به گزارش عصر ایران، «کلسترول در عملکرد طبیعی سلول‌ها و بدن نقش دارد. با این وجود، سطوح بسیار بالای آن می‌تواند به آترواسکلروز (تصلب شرایین) منجر شود. این موجب تشکیل پلاک‌های حاوی کلسترول در سرخرگ‌ها شده و جریان خون را مسدود می‌کند.
استاتین‌ها با کاهش سطوح کلسترول خون خطر حملات قلبی، سکته‌های مغزی و سینه درد که آنژین نامیده می‌شود را نیز کاهش می‌دهند.
استاتین‌ها چه هستند؟
پزشکان به طور معمول استاتین‌ها را برای کاهش سطوح کلسترول خون تجویز می‌کنند. این دارو‌ها عملکرد یک آنزیم کبد را که به تولید کلسترول کمک می‌کند، مسدود می‌کنند. همچنین، آن‌ها به عنوان مهارکننده‌های HMG-CoA رودوکتاز شناخته می‌شوند.
استاتین‌ها می‌تواند میزان لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) یا کلسترول بد را در بدن کاهش دهند. استاتین‌ها می‌توانند سطوح لیپوپروتئین با چگالی زیاد (HDL) یا کلسترول خوب را افزایش دهند.
افزون بر این، استاتین‌ها می‌توانند مقدار چربی‌هایی به نام تری گلیسیرید‌ها را در خون کاهش دهند.
انواع مختلف استاتین‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- آتورواستاتین (لیپیتور)
- فلوواستاتین (لکسول)
- لوواستاتین (مواکور)
- پیتاواستاتین (لیوالو، لیوازو)
- پراواستاتین (پراواکول)
- رزوواستاتین (کرستور)
- سیمواستاتین (زوکور)
آتورواستاتین و روزواستاتین قوی‌ترین و فلوواستاتین ضعیف‌ترین نوع استاتین‌ها محسوب می‌شوند.
دارو‌های ترکیبی نیز موجود هستند. به عنوان مثال، ویتورین (Vytorin) ترکیبی از سیمواستاتین و ازتیمایب، دارویی که جذب کلسترول غذایی را کاهش می‌دهد، است.
عوارض جانبی
افرادی که سیمواستاتین، آتورواستاتین یا لوواستایتن مصرف می‌کنند باید از مصرف گریپ فروت و آب گریپ فروت پرهیز کنند تا خطر تعامل بین دارو و ترکیبات موجود در این میوه کاهش یابد.
بیشتر افرادی که استاتین‌ها را مصرف می‌کنند با عوارض جانبی جزئی مواجه می‌شوند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس سوزن سوزن شدن
- نفخ
- راش پوستی
- سردرد
- حالت تهوع
- شکم درد
- اسهال
دو عارضه جانبی جدی مصرف استاتین‌ها شامل نارسایی کبد و آسیب اسکلتی عضلانی می‌شوند که البته نادر هستند.
به طور خاص، استاتین‌ها ممکن است به آسیب عضلانی در یک نفر از هر ۱۰ هزار نفری که این نوع دارو را هر ساله مصرف می‌کنند، منجر شوند. زمانی که فرد مصرف استاتین را متوقف می‌کند، آسیب به طور معمول برگشت پذیر است.
در موارد بسیار نادر، نوعی آسیب عضلانی به نام رابدومیولیز ممکن است رخ دهد که دو تا سه نفر از هر ۱۰۰ هزار نفری که هر ساله استاتین مصرف می‌کنند با این شرایط مواجه می‌شوند.
همچنین، برخی پژوهش‌ها استفاده از استاتین را با بیماری آب مروارید پیوند داده اند. با این وجود، یک بررسی در سال ۲۰۱۷ شواهد روشن از این پیوند را نشان نداد.
افزون بر این، استاتین‌ها ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را اندکی افزایش دهند.
در نهایت، استاتین‌ها ممکن است با مشکلات حافظه پیوند خورده باشند، اگرچه شواهد در این زمینه یکدست نیستند. بنابر یک بررسی در سال ۲۰۱۸ استاتین‌ها ممکن است موجب اختلال موقت در حافظه شوند، اما ممکن است یک اثر محافظتی در برابر زوال شناختی مرتبط با افزایش سن نیز داشته باشند. پژوهش‌ها در این زمینه ادامه دارند.
رابدومیولیز چیست؟
رابدومیولیز در ابتدا موجب درد عضلانی شده و می‌تواند بدتر شده و موجب تخریب عضلانی چشمگیر و نارسایی کلیوی شود. در موارد نادر، رابدومیولیز می‌تواند مرگبار باشد.
این شرایط بیشتر در افرادی دیده می‌شود که یک استاتین را در ترکیب با دارویی دیگر که با خطر رابدومیولیز پیوند خورده یا سطح استاتین در خون را افزایش می‌دهد، مصرف می‌کنند.
چه افرادی نباید استاتین مصرف کنند؟
پیش از تجویز استاتین برای هر فردی که به بیماری کبد مبتلا است، پزشک باید به طور کامل خطرات و فواید احتمالی آن را بیان کند.
اگر بیماری کبد پایدار و مزمن است، مصرف دوز کم استاتین ممکن است فواید بیشتری نسبت به خطرات آن داشته باشد. اگر بیماری کبد پیشرونده است، دستورالعمل‌ها نسبت به استفاده از استاتین‌ها هشدار می‌دهند.
اگر بیماری کبد حین مصرف یک استاتین شکل بگیرد، پزشک ممکن است کاهش دوز مصرفی استاتین، تغییر استاتین‌ها یا توقف مصرف آن‌ها را توصیه کند.
زنان باردار، مادران شیرده یا آن‌هایی که قصد دارند باردار شوند نباید استاتین‌ها را مصرف کنند.
به طور معمول، ترکیب استاتین‌ها با موارد زیر ایمن نیست:
- اریترومایسین، یک آنتی بیوتیک
- کلاریترومایسین (بیاکسین)، یک آنتی بیوتیک
- ایتراکونازول، یک داروی ضد قارچ
- دیلتیازم (کاردیزم)، دارویی که اغلب برای درمان فشار خون بالا، آنژین و آریتمی استفاده می‌شود
- وراپامیل، دارویی که اغلب برای درمان فشار خون بالا، آنژین و آریتمی استفاده می‌شود
- دارو‌های فیبرات، سطوح کلسترول بد را کاهش می‌دهند
- مهارکننده‌های پروتئاز، دارویی برای ایدز
عملکرد
استاتین‌ها آنزیمی به نام HMG-CoA ردوکتاز را مهار می‌کنند که تولید کلسترول در کبد را کنترل می‌کند. این دارو آنزیم را مسدود می‌کند، از این رو، روند تولید کلسترول را کند می‌کند.
استاتین‌ها به طور معمول عملکرد خوبی داشته و می‌توانند کلسترول بد را حدود ۳۰ درصد یا در دوز‌های زیاد حتی ۵۰ درصد کاهش دهند.
افراد به طور معمول پس از رسیدن به سطح کلسترول مورد نظر نیز برای محافظت در برابر آترواسکلروز به مصرف استاتین‌ها ادامه می‌دهند.
چه افرادی استاتین‌ها را مصرف می‌کنند؟
افراد استاتین‌ها را به طور معمول برای کاهش کلسترول بالا و پیشگیری از آترواسکلروز و کاهش خطر بیماری قلبی مصرف می‌کنند.
پزشک ممکن است استاتین‌ها را در موارد زیر توصیه کند:
- فرد مبتلا به بیماری سرخرگ محیطی
- پس از یک حمله قلبی یا سکته مغزی
- اگر آزمایش خون خوانش کلسترول بد ۱۹۰ میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر را نشان دهد
- اگر خوانش ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر در افراد ۴۰ تا ۷۵ ساله و مبتلا به دیابت باشد
- اگر خوانش ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر در افراد ۴۰ تا ۷۵ ساله و با خطر زیاد ابتلا به بیماری قلبی یا سکته مغزی باشد
آترواسکلروز می‌تواند حتی زمانی که سطوح کلسترول خون پایین است شکل گرفته و موجب تشکیل پلاک‌ها شود. استاتین‌ها ممکن است برای افراد مبتلا به آترواسکلروز یا آن‌هایی که در معرض خطر زیاد ابتلا به این شرایط قرار دارند، حتی اگر دارای سطوح بالای کلسترول نباشند، مفید باشد.»
