تحریریه پزشك امروز
چگونه می‌توانم قد بلندی داشته باشم؟
این سوالی است كه برای بسیاری از نوجوانان مطرح است. به عقیده‌ی بیشتر افراد، قد بلند مشخصه‌ی بسیار خوبی است و پسران ما عموما آرزو دارند بلندتر و درشت اندام‌تر باشند. اما بلند قد شدن به عوامل متعددی بستگی دارد. سایز بدن افراد نتیجه‌ای از تداخل عوامل داخلی و محیطی در طول دوران رشد است. عوامل داخلی تعیین‌كننده‌ی قد، فاكتورهای ژنتیكی است كه فرد از والدینش دریافت می‌كند و قابل تغییر نیست، عوامل محیطی تاثیرگذار نیز عبارتند از: تغذیه، آب و هوا، اقلیم و بیماری‌ها و... مثلا شواهد موجود نشان می‌دهد نزدیكی یا دوری به خط استوا در اندازه‌ی بدن افراد موثر است.
اگرچه نمی‌توان عوامل محیطی و ژنتیكی را به راحتی جدا كرد ولی با بررسی ملل مختلف، نژادها و سرزمین‌های گوناگون این نتیجه به دست می‌آید كه عوامل محیطی بسیار مهم‌اند. ضمنا افراد نیز می‌توانند رژیم غذایی مناسبی را انتخاب كنند تا رشدی آرام و طولانی‌تر داشته باشند. طی تحقیقاتی مشخص شده كه انسان كنونی از انسان اولیه بسیار بلند قامت‌تر است؛
این نتیجه كه با مقایسه ستون مهره‌ها در سنگواره‌های به دست آمده حاصل شده است. از لحاظ فیزیولوژیك، یك مادر بلندقد، نوزادی با وزن‌گیری بهتر خواهد داشت زیرا فضای لگن مادر بیشتر است و جنین رشد بهتری در رحم دارد.بلند قد بودن مردتان یكی از معیارهای خانم‌ها برای انتخاب همسر است، مرد بلند قد، قوی‌تر به نظر می‌رسد.
در میان مواد مغذی مورد نیاز برای رشد قدی، مصرف به اندازه پروتئین‌ها و املاح از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.بیشتر رشد قدی با افزایش طول استخوان‌های دراز بدن صورت می‌گیرد بدین ترتیب كه در سنین كودكی در انتهای استخوان‌های دراز بدن مثل استخوان ران و ساق پا، منطقه‌ای به نام اپی‌فیز موجود است كه هنوز استخوانی نشده و از جنس غضروف است. این بخش مولد با تكثیر سلولی موجب افزایش قد استخوان‌ها می‌شود و در انتهای سنین بلوغ، این بخش استخوانی شده و در این مرحله رشد قدی فرد متوقف می‌شود، لذا قد فرد بلندتر نخواهد شد.
در بدن، هورمونی به نام هورمون رشد موجود است كه در سنین كودكی و نوجوانی تكثیر سلولی، در این مناطق غضروفی را تحریك و موجب افزایش استخوان‌سازی می‌شود. استخوان‌سازی تا پایان سنین بلوغ ادامه دارد یعنی تا اوایل 20 سالگی هنوز امكان افزایش قد وجود دارد.یكی از عوامل تاثیرگذار بر رشد قدی تغذیه است. ژاپنی‌ها توانسته‌اند با تغذیه سالم، متوسط قد جوانانشان را افزایش دهند. در میان مواد مغذی مصرف به اندازه‌ی پروتئین‌ها و املاح بسیار اهمیت دارد. یك نوجوان باید پروتئین مورد نیازش را هر روز و به خصوص چند مرحله در طول روز دریافت كند.
بهتر است پروتئین مصرفی از منابع پروتئین حیوانی باشد مثل گوشت گوسفند و گاو، مرغ و ماهی، تخم‌مرغ و شیر. در میان املاحی كه برای رشد قدی لازم‌اند كلسیم، فسفر، منیزیم، روی و فلوئور از اهمیت ویژه برخوردار هستند. منابع كلسیم لبنیات مثل شیر، ماست، پنیر خامه و بستنی است. فسفر و منیزیم در گوشت و دیگر منابع پروتئین و حبوبات فراوان است. فلوئور نیز در آب موجود است و آب مصرفی بایستی محتوی PPm 1 فلوئور باشد.تحقیقات اخیر، اذعان می‌دارد كه مصرف «روی» به مقدار كافی موجب رشد قدی مناسب خواهد شد. در خاورمیانه و خصوصا ایران مصرف كم روی موجب كوتاه‌قدی و قدرت جنسی پایین مردان جوان می‌شود.
به علاوه با كمبود روی، سطح توانایی‌های مغزی و ایمنی بدن پائین آمده و ابتلا به بیماری‌های مسری زیادتر رخ می‌دهد. توصیه متخصصان تغذیه برای نوجوانان، مصرف روزانه 150 گرم گوشت، نصف تا 1 لیوان حبوبات پخته، 2 تا 3 لیوان شیر و لبنیات دیگر به همراه سبزیجات فراوان است. نوجوانانی كه در سنین رشد هستند و افزایش قد خوبی ندارند می‌توانند با مصرف مكمل ویتامین‌ها و املاح، طبق دستور و مصرف هفتگی آهن، رشد قدی‌شان را بهبود بخشند.
پس توصیه می‌شد كسانی كه می‌خواهند قد بلندتری داشته باشند هفته‌ای یك بار جگر و دو بار غذای دریایی میل كنند و هر روز چند عدد بادام، بادام‌زمینی و گردو بخورند.غذاهای دریایی مثل ماهی، میگو، جگر و دانه‌های روغنی حاوی املاح زیادی هستند و فوائد بسیاری برای نوجوانان دارند. پس توصیه می‌شود كسانی كه می‌خواهند قد بلندتری داشته باشند هفته‌ای 1 مرتبه جگر و 2 مرتبه غذای دریایی میل كنند و هر روز چند عدد بادام و بادام زمینی و گردو بخورند.یك نكته بسیار مهم در افزایش قد، انجام فعالیت‌های ورزشی است. هر چه تحرك ما بیشتر باشد گردش املاح استخوانی بیشتر خواهد بود و این مساله به رشد قدی كمك خواهد كرد.
ورزش‌هایی مثل بسكتبال، والیبال، شنا، بدمینتون و تنیس برای كمك به افزایش قد بسیار مفیدند.در دهه‌ی اخیر با انجام عملی بر روی افراد كوتاه قد، به طور مصنوعی طول استخوان‌های درازشان را افزایش می‌دهند، بدین ترتیب كه استخوان‌های پا را شكسته و محل شكستگی را به پوششی از جنس استیل متصل می‌كنند. در نهایت بهتر است با تامین رژیم غذایی مناسب و با تشویق آنها به فعالیت بیشتر زمینه رشد قدی نوجوانان را فراهم سازیم.
