اگْزِما (Eczema) به التهاب یا آماس پوستی گفته می‌شود که می تواند نشانه هایی چون خارش، قرمزی، تورم، پوسته ریزی و ... را از خود بروز دهد. این بیماری لایه خارجی پوست را که سپر محافظتی بدن در برابر ورود میکروب ها و باکتری های مضر است، تحت تاثیر قرار می دهد. این لایه مدام در حال بازسازی خود بوده و همیشه در حال ساختن سلول های جدید است تا آن ها را به جای سلول های مرده قبلی قرار دهد.
وقتی پوست دچار اگزما می شود فرآیند ساختن سلول جدید و جایگزین شدن با سلول های مرده دچار مشکل می شود.
بیشتربخوانید:
6 نشانه بیماری پوستی
ضایعات التهابی اگزمایی بر اساس شدت و دوره بیماری به سه گروه اصلی التهاب اگزمایی حاد، التهاب اگزمایی تحت حاد و التهاب اگزمایی مزمن تقسیم می شوند که هر کدام نشانه های خاص خود را دارند.
معمولا شروع اگزما زمان خاصی ندارد اما این بیماری در فصل بهار بیشتر رخ می دهد. اگزما در سنین نوزادی تا بزرگسالی دیده شده اما معمولا با افزایش سن از احتمال ابتلا به آن کاسته می شود.
چه عواملی باعث می شود دچار اگزما شویم؟
اگزما یک زمینه ارثی و ژنتیکی دارد. نوعی جهش ژنتیکی باعث کاهش تولید پروتئینی می شود که وظیفه حفظ و نگهداری لایه خارجی پوست را بر عهده دارد. وقتی میزان این پروتئین در پوست کم باشد، با ایجاد ترک یا برش در پوست، میکروب ها وارد بدن می شوند. استرس و عوامل حساسیت زا نیز در بروز این بیماری نقش مهمی ایفا می کنند.
در برخی از مشاغل که در آن دست ها همواره مرطوب هستند یا زیاد توسط شوینده ها و ضدعفونی کننده ها پاک شوند، این بیماری بیشتر دیده می شود. متاسفانه در حال حاضر عموم مردم برای اجتناب از ابتلا به کرونا دائما در حال استفاده از ضدعفونی کننده ها بوده و به دفعات دست هایشان را می شویند که این موضوع نیز می تواند زمینه ابتلا به اگزما را افزایش دهد.
علاوه بر آن زنانی که تازه زایمان می کنند اگر مستعد ابتلا به اگزما باشند با شست و شوی زیاد در این دوره، حتما اگزما می گیرند.
محققان دانشگاه پزشکی کلرادو در جدیدترین پژوهش های خود دریافتند که پوست از یک سری باکتری های خوب و مفید برخوردار است که به مبارزه با باکتری های بد و مهاجم می پردازند. این روند در بیماران اگزما تغییر کرده و پوست خود قادر به از بین بردن این باکتری های بد نیست. آنها برای درمان اگزما پمادی ساختند که حاوی باکتری های مفید است.
آنها امیدوارند که استفاده از این کرم ها بتواند پوست را تقویت کرده و در برابر باکتری های بد مقاوم سازد.
گروهی از پژوهشگران معتقد هستند که پوست در زمان ابتلا به اگزما دچار عارضه ای شبیه بیماری های خود ایمنی می شود و خود به تخریب سطح پوست کمک می کند. اگر داروی لازم در جلوگیری از این روند مصرف شود می تواند به درمان بیماری کمک کند.
بیشتر بخوانید:
آشنایی با بیماری های پوستی زنانه
چطور می توان فهمید که دچار اگزما شده ایم؟
اگر بخش های قرمز و قهوه ای روی پوست بدن ایجاد شود که با خشکی یا پوسته پوسته شدن همراه باشد نشانه اگزما است که روی دست، مچ ها، پا، قوزک، قفسه سینه، پلک و گونه، یا روی بخش‌هایی از بدن که بیشتر خم می‌شود مانند بخش داخلی آرنج یا زانو ظاهر می شوند. در کودکان، اگزما ممکن است روی صورت یا پوست سر ایجاد شود. با توجه به تقسیم بندی اگزما به سه دسته اگزمای حاد، اگزمای تحت حاد و التهاب اگزمای مزمن می توان نشانگر های هر کدام را جداگانه مورد بررسی قرار داد.
نشانه ها و علائم التهاب اگزمایی حاد با ضایعات قرمز روشن و متورم همراه با دانه های آبدار که خارش شدیدی دارند، مشخص می شوند. خاراندن باعث باز شدن این دانه ها و افزایش احتمال عفونت می شود.
اگزمای تماسی، اگزمای سکه ای و عفونت های قارچی نمونه ای از این نوع اگزما هستند. در اگزمای تحت حاد، علائمی چون ضایعات پوسته دار قرمز با خراش و نمای فلسی شکل پوست و با خارش خفیف تا متوسط و بدون دانه‌های آبدار ظاهر می شود. اگزمای کهنه بچه، اگزمای دور دهان، اگزمای نوک پستان مادران شیرده نمونه هایی از اگزمای تحت حاد به شمار می روند. اگزمای مزمن با افزایش ضخامت پوست، تشدید خطوط پوستی، خراش و ترک های پوستی و خارش متوسط تا شدید مشخص می شود. پای خشک و ترکدار و اگزمای نوک انگشتان تایپیست ها جزء این نوع اگزما هستند.
بیشتر بخوانید:
درمان خشکی پوست ناشی از زیاد شستن دست ها
چطور می توان اگزما را درمان کرد؟
برای درمان اگزما بهتر است از خارش موضع مبتلا شده خود داری کرده و از محلول ها یا کرم های موضعی جهت مرطوب کردن پوست استفاده کنید. اگر این کار درست پس از استحمام انجام شود نتیجه بهتری گرفته می شود. استفاده از کمپرس سرد روی ضایعات خارش دار از خارش آن می کاهد.
در صورت گسترش اگزما مراجعه به پزشک و استفاده از کرم ها یا پمادهای موضعی مناسب ضروری است. اگر اگزمایی شدت پیدا کرد و دچار عفونت شد باید با تجویز پزشک آنتی بیوتیک مناسب مصرف کرد. برای کاهش خارش نیز مصرف داروهای آنتی هیستامین می تواند نتیجه بخش باشد.
برای پیشگیری از ایجاد و تشدید ضایعات اگزما می توان اقدامات زیر را انجام داد:
- مرطوب و چرب نگه داشتن دائمی پوست (مرطوب کننده ها نامعطر و وازلین)
- خودداری از تغییرات ناگهانی حرارت و رطوبت در محیط
- پیشگیری از تعریق یا گرمای بیش از حد
- کاهش استرس
- خودداری از تماس با محرک های ایجاد کننده خارش مثل پشم
- اجتناب از شستشو با صابون ها و پاک کننده ها قوی
- اجتناب از فاکتورهای آلرژی زای محیطی مثل زوائد حیوانات، زباله و غیره
با توجه به توصیه های بهداشتی به منظور پیشگیری از کرونا، توصیه می شود فردی که سابقه اگزما دارد کمتر از شوینده های مختلف و قوی استفاده کند، استفاده از دستکش نخی زیر دستکش پلاستیکی، پرهیز از غذاهایی آلرژی زا و موادی که باعث تشدید ضایعات می شوند نیز می تواند مفید باشد.
بیشتربخوانید:
راه های درمان اگزما
چند باور غلط در رابطه با اگزما
اگزما مسری است: این باور غلط است و اگزما مسری نیست و به هیچ عنوان از شخصی به شخص دیگر انتقال پیدا نمی کند.
در اگزما و دیگر حساسیت های پوستی، ابتدا احساس خارش ایجاد می شود و در اثر خاراندن پوست ملتهب و قرمز می شود: در واقع در اثر کمبود رطوبت پوست دچار کشیدگی شده و انسان می خواهد با خاراندن توسط ناخن آن را از این حالت خارج کند که نتیجه آن التهاب و قرمزی پوست است و ممکن است احساس به خاراندن بیشتر و شدیدتر شود. با سرد یا گرم شدن زیاد نیز ممکن است این حالت ایجاد شود.
اگزما تنها یک مشکل ساده پوستی است: این باور غلط است، اگزما می تواند زندگی افراد مبتلا را تباه کند، چون ممکن است مشکلاتی ایجاد کند که مواردی فراتر از پوست را شامل می شود. بزرگسالانی که به اگزما مبتلا می شوند، بیشتر در معرض گرایش به سیگار، مصرف الکل و فرار از ورزش قرار می گیرند و بیشتر احتمال دارد که به چاقی، بیماری قلبی، دیابت و بی خوابی مبتلا شوند.
