خون یک قسمت حیاتی از بدن هر انسان است و متشکل از دو قسمت سلول‌های خونی و پلاسما می‌باشد.
چهار نوع فراورده از خون‌های اهدایی تولید می‌شود: گلبول‌های قرمز، پلاکت، پلاسما و کرایو (Cryoprecipitate).
کرایو یکی از فرآورده‌های خونی است که استفاده محدودتری نسبت به پلاسمای تازه منجمد (FFP) دارد.
در طی فرایند انتقال خون، خون از فرد دهنده به طور مستقیم وارد جریان خون فرد گیرنده می‌شود.
چند نکته در مورد فراورده‌های خونی
* انواع فراورده‌های حاصل از خون، جان بسیاری از افراد نیازمند به آن‌ها را نجات می‌دهد.
* گلبول‌های قرمز اهدایی باید ظرف ۴۲ روز مورد استفاده قرار گیرند.
* پلاکت‌های اهدایی باید ظرف ۵ روز مصرف شوند.
* پلاسما و کرایو به صورت فریز شده نگهداری شده و تا یک سال بعد قابلیت مصرف دارند.
* باید توجه داشت که مغز استخوان سالم می‌تواند مواد اهدا شده را دوباره بسازد و وارد چرخه بدن کند. گاهی این کار ظرف چند ساعت و گاهی ظرف چند هفته صورت می‌گیرد.
* اگر فردی اهدای خون را از سن ۱۷ سالگی شروع کند و تا سن ۷۶ سالگی، هر ۵۶ روز یک بار خون دهد، در کل ۴۸ گالون خون اهدا کرده و با این کار جان بیش از هزار نفر را نجات می‌دهد!
* با هر اهدای خون، جان ۳ نفر را می‌توان نجات داد.
تمام افرادی که برای اهدای خون مراجعه می‌کنند، باید آزمون غربالگری را دهند که متشکل از ۱۴ آزمون برای بررسی بیماری‌های احتمالی مانند هپاتیت B و هپاتیت C و ویروس ایدز (HIV) و سیفیلیس می‌باشد
قبل از اهدای خون چه باید کرد؟
در کشور‌های در حال توسعه که منابع خونی محدود است، به دست آوردن خون سالم برای انتقال به بیماران نیازمند بسیار دشوار است.
وقتی که شما می‌خواهید خون خود را اهدا کنید، باید به یک سری از سوالات پاسخ دهید و یکسری تست‌ها را انجام دهید که شامل موارد زیر است:
- سابقه پزشکی:
افرادی که در مرکز انتقال خون کار می‌کنند، از شما یک سری اطلاعات شخصی درباره سلامت شما، نحوه زندگی و بیماری‌هایی که تا کنون در معرض آن‌ها بوده اید و به آن‌ها مبتلا شده اید را می‌پرسند و عوامل خطر برای ابتلا به بیماری‌های مختلف را در شما بررسی می‌کنند.
- معاینه جسمی:
مرکز انتقال خون، شما را مورد معاینه بدنی قرار داده و یک سری علائم حیاتی مانند فشار خون، دمای بدن و سطح هموگلوبین خون شما را بررسی می‌کند.
- آزمون غربالگری:
تمام افرادی که برای اهدای خون مراجعه می‌کنند، باید آزمون غربالگری را دهند که متشکل از ۱۴ آزمون برای بررسی بیماری‌های احتمالی مانند هپاتیت B و هپاتیت C و ویروس ایدز (HIV) و سیفلیسمی باشد. اگر هر نوع از بیماری‌های نام برده شده در شما تشخیص داده شود، سازمان انتقال خون، از خون شما استفاده نمی‌کند.
چه کسانی به خون‌های اهدایی نیاز دارند
- افرادی که خون از دست داده اند، مانند افرادی که تصادف کرده اند و یا در اثر حادثه‌ای خونریزی داخلیدارند
- افرادی که تحت اعمال جراحی قرارمی گیرند
- برخی سرطان ها، بیماری سلول‌های داسی شکلو خیلی از انواع بیماری‌ها
بعد از اهدای خون چه باید کرد؟
هموگلوبین با تعداد کم مهم‌ترین دلیل کم خونی در افراد سالم و به خصوص در بانوان می‌باشد.
آهنعنصر مهم در ساخت هموگلوبین می‌باشد. افرادی که خون می‌دهند، میزان قابل توجهی از آهن خون خود را اهدا کرده و ممکن است دچار کم خونی شوند. اگر کم خونی فرد به دلیل کمبود آهن باشد می‌تواند فقر آهن خود را بوسیله منابع غذایی آن جبران کند.
در مراکز اهدای خون، میزان هموگلوبینافراد اهدا کننده چک می‌شود و باید بالاتر از دوازده و نیم گرم در دسی لیتر باشد.
میزان طبیعی هموگلوبین در افراد سالم به ترتیب زیر است:
زنان: ۱/۱۲ تا ۱/۱۵ گرم در دسی لیتر
مردان: ۸/۱۳ تا ۲/۱۷ گرم در دسی لیتر
اگر هموگلوبین شما در محدوده طبیعی قرار دارد، می‌توانید خون اهدا کنید.
چه مواردی به طور موقت اهدای خون به تعویق می‌افتد؟
در این موارد این افراد زمانی می‌توانند نسبت به اهدای خون اقدام کنند که مشکل کاملا برطرف شود یا زمانی از وقوع آن مشکل گذشته باشد.
افرادی که شرایط زیر را دارند، باید اهدای خون را به طور موقت عقب بیندازند:
- میزان کم سلول‌های خونی
- هموگلوبین با تعداد کم
- ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرماخوردگیو آنفلوانزا
- افراد باردار در طول دوران بارداری و تا ۶ هفته بعد از به دنیا آمدن فرزند
- همه افرادی که در طی یک سال گذشته تاتوکرده اند، یا قسمتی از بدن خود را سوراخ کرده اند
- مسافرت اخیر به قسمت‌های خاصی از قاره آفریقا، قسمت‌های مرکزی و جنوبی قاره آمریکا، مکزیک یا جنوب شرق آسیا
در مراکز اهدای خون، میزان هموگلوبین افراد اهدا کننده چک می‌شود و باید بالاتر از دوازده و نیم گرم در دسی لیتر باشد
- اگر شما بنابر شرایطی نباید به طور موقت خون اهدا کنید، می‌توانید پس از گذشت زمان خاصی، با مراجعه به مراکز انتقال خون از زمان دقیق امکان اهدای خون مجدد سوال کنید.
- افراد دیابتی: اگر فرد دیابتیبتواند با رعایت رژیم مناسب، بیماری اش را کنترل کند، ممکن است قادر به اهدای خون باشد. اگر بیماری فرد دیابتی تنها با انسولین قابل کنترل است، نمی‌تواند خون اهدا کند. اما این نکته را باید در نظر داشت که مرکز انتقال خون با توجه به شرایط بیمار تشخیص می‌دهد که می‌تواند اهداکننده باشد یا نه.
- بارداری و شیردهی: افرادی که بچه شیر می‌دهند، در طی شش ماه اول شیردهی، واجد شرایط لازم برای اهدای خون نمی‌باشند. افرادی هم که سقط جنین داشته اند، تا شش هفته بعد از سقط نمی‌توانند خون اهدا کنند.
- افرادی که به تازگی واکسن تزریق کرده اند: برای مثال کسانی که واکسن آنفلوانزاتزریق می‌کنند تا دو روز نمی‌توانند خون اهدا کنند.
- تاتو یا سوراخ کردن بدن با سوزن: افرادی که تاتو کرده اند و یا کار‌های سوراخ کردن بدن مثل طب سوزنیداشته اند، تا شش ماه بعد نمی‌توانند خون اهدا کنند، زیرا احتمال عفونت مخصوصا ابتلا به بیماری هپاتیت سی در آن‌ها بالاست.
- افرادی که به دندانپزشکیمراجعه کرده اند: افرادی که برای کار‌هایی نظیر پر کردنو جرم گیریبه دندانپزشک مراجعه کرده اند، باید تا روز بعد از درمان صبر کنند و خون ندهند. پس از انجام اعمال جراحی روی دندان مانند دندان کشیدن، عصب‌کشیو جراحی دنداننیز باید تا ۷۲ ساعت صبر کرد و خون نداد تا کاملا بهبود یافت.
مشکلاتی که سبب می‌شود فرد نتواند اصلا خون بدهد
بیماری‌های خونی
بیماری‌های جنسی
مصرف انواع مواد مخدر
منبع:تبیان
