دکتر غلامرضا کردافشاری، دکتر محمود خدادوست، دکتر حوریه محمدی کناری، دکتر مریم مقیمی
عرفا روزه را به عنوان سری از اسرار الهی میان خلق وحق و باعث کسر شهوات و مصفی گردانیدن دل و غایب گشتن از دیدار خلق به دیدار حق می‌دانند و به جای آوردن آن را به گزاردن امانت حق تعالی تعبیر می‌کنند و همواره شرط معظم روزه را اخلاص و عدم آمیختگی با شایبه ریا می‌دانند.
دکتر محمدرضا خدایی (روان‌پزشک) در پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توانیم از نظر روانی آمادگی ورود به ماه مبارک رمضان را پیدا کنیم؟ می‌گوید: «ما باید این نکته را بررسی کنیم که چگونه یک نیت، انگیزه و در نتیجه یک عمل متناسب با آن شکل می‌گیرد.
برای انجام گرفتن هر عملی لازم است که فرد انگیزه لازم برای آن را داشته باشد.
دارا بودن انگیزه به دیدگاه هر فرد و روشنن شدن علت انجام دادن عمل توسط او بستگی دارد، باید انگیزه و علت مشخص باشند تا اراده و پذیرش عمل صورت گیرد. برای عملی مثل روزه هم این موضوع صدق می‌کند، یعنی شما اول باید دیدگاه خود نسبت به روزه گرفتن و علت انجام دادن این عمل را به خوبی شناخته و بعد آن را به راحتی بپذیرید.
شما ممکن است تصمیم داشته باشید که روزه بگیرید تا به سلامت جسم خود کمک کنید یا اینکه روزه را تسکین دهنده روح و روان خود بدانید و احساس کنید که با پیروی کردن از فرمان آفریدگارتان و کسب رضایت او به آرامش وصف‌ناپذیری می‌رسید، چون خیلی وقت‌ها بعضی از کارها فقط نتیجه مادی و جسمانی ندارند.
بعد از اینکه شما انگیزه و علت درستی را برای انجام دادن عمل روزه پیدا کردید، آنگاه می‌توانید با میل و اشتیاق به سمت این عمل الهی پیش بروید. اما نکته مهم اینجاست که اگر شما در چند روز مانده به ماه رمضان نتوانید انگیزه و علت خوبی برای انجام این فریضه الهی پیدا کنید آن وقت است که روزه گرفتن برای شما تبدیل به امری اجباری و از سر ناچاری و همراه با زجر می‌شود، پس جستجوی علت‌ها را فراموش نکنید. یک ماه روزه گرفتن سبب بالا رفتن روحیه فرد می‌شود. مقاومت او را در برابر مشکلات بالا می‌برد و با افزایش مکانیسم انطباقی فرد موجب می‌شود که اعتماد به نفس او افزایش پیدا کند.
زیرا وقتی فردی می‌تواند، یک ماه روش جدید و متنوعی از زندگی را تجربه کند، حتماً می‌تواند بعدها در برابر مشکلات و فشارهای زندگی مقاومت کند.
افزایش تحمل‌پذیری افراد
روزه گرفتن باعث می‌شود که فرد به توانایی‌های ذاتی خود پی ببرد و حس «خواستن توانستن است» را در خود بارورتر کند. در نتیجه روزه گرفتن، دفاع روانی افراد در برابر مشکلات بیشتر می‌شود و در نتیجه آن، تحمل‌پذیری افراد افزایش می‌یابد.
روزه عامل بازدارنده از گناه است. توجه خاصی که روزه‌دار با درک روزه واقعی و ضرورت مراقبت از چشم و گوش و زبان و اندیشه و اعضای بدن به هنگام انجام این فریضه دارد، یک تمرین پرثمر و برنامه‌ریزی شده برای پرهیز از گناهان و آماده‌سازی برای زندگی پاکیزه داشتن در دیگر ایام سال است.
مقاوتی که انسان در مقابل خواسته‌های نفسانی به خاطر اطاعت امر پروردگار نشان می‌دهد زمینه‌ساز تقویت اراده است و این امر در مسائل متنوع زندگی کاربرد دارد.
سیری و پرخوری انسان را از صفای دل و میل به انجام عبادت دور می‌کند، لذا یکی از اساسی‌ترین توصیه‌ها برای صفای دل در سفارش‌های علمای اخلاق کم خوردن و اجتناب از زیاده‌خوری است.
سلامت روانی و رفتار اجتماعی در روزه‌داران
در بعضی روایات کلمه صبر را معادل روزه بکار گرفته‌اند و صبر نیز پایمردی و استقامت در برابر فشارهاست. آیه 45 سوره بقره (واستعینوا بالصبر والصلاه) اهل ایمان را به مدد جستن از روزه در مسیر استقامت ترغیب می‌فرماید.
روزه به انسان درس قناعت و خودداری از اسراف و مصرف زیادتر از حد ضرورت را می‌دهد و عملاً در یک تمرین یک ماهه، انسان را برای زندگی متمایل به قناعت تربیت می‌کند.
روزه باعث می‌شود که توانگران طعم گرسنگی را بچشند و درون خود با نیازمندان احساس همدردی نمایند و این احساس سبب تغییر و اصلاح رفتار توانگران در رویارویی با نیازمندان گردد.
روزه با تاکید بر تعیین دقیق زمان امساک از خوردن و آشامیدن و تغییر در ساعات تغذیه و در پی آن زمان خواب و غیره آدمی را به نظمی ویژه وادار می‌کند و این تمرین یک ماهه آثار عملی مشخصی برای نظام‌پذیری انسان دارد.
برخی از عادات نادرست که بسیاری از مردم به آن مبتلا هستند مثل سیگار کشیدن و... در سایه تمرین یک ماهه حتی برای ساعاتی از شبانه‌روز کنار گذاشته می‌شود و انسان درمی‌یابد که ترک عادات نادرست برای او مقدور است و اگر روزه‌داری شایسته انجام شود، امید می‌رود که انسان به ترک دائمی عادات ناصحیح در تمام طول زندگی توفیق یابد.
ایام ماه مبارک رمضان، رویکرد همگانی به انجام فریضه روزه نه تنها فقط نزد افراد روزه‌دار، بلکه در جامعه نیز سلامت روانی و رفتار اجتماعی سالم‌تر را در پی دارد. تحقیقات متعددی در مورد اثرات مثبت روزه‌داری بر کاهش اضطراب و افسردگی و نیز افزایش اعتماد به نفس و به طور کلی تأثیر روزه‌داری بر سلامت روانی و مهارت‌های مقابله‌ای صورت گرفته است.
بنابراین روزه نقش مهمی در تحکیم امنیت فردی و اجتماعی در جامعه دارد و در نهایت روزه‌گیری صحیح سند شرافت و معیار هوش و نیروی اراده انسان است و اما ثمره آگاهی از آنچه گفتیم، برنامه‌ریزی بهتر برای یک تغذیه صحیح و رعایت سایر اصول ضروری سلامتی در ایام ماه مبارک رمضان است تا هم بتوان با پرهیز از پرخوری آمادگی لازم برای بهره‌گیری از برکات معنوی این ماه را پیدا کرد و هم با رعایت اندازه و تأمین نیازهای غذایی در حد قبول از زیان‌های ناشی از کم‌غذایی در امان بود زیرا با رعایت آداب و دستورات صحیح که سلامت جسم را پایدار می‌سازند، راه رسیدن به رشد معنوی هموارتر می‌شود.
محمدحسین عقیلی خراسانی در کتاب خلاصه الحکمه به نقل از رساله ذهبیه امام رضا می‌نویسد: «بدان به درستی که جسد به منزله زمین طیب پاک است.
لذا هرگاه تعهد نمایند آن را به عمارت و آبیاری به مقداری که نه زیاده باشد که غرق گردد در آن نه کم باشد به حدی که ناقص و تشنه ماند و خشک گردد، بلکه به حد اعتدال و قدر حاجت باشد، همیشه سبز و خرم می‌ماند و روز به روز در تزاید باشد و اگر غافل مانند از آن فاسد می‌گردد و نمی‌روید در آن مگر گیاهان ناکاره. پس جسد به تدبیر اغذیه و اشربه، سالم و صحیح و نیکو می‌باشد.»
