت طوری‌که کاملاً کمیاب شد. به‌گفته نجاری افزایش تقاضا برای تزریق واکسن آنفلوآنزا سبب شد در زمستان سال گذشته این واکسن فقط به گروه‌های خاص تزریق شود و در دسترس عموم قرار نگیرد: «واکسن‌های آنفلوآنزا وارداتی هستند، سال گذشته وزارت بهداشت در تامین واکسن دچار چالش شد، البته بیشتر سازمان غذا و دارو باید در این خصوص پاسخگو باشد اما می‌توان گفت واکسن یک مقدار دیر در دسترس قرار گرفت و نکته دوم اینکه محدود بود. برای همین امکان پخش آن در داروخانه‌های سطح شهر در سراسر کشور وجود نداشت.»
نجاری می‌گوید: «سال گذشته یک اقبال عمومی عجیب و غریب برای تزریق واکسن آنفلوآنزا صورت گرفت که در سال‌های قبل از آن اصلاً وجود نداشت. آن روزها حتی برخی از پرسنل بهداشت و درمان از تزریق واکسن اجتناب می‌کردند، با این وجود سال گذشته همه آن‌ها واکسن آنفلوآنزا تزریق کردند، مردم هم تمایل داشتند واکسن بزنند حتی آن‌هایی که جزو گروه‌های با ریسک بالا محسوب نمی‌شدند. لذا نیاز به واکسن بالا رفت چراکه افکار عمومی به این سمت جلب شد که حداقل درخصوص آنفلوآنزا به یک امنیت نسبی برسیم. احتمال دارد برای امسال هم تمایل برای واکسن آنفلوآنزا بالا باشد.»
همان‌طورکه رئیس اداره آنفلوآنزای مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت می‌گوید احتمال دارد با شروع فصل سرما همانند سال گذشته، تقاضا برای تزریق واکسن آنفلوآنزا افزایش پیدا کند؛ تقاضایی که باید دید وزارت بهداشت برای آن تمهیداتی درنظر گرفته است؟
ادامه این گفت‌وگو را در زیر بخوانید.
آقای دکتر، در سال گذشته چند نفر به آنفلوآنزا مبتلا شدند؟
الان آمار دقیقی ندارم، اما از سال گذشته که بحث کووید مطرح شد، آمار ابتلا به آنفلوآنزا پایین آمد؛ یعنی موارد ابتلا به این ویروس بسیار کم و چیزی نبود که نگران کننده باشد.
دلیلش همان رعایت پروتکل‌های بهداشتی به‌خاطر ویروس کرونا بود؟
بله، به‌خاطر اینکه آنفلوآنزا با تمهیداتی مانند فاصله اجتماعی و رعایت بهداشت خیلی کم سرایت می‌کند و آمار موارد ابتلا را کاهش می‌دهد. سرایت آنفلوآنزا اصلاً مانند کووید نیست، لذا استفاده از ماسک و سایر اقداماتی که مردم برای پیشگیری از کووید انجام دادند در کنترل شیوع این ویروس موثر بود. ضمن اینکه در دنیا سوش قابل ملاحظه‌ای که تغییرات ژنتیکی برای آنفلوآنزا رخ داده باشد گزارش نشده است. امسال هم ما توقع نداریم اتفاق نگران کننده‌ای بیفتد اما هیچ چیز دور از انتظار نیست.
حالا که چیزی دور از انتظار نیست، آیا تمهیداتی برای تزریق واکسن آنفلوآنزا در نظر گرفته شده است؟
ببینید، همه‌گیری که در آنفلوآنزا رخ می‌دهد مانند کووید نیست. درصد سرایت آنفلوآنزا کمتر است اما بیماری‌ای است که همیشه در نیمه دوم سال نظام سلامت کشور را با چالش مواجه می‌کند. به‌همین خاطر مانند روال قبل در سال‌های گذشته افرادی که در مواجهه با ویروس آنفلوآنزا پر خطر محسوب می‌شوند بایستی برای آن‌ها واکسیناسیون صورت بگیرد. از جمله خانم‌های باردار، افراد مسن، کسانی‌که نقص سیستم ایمنی و بیماری‌های خاص دارند، همچنین کادر بهداشت و درمان. لذا برای همه این گروه‌ها از آن‌جایی‌که جزو افراد با رسیک بالا هستند، مانند روال گذشته تمهیداتی اندیشیده شده که امسال هم واکسن جدید آنفلوآنزا دریافت کنند.
الان چند دُز اوکسن تهیه شده است؟
اینکه دقیقاً چقدر واکسن آنفلوآنزا وارد کشور شده اطلاع ندارم، اما می‌دانم مقدار قابل توجهی در اختیار وزارت بهداشت قرار دارد. اگرچه برای تهیه واکسن تا سقف مورد نیاز هنوز درحال رایزنی هستیم.
واکسن‌های کرونا که دارد تزریق می‌شود برای جلوگیری از ابتلا به آنفلوآنزا موثر هستند؟
اصلاً این‌گونه نیست، شکل ویروس‌ها با یکدیگر متفاوت هستند. واکسن آنفلوآنزا بایستی بر اساس سوش‌های شایع همان سال که سازمان بهداشت جهانی تایید می‌کند تهیه و به افراد پر خطر تزریق شوند. بنابراین این دو واکسن هیچ پوششی نسبت به هم ندارند.
در خبرها داشتیم که واکسن آنفلوآنزای تولید داخل درحال ساخت است، از سرنوشت آن خبر دارید؟ آیا برای امسال قابل تزریق هستند؟
بعضی از شرکت‌هایی که در زمینه واکسن فعالیت می‌کنند درخصوص واکسن آنفلوآنزا فعالیت خودشان را شروع کردند. اما همه این‌ها فعلاً در مرحله تحقیقات هستند نه تولید انبوه، بنابراین اینکه این واکسن‌های آنفلوآنزای تولید داخل بتواند برای تزریق امسال به دست ما برسد کمی محل اما و اگر دارد. البته وزارت بهداشت تمایل دارد از تولیدات داخل استفاده کند اما همان‌طورکه گفتم فعلاً مطالعات آن‌ها در مرحله تحقیقاتی است.
با این وجود واکسن‌هایی که در اختیار دارید چه زمانی توزیع می‌شود؟
طبق آن‌چه گفته شده توزیع واکسن باید در مهرماه صورت بگیرد.
شرایط توزیع واکسن چگونه است؟
همان‌طورکه گفتم خانم‌های باردار، افراد پرخطر که یک مشکل اورگانیک زمینه‌ای، یعنی مشکلاتی مانند بیماری کبد دارند، افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند بایستی واکسن دریافت کنند. معرفی این افراد با استفاده از مکانیسم‌های سیستم درمان صورت می‌گیرد و آن‌ها در آینده نزدیک حتما شامل حال واکسن آنفلوانزا خواهند شد. اما اینکه واکسن در اختیار عموم قرار بگیرد با توجه به امکاناتی که الان وجود دارد کمی دور از ذهن است. البته با گذشت زمان و بعد از اینکه افراد با ریسک بالا واکسن خودشان را دریافت کردند قطعاً واکسن در دسترس عموم قرار می‌گیرد اما درحال حاضر چنین امکانی وجود دارد. وظیفه وزارت بهداشت این است که براساس مستندات علمی رفتار کند. برای استفاده عموم از واکسن آنفلوآنزا هیچ سند معتبر علمی وجود ندارد. تمام منابع علمی واکسن را منوط به افراد پر خطر کردند.
افرادی که جزو گروه‌های خاص هستند برای تزریق واکسن چگونه باید معرفی شوند؟
معمولاً این‌طور است که پزشکان و مراکز درمانی که بیماران پرخطر را تحت درمان دارند این گروه‌ها را به مراکز بهداشتی درمانی جهت واکسیناسیون معرفی می‌کنند، کادر درمان و پرسنل بهداشت درمان هم که شناخته شده هستند، مادران باردار هم شناخته شده محسوب می‌شوند چراکه در سامانه بهداشت پرونده دارند. بنابراین افراد شناخته شده مانند کادر درمان برای تزریق واکسن فراخوانده می‌شوند و افرادی که در گروه‌های پرخطر هستند برای تزریق واکسن معرفی‌نامه دریافت می‌کنند.
فصل سرما دارد می‌رسد، شرایط ماه‌های آینده را درخصوص بیماری آنفلوآنزا چه‌طور پیش‌بینی میکنید و چه توصیه‌های بهداشتی دارید؟
انتظار داریم آنفلوآنزا امسال مشکلی ایجاد نکند. اگر همین مراقبت‌های بهداشتی فردی که برای پیشگیری از کووید رعایت می‌شود ادامه پیدا کند انتظار اپیدمی آنفلوآنزا را کمتر داریم. اگر همه افراد جامعه همین روش‌های پیشگیری از کووید را به‌کار ببرند قطعاً در حاشیه امنیت آنفلوآنزا هستند. استفاده از ماسک، شست‌وسوی دستان و رعایت فاصله اجتماعی جزو این موارد است. آنفلوآنزا چندان به‌روش انتقال از راه هوا، یعنی اینکه ویروس در هوا معلق باشد به دیگری سرایت نمی‌کند؛ بنابراین اگر افراد نسبت به‌یکدیگر فاصله داشته باشند احتمال انتقال ویروس ضعیف است، به این خاطر مانند کووید نگران آنفلوانزا نیستیم. ضمن اینکه در فصل سرد سال برای آن دسته از بیمارانی که علائم آن‌ها با کووید تطبیق ندارد معمولاً دانشگاه‌ها از یک فاصله زمانی شروع به نمونه‌گیری همزمان برای تشخیص کووید و آنفلوآنزا می‌کنند، همه آزمایشگاه‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی که امکان انجام تست تشخیص را دارند موظفند در نیمه دوم سال در مواردی که ضرورت ایجاد می‌کند حتما تست آنفلوآنزا برای بیماران خودشان انجام دهند. چنین کاری از جهت رصد آنفلوآنزا اهمیت دارد.
