سالهاست که دانشمندان به ارتباط قوی میان اختلالات روانی و افزایش احتمال یبوست مخصوصا در سنین بالاتر پی برده‌اند. تقریبا یک سوم افرادی که افسردگی دارند دچار یبوست نیز هستند و طبق نظر برخی از کارشناسان، این ارتباط نقش بسیار مهمی در کاهش کیفیت زندگی این افراد دارد.
گفته می‌شود برخی از دارو‌های افسردگی می‌توانند تحرک روده‌ها را کم کرده و عمل دفع را با کُندی روبرو کنند، اما محققان باور دارند این واقعیت به تنهایی نمی‌تواند تمام موارد یبوست را توجیه کند. اخیرا گروهی از محققان دانشگاه کلمبیا تصمیم گرفتند این مسئله را دقیق‌تر و جزئی‌تر بررسی کنند. در این مطالعه، دانشمندان بیشتر به بررسی نقش سروتونین پرداختند. سرپرست این تحقیق توضیح داد که چرا او و همکارانش به این موضوع توجه نشان دادند:
«بسیاری از بیماران دچار افسردگی با محدودیت‌هایی در انتخاب درمان مواجهند و به ناچار از اختلالات زیادی در عملکرد معده و روده‌ها رنج می‌برند».
چیزی که تاکنون می‌دانیم
برخی از دانشمندان معده را مغز دوم ما می‌دانند، شاید به این دلیل که معده‌ی ما به میزان شگفت انگیزی دارای نرون‌های بیشتری نسبت به نخاع ما است و با همان گونه پیام رسان‌های عصبی کار می‌کند که مغز با آن‌ها در ارتباط است. محققان مطالعه‌ی اخیر به سروتونین توجه ویژه‌ای داشتند، زیرا مشاهده شده افرادی که افسردگی دارند، میزان سروتونین در مغزشان کم است. همچنین نرون‌های سیستم معده و روده، از سروتونین استفاده می‌کنند.
دانشمندان ابتدا می‌خواستند بفهمند آیا کاهش سطح سروتونین در روده‌ی موش‌ها ممکن است موجب افزایش یبوست‌شان شود یا نه. برای این منظور آن‌ها از مدل حیوانی (موش) افسردگی استفاده کردند. این موش‌ها دارای جهش ژنتیکی بودند که محققان آن را با افسردگی شدید در انسان مرتبط می‌دانند. این جهش ژنتیکی، تولید سروتونین را ۶۰ تا ۸۰ درصد کاهش می‌دهد و رفتار‌های افسردگی را در موش‌ها تقویت می‌کند.
کاهش سروتونین در روده‌ها تاثیرات گوناگونی دارد؛ دانشمندان نشان داده‌اند کاهش سروتونین می‌تواند تعداد کلی نرون‌ها را پایین بیاورد و موجب تخریب دیواره‌ی روده‌ها شود و از سرعت حرکت در روده‌ها بکاهد. به گفته‌ی سرپرست این مطالعه، موش‌ها یبوست داشتند و همان نوع تغییرات روده‌ای را نشان دادند که افراد دچار افسردگی بروز می‌دهند.
تست کردن یک داروی آهسته رهش (slow-release drug)
دانشمندان در مرحله‌ی بعدی این مطالعه دارویی را آزمایش کردند: داروی ۵-HTP SR، ۵-HTP را که آمینو اسید و پیش ساز سروتونین است به آهستگی آزاد می‌کند. دانشمندان موش‌ها را به چهار گروه آزمایشی تقسیم کردند:
موش‌های نرمالی (گروه کنترل) که تغذیه‌ی استاندارد داشتند
موش‌های نرمالی (گروه کنترل) که تغذیه‌ی استاندارد به علاوه‌ی ۵- HTP SR داشتند
موش‌های دچار جهش ژنتیکی که تغذیه‌ی استاندارد داشتند
موش‌های دچار جهش ژنتیکی که تغذیه‌ی استاندارد به علاوه‌ی ۵- HTP SR داشتند
در آخرین گروه موش‌ها، ۵- HTP SR سبب افزایش سطح سروتونین در روده‌ی موش‌ها شده بود، ضمنا این دارو توانسته بود علائم یبوست را تخفیف بدهد و تحرک روده‌ها را به حالت نرمال برگرداند.
علاوه بر اطلاعات جدید در مورد یبوست (ارتباط یبوست با افسردگی)، محققان در زمینه‌ی عصب زایی نیز به یافته‌های جدیدی دست پیدا کردند که مربوط به تولید نرون‌های جدید از سلول‌های بنیادی است.
پژوهشگران می‌دانند که عصب زایی در مغز روی می‌دهد و با وجود اینکه قبلا هم متوجه شده بودند این اتفاق در روده‌های نیز روی می‌دهد، این مطالعه در چنین مورد تقریبا جدید است.
دانشمندان کنجکاو هستند بدانند آیا تقویت عصب زایی در روده‌ها می‌تواند به درمان یبوست مرتبط با افسردگی کمک کند یا نه. با افزایش سن از تعداد نرون‌ها در روده‌ها کم می‌شود و این کاهش می‌تواند علت یبوست در افراد سنین بالاتر باشد. این ایده که شاید بتوان از دارو‌های آهسته رهش ۵- HTP برای درمان بیماری‌هایی که به تولید نرون‌های جدید در روده‌ها نیاز دارند استفاده کرد ممکن است بتواند راهکار‌های تازه‌ی درمانی ارائه بدهد.
البته نوع سریع رهش دارو‌های ۵- HTP در حال حاضر در دسترس هستند، اما تاثیر چندانی ندارند. دلیلش می‌تواند این باشد که هر چند پیش ساز‌های سروتونین به همان روش به سروتونین تبدیل می‌شوند، اما بدن آن‌ها را فورا تجزیه می‌کند و بنابراین فرصت کافی برای هر گونه اثر بخشی وجود ندارد. نوع آهسته رهش این دارو ظاهرا موثرتر است، به همین علت دانشمندان به تلاش و مطالعه‌ی خود برای کاربرد‌های بالقوه‌ی این دارو ادامه می‌دهند و نهایتا آن را روی نمونه‌های انسانی آزمایش خواهند کرد.
منبع:برترینها
