اگـزمای تماسی
اگزمای تماسی میتواند با دو مكانیسم ایجاد شود: 1- حساسیتی 2- تحریكی. مادهای كه باعث ایجاد حساسیت پوستی تماسی میشود به نام ماده حساسیتزا نامیده میشود. موادی از قبیل اسیدها، حلالها، قلیاها و صابونهای قوی و مواد شوینده معمولا اگزمای تماسی تحریكی ایجاد میكنند. این مواد شیمیایی آزارنده كه میتوانند بر روی پوست هر كس ایجاد واكنش نمایند، به نام آزارندهها نامیده میشوند. بعضی مواد شیمیایی هم آزارنده و هم حساسیتزا هستند.
علائم اگزمای تماسی
در اگزمای تماسی، پوست قرمز و متورم شده و تاول میزند. تاولها ممكن است بتركند و از خود دلمه و پوسته به جا بگذارند. در مراحل بعدی، پوست ممكن است تیرهتر شده و حالت چرم مانند و چروكیده به خود بگیرد.
یافتن عامل اگزمای تماسی
معمولا متخصص پوست و بیمار درباره موادی كه در خانه و یا در محل كار با پوست شخص تماس مییابند بحث میكنند تا عامل حساسیتزا را بیابند. متخصص پوست ممكن است قسمتهای حساسیتی آزمایش برچسب (Patch Test) نیز تجویز كند. این آزمایش راهی آسان و بیخطر برای تشخیص حساسیتهای تماسی میباشد. تصاویر ناچیز از مواد حساسیتزای احتمالی برای مدت معینی (معمولا دو روز) با چسب مخصوص بر روی پوست چسبانده میشوند و در صورت بروز واكنش، عامل حساسیتزا مشخص خواهد شد. مواد حساسیتزای شایع شامل نیكل، لاستیك، سیمان، چرم، بعضی داروهای موضعی، نگاهدارندههای موجود در كرمها و لوازم آرایش، رنگ ها، مواد معطر، پیچك سمی، بلوط سمی و گیاهانی از این قبیل میباشند.گیرههای ساخته شده از نیكل در لباسها از قبیل سگكها، زیپها، دگمهها و كلیپسها میتوانند ایجاد حساسیت كنند كسانی كه به نیكل حساسیت دارند باید از گیرههای پلاستیكی استفاده كنند.
تعریق موجب تشدید حساسیت به نیكل در افراد حساس به آن میشود. در فصل تابستان 20-15 دقیقه پس از تماس با مواد حاوی نیكل، احساس خارش و سوزش در پوست ایجاد میشود. پس از یكی دو روز، ضایعات پوستی هم ممكن است پدیدار شوند. اما اگر تعریق نباشد شاید بتوان چندین ساعت از این وسایل استفاده كرد بدون اینكه مشكلی پدید آید.
حساسیت به لاستیك
مواد لاستیكی اغلب ایجاد اگزمای تماسی مینمایند. مواد شیمیایی موجود در لاستیك عامل ایجاد این واكنشها هستند. كسانی كه به لاستیك حساسیت دارند باید از مواد دیگری استفاده كنند.لاستیك همچنین میتواند باعث واكنشهای حساسیتی فوری از قبیل سوزش، خارش و كهیر در محل تماس با لاستیك شود.
حساسیت به رنگ مو
بیشتر مردم میتوانند بدون هیچ مشكلی، موی خود را رنگ كنند. با این حال، بعضیها نسبت به پارافینلن دیآمین حساسیت دارند. این ماده در رنگ موهای دائمی كه با سایر مواد شیمیایی مخلوط میشوند، وجود دارد.قبل از استفاده از هرگونه رنگ مویی از توصیههای داخل جعبه آن برای انجام یك تست حساسیت پوستی پیروی كنید.
حساسیت به فرآوردههای آرایشی - بهداشتی
عصارهها، لوسیونها و مواد آرایشی میتوانند ایجاد واكنشهای حساسیت تماسی بكنند. بعضی از مردم نسبت به مواد شیمیایی معطر كه در فرآوردههای آرایشی – بهداشتی استفاده میشوند حساسند. برخی دیگر به مواد شیمیایی
حساسیت به كروماتها
كروماتها معمولا مسئول ایجاد واكنشهای حساسیت تماسی ناشی از تماس با سیمان، چرم، كبریت، رنگها و مواد ضدزنگ هستند. تماس با كوم در مشاغلی كه در ارتباط با اتومبیل، جوشكاری، ریختهگری، بتونریزی، صنایع راهآهن و صنایع ترمیمی ساختمان هستند شایع است، درماتیت ناشی از كفش ممكن است (متعاقب) پوشیدن كفشهایی كه از چرم محتوی كرومات ساخته شدهاند، پدیدار شود.
بهترین درمان برای اگزما پیدا كردن عامل ایجادكننده واكنش حساسیتی میباشد و با اجتناب از آن میتوان به درمان امیدوار بود البته داروهای مختلفی به صورت پماد و لوسیون نیز وجود دارد كه در این مبحث نمیگنجد.