طبق آمار‌ها این بیماری جهانی سال ۱۹۱۸ باعث هلاکت ۴۰ میلیون نفر شد؛ تلفات این بیماری حتی بیشتر از جنگ جهانی اول تخمین زده شده و میزان مرگ و میر آن حتی از تلفات ۴ سال طاعون سیاه (از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۱ میلادی) نیز بیشتر گزارش شده است. این بیماری در طول سالهای ۱۹۵۷ و ۱۹۶۸ نیز تلفات بیشماری به جای گذاشته است. همچنین ویروس H۱N۱ نیز در سال ۲۰۰۹ عامل بیماری و مرگ بسیاری از مردم جهان شده است.
بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سالانه حدود ۳ تا ۵ میلیون نفر به آنفلوآنزای شدید مبتلا می‌شوند و حدود ۱۰ درصد (۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار نفر) نیز بر اثر ابتلا به این بیماری، جانشان را از دست می‌دهند.
جمعیت جوان ۸۳ میلیونی ایران تنها یک درصد از جمعیت ۸ میلیاردی کل دنیا را تشکیل می‌دهد، اما ۳۰ تا ۵۰ هزار نفر می‌توانند در فصل سرد سال به آنفلوآنزای شدید مبتلا شوند و ۳ هزار نفر نیز بر اثر ابتلا به این بیماری به هلاکت برسند.
هفته گذشته، دکتر علی واشقانی، رئیس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو از توزیع واکسن آنفلوآنزا فصلی سال ۱۳۹۸ در داروخانه‌ها خبر داد و گفت: این واکسن‌ها به صورت سه ظرفیتی و چهار ظرفیتی هستند که بنابر تشخیص و تجویز پزشک، نوع آن تعیین و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اهمیت بررسی این موضوع و افتراق این ویروس با ویروس سرماخوردگی بهانه‌ای شد تا گزارشی پیرامون این مساله ترتیب دهیم که در ادامه آن را می‌خوانید.
ویروس آنفلوآنزا چیست و چه تفاوتی با سرماخوردگی دارد؟
دکتر بیژن صدری زاده، متخصص بیماری‌های عفونی در این خصوص گفت: آنفلوآنزا (Flu)، بیماری ویروسی دستگاه تنفسی است که در اثر ویروس آنفلوآنزا ایجاد می‌شود. منشا و مخزن اصلی این ویروس، انسان است، اما پرندگان و پستانداران هم گاهی اوقات به عنوان مخازن احتمالی ویروس مطرح هستند.
وی افزود: در حال حاضر سه نوع ویروس آنفلوآنزای A، B و C شناخته شده است؛ در این میان نوع A مهمترین علت اپیدمی‌های آنفلوآنزا است.
این عضو وابسته فرهنگستان علوم پزشکی ایران، به علایم این بیماری اشاره کرد و گفت: آنفلوآنزا به طور ناگهانی شروع می‌شود و معمولا با علایمی مانند تب (معمولا شدید)، گلو درد، بدن درد (درد عضلانی)، سردرد، خستگی مفرط، سرفه خشک، گرفتگی یا آبریزش بینی، اسهال و استفراغ (شایعتر در کودکان) همراه است.
وی به تفاوت علایم سرماخوردگی و آنفلوآنزا اشاره کرد و گفت: بسیاری از علایم سرماخوردگی و آنفلوآنزا با یکدیگر مشترک هستند، اما علایم سرماخوردگی معمولا خفیف‌تر از آنفلوآنزا است. همچنین گرفتگی بینی یا آب ریزش بینی در سرماخوردگی شایعتر است، اما در آنفلوآنزا، علایم عمومی از قبیل تب، درد عضلانی (درد بدن)، خستگی مفرط و سرفه خشک شایعتر و شدیدتر است. عوارض جدی مانند ذات الریه، عفونت‌های باکتریال یا بستری شدن در بیمارستان نیز در سرماخوردگی مشاهده نمی‌شود.
وی پنومونی (ذات الریه) ویروسی و باکتریال، آنسفالیت (ورم مغز)، میوکاردیت (التهاب عضله میوکاردیوم قلب)، پریکاردیت (التهاب غشای دور قلب)، نارسایی احتقانی قلب، آسم و دیابت را از مهمترین عوارض احتمالی آنفلوآنزا عنوان کرد و اظهارداشت: خطر مرگ ناشی از آنفلوآنزا در افراد بالای ۶۵ سال و کودکان خردسال (زیر ۱۲ ماه) و مبتلایان به بیماری مزمن بیش از سایر افراد است؛ در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد موارد مرگ مربوط به آنفلوآنزا و پنومونی و در افراد مسن بالای ۶۵ سال اتفاق می‌افتند.
این پزشک و کارشناس معتمد ایران و سازمان بهداشت جهانی ادامه داد: متمایل شدن رنگ پوست به آبی، اشکال در تنفس یا تنفس سریع، خواب آلودگی یا بی حالی شدید، بازگشت مجدد تب و بدتر شدن سرفه از مهمترین نشانه‌های پر خطر و هشدار دهنده در کودکان مبتلا به این ویروس است. همچنین علایمی مانند اختلال در هوشیاری و جهت یابی زمان و مکان، گیجی ناگهانی، مشکل تنفس یا کوتاهی تنفس، درد یا فشار در قفسه سینه یا شکم، استفراغ شدید و پی در پی نیز در بزرگسالان بسیار خطرناک است.
چه کسانی باید واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند؟
صدری زاده، واکسن آنفلوآنزا را شامل ویروس (A (H۳N۲، ویروس (A (H۱N۱ و ویروس B عنوان کرد و گفت: هم اکنون دو نوع واکسن تزریقی و استنشاقی برای درمان آنفلوآنزا وجود دارد؛ واکسن تزریقی از ۶ ماهگی به بعد و واکسن استنشاقی (به صورت اسپری بینی) پس از ۵ سالگی می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.
به گفته وی، ماه‌های مهر و آبان، بهترین زمان برای واکسیناسیون آنفلوآنزا است، اما در آذر ماه و پس از آن نیز امکان تزریق این واکسن وجود دارد.
وی بیان کرد: تمامی افراد پس از ۶ ماهگی می‌توانند از واکسن آنفلوآنزا استفاده کنند؛ معمولا واکسیناسیون آنفلوآنزا به علت کمبود در سطح جهان، سالیانه یک بار در فصل پاییز در یک نوبت برای افراد پر خطر شامل کودکان (۶ تا ۲۳ ماهه)، بزرگسالان (۶۵ ساله و بالاتر) و بیماران مزمن قلبی، ریوی، کلیوی و متابولیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این متخصص بیماری‌های عفونی تصریح کرد: کودکان ۶ ماهه تا ۱۸ سالهای که اغلب به طور مزمن تحت درمان با آسپرین هستند، ساکنان خانه‌های سالمندان و زنان باردار نیز باید همه ساله نسبت به بیماری آنفلوآنزا واکسینه شوند، اما کسانی که نسبت به سفیده تخم مرغ حساسیت دارند یا عکس العمل شدید قبلی در برابر واکسن آنفلوآنزا نشان داده اند یا دارای بیماری تب دار هستند، باید از زدن این واکسن پرهیز کنند.
این عضو وابسته فرهنگستان علوم پزشکی ایران، در پاسخ به اینکه مصرف دارو‌های ضد ویروسی چقدر می‌تواند روند درمان این بیماری را تسریع کند؟ گفت: دارو‌های ضد ویروسی باعث علاج کامل بیماری نمی‌شوند، اما بهبود آنفلوآنزا را تسریع می‌کنند؛ مصرف دارو‌های ضد ویروسی در صورت استفاده صحیح می‌توانند مدت بیماری را ۱ تا ۲ روز کاهش دهد و از سرایت بیماری به دیگران بکاهد.
وی گفت: معمولا دارو‌های ضد ویروس آنفلوآنزا همراه با واکسن برای پیشگیری و درمان آنفلوآنزا بکار می‌روند. این دارو‌ها اغلب برای کنترل اپیدمی‌های آنفلوآنزا در موسسه‌هایی مانند خانه‌های سالمندان (که افراد پر خطر در تماس نزدیک با یکدیگر هستند) بکار می‌روند.
راهکار اصلی برای پیشگیری از ابتلا آنفلوآنزا
تنها و بهترین راه پیشگیری از آنفلوآنزا استفاده از واکسن آنفلوآنزا است. این واکسن در فصل پاییز به کار برده می‌شود، اما راه‌های دیگری نیز مانند مصرف دارو‌های ضد ویروسی شامل آمانتادین و ریمانتادین نیز وجود دارند که ممکن است افراد را در برابر آنفلوآنزا محافظت کنند؛ این دارو‌ها در پیشگیری از آنفلوآنزای نوع A موثرند، اما در پیشگیری از آنفلوآنزای نوع B تاثیری ندارند.
دیگر راه‌های پیشگیری با رعایت اصول بهداشت فردی ارتباط پیدا می‌کنند. شستن مکرر دست‌ها با آب و صابون خصوصا بعد از سرفه یا عطسه، پوشش دهان و بینی با پارچه یا دستمال کاغذی تمیز در هنگام سرفه، عطسه و دور انداختن آن پس از هر بار مصرف، فاصله گرفتن هرچه بیشتر از بیماران، ماندن در منزل (نرفتن به مدرسه یا محل کار) و نزدیک نشدن به دیگران، خودداری از دست زدن به چشم ها، بینی یا دهان و. از جمله راه‌های دیگر پیشگیری بروز و شیوع این بیماری است.
منبع: سیناپرس
