زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

شناخت انواع دستگاه‌های ليزر پوست

امروزه در درمان بعضی بیماری‌های پوستی و نیز بهبود و یا كاهش مشكلات نازیبایی پوست در بیماران از دستگاه‌های مختلف لیزرهای پوستی استفاده می‌شود.

دستگاه‌های لیزری هم مانند سایر دستگاه‌های پزشكی توسط متخصص مربوطه مورد استفاده قرار می‌گیرد. اصولا كار با این‌گونه دستگاه‌ها مشكل نیست و هر پزشكی پس از چند هفته آموزش ویژه می‌تواند با آنها كار كند، ولی نكته مهم این است كه مانند سایر دستگاه‌های پزشكی باید ضرورت استفاده از دستگاه‌های لیزری، توسط پزشك متخصص مربوطه تعیین شود. انتخاب بیمار، استفاده از نوع خاص دستگاه لیزری و عدم امكان استفاده از روش‌های آسان‌تر و ارزان‌تر توسط پزشك مربوطه بررسی و نهایتا توصیه می‌گردد. گاه شاهد هستیم كه بعضی افراد بدون داشتن تخصص و به منظور كسب درآمد بیماران را تحت درمان با لیزر قرار می‌دهند و علاوه بر وارد كردن زیان مالی به بیماران باعث ایجاد عوارض سوء لیزر هم می‌شوند؛ در حالی كه ممكن است آن موارد با روش‌های طبی قابل معالجه بوده باشد.

بعد از سال 1917 میلادی كه انیشتین تئوری كوانتوم را مطرح نمود، انرژی نور شناخته شد و برای استفاده بهینه از این انرژی تلاش‌های فراوانی در رشته فیزیك پزشكی به عمل آمد تا اینكه اشعه لیزر ساخته شد.

چهار دسته اصلی اشعه لیزر با طول موج‌های مختلف وجود دارد كه عبارتند از:

دسته اول: لیزر با قدرت بسیار پایین كه بی‌خطر بوده و با چشم دیده نمی‌شود.

دسته دوم: لیزر با قدرت پایینی كه دیده می‌شود و قدرت خروجی اشعه از دستگاه لیزر یك میلی‌وات است و با بستن چشم نوری كه خطرآفرین باشد، وارد چشم نمی‌شود.

دسته سوم:

 الف: لیزرهای با قدرت متوسط كه طول موج آنها از 200 نانومتر تا 1 میلی‌متر است و قدرت خروجی انرژی از دستگاه كمتر از 5 میلی‌وات و قدرت تابش نور كمتر از 25 وات بر میلی‌متر مربع می‌باشد. با بستن رفلكس چشم‌ها این دسته لیزرها هم بی‌خطر هستند، ولی در صورتی كه با دقت و تمركز به نور نگاه شود می‌تواند صدمات چشمی ایجاد كند.

 ب: لیزرهای با قدرت متوسط كه قدرت خروجی نور كمتر از 500 میلی‌وات است. این نوع لیزر باعث صدمات پوستی می‌شود و حتی با بستن چشم‌ها نور عبور كرده و می‌تواند آزردگی چشمی ایجاد كند.

 دسته چهارم: لیزرهای با قدرت بالا كه قدرت خروجی نور بیشتر از 500 میلی‌وات است و تابش آن حتی با چشم بسته می‌تواند صدمات چشمی ایجاد كند. این نور حتی در اطاق لیزر هم پخش می‌شود و همه افراد داخل اطاق، مانند بیمار و پزشك معالج، باید از عینك‌های محافظ مخصوص استفاده كنند.

دستگاه‌های لیزری كه در حال حاضر در ایران برای درمان بیماری‌های پوستی یا به منظور زیبایی پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد، برحسب طول موج به شرح جدول زیر است:

جدول دستگاه‌های لیزری موجود در ایران برحسب طول موج

نام لیزر

اكسایمر

آرگون

Nd:yagF.D

Pulsed Dye

Argon Dye

Ruby

الكساندریت

دیود

Nd:yag

Erbium yag

Co2

طول موج

350-193

514-488

532

600-577

630-585

694

755

830-795

1064

2940

10600

انرژی خروجی

ضربه‌ای (Pulse)

مستمر (Continue)

Q Switch

ضربه‌ای

مستمر

مستمر - Q Switch

مستمر - Q Switch

مستمر

مستمر -  Q Switch

ضربه‌ای – مستمر

ضربه‌ای – مستمر

بدیهی است دستگاه‌های لیزری دیگری با طول موج‌های مشابه دستگاه‌های فوق یا با طول موج‌های دیگر در دنیا وجود دارد كه هر یك موارد استفاده خاصی دارند.

بعضی بیماران تصور می‌كنند تمامی بیماری‌های پوستی و به خصوص صعب‌العلاج با لیزر قابل معالجه است. آنها درباره لیزر اطلاعات غلط و گاه باورهای غیرعلمی دارند. به جهت اطلاع بیماران به هفت دسته مهم از بیماری‌های پوستی كه با لیزرهای متفاوت قابل معالجه هستند، اشاره شده و مجددا تاكید می‌شود استفاده از لیزر برای درمان اینگونه مشكلات پوستی همیشه انتخاب اول پزشك نیست:

1- بیماری‌های عروقی پوست مانند تلانژكتازی (مویرگ‌های قرمز سطحی پوست)، ماه گرفتگی، واریس‌های سطحی و غیره ...

2- بیماری‌های رنگدانه‌ای پوست مانند كك و مك، خال‌های تیره‌پوستی، لك حاملگی، لك های تیره ناشی از آفتاب و یا داروها، خال‌های OTA و خال‌های بزرگ سیاه و مودار BECKER.

3- خالكوبی (تاتو) پوست مانند خالكوبی‌های ابرو، مژه،‌ لب و خالكوبی‌های سنتی در تمامی پوست بدن با رنگ‌های مختلف سیاه، آبی، سبز و قرمز كه به منظور زیبایی و یا پزشكی خالكوبی شده‌اند و برحسب اینكه افراد متخصص یا غیرمتخصص خالكوبی را انجام داده باشند، عمق و غلظت رنگدانه‌ها در پوست متفاوت است.

4- بیماری‌های پوستی به صورت گوشت اضافی (كلوئید)، جوشگاه‌های فرو رفته پوست (آتروفی) و خطوط ناشی از بریده شدن پوست، مانند خطوط شكم در بارداری و یا خطوط سینه، بازو، ران در چاق شدن ناگهانی پوست.

5- موهای زائد (ناخواسته) بدن كه بر حسب سرشتی و یا همراه با اختلالات هدرفی و یا مصرف بعضی داروهای موزا توسط پزشك بررسی و ارزیابی می‌شود.

6- چین و چروك پوست ناشی از افزایش سن، قرار گرفتن در معرض آفتاب به مدت طولانی، حركات عضلانی مداوم مانند اخم و یا سرشتی.

7- ضایعات برجسته پوستی مانند تومورهای خوش‌خیم (زگیل، مولوسكوم) و بدخیم (سرطان بازال).

دستگاه‌های لیزری كه برای درمان بیماری‌های مذكور به كار می‌رود به شرح زیر است. بدیهی است گاه برای یك بیماری از چند نوع لیزر می‌توان استفاده كرد كه برحسب شرایط بیمار، پزشك متخصص مناسب‌ترین را انتخاب خواهد كرد؛ لذا وقتی بیمار به پزشك متخصص خود اعتماد دارد باید او را در انتخاب نوع درمان و یا نوع دستگاه آزاد بگذارد:

1- دستگاه‌های لیزری كه برای بیماری‌های عروقی پوست به كار می‌روند:

1- Flashlam

2- Pdl

3- كریپتون

4-آرگون

 5- Ndyag F.D

6- Co2

Long pdl و ILS هر كدام از این دستگاه‌ها كاربرد خاصی دارند و برحسب قطر، طول و رنگ ضایعه، همچنین سن بیمار و محل مورد لیزر، یكی از آنها انتخاب می‌شوند.

2- دستگاه‌های لیزری كه برای بیماری‌های رنگدانه‌ای پوست استفاده می‌شوند:

1- Q Switch Ruby

2- Q Switch Alexandrit

3- Q Switch Nd!yag

4- Frequency Doubled Nd؛yag

برحسب محل رنگدانه‌ها، وسعت ضایعه، عمق ضایعه (تا چه عمق پوست باشد) سن و جنس بیمار و درمان‌های طبی قبلی یكی از این دستگاه‌ها برای بیمار انتخاب می‌شود.

3- دستگاه‌های لیزری كه برای پاك كردن خالكوبی (تاتو) به كار می‌رود برحسب نوع رنگ به كاررفته، شخصی انجام دهنده (حرفه‌ای‌ها متراكم و غیرحرفه‌ای‌ها به صورت پخش انجام می‌دهند) و دلیل انجام آن (به منظور زیبائی و یا پزشكی و یا به طور اتفاقی در اثر ضربه‌) متفاوت هستند. گاه برای از بین بردن خالكوبی كه از سه رنگ استفاده شده لازم است از سه نوع دستگاه لیزری استفاده شود. این دستگاه‌ها به شرح زیر هستند:

برای رنگ قرمز: Pdl و yag؛Nd

برای رنگ سبز: Ruby Qs و Alexandrite Qs

برای رنگ سیاه: Alexandrite Qs و  yag Qs؛Nd

4- دستگاه لیزری كه برای معالجه جوشگاه‌های برجسته (گوشت اضافی) و كلوئید و جوشگاه‌های گودافتاده (آتروفی) و خطوط ناشی از بریده شدن پوست (خطوط شكم در بارداری و چاق‌‌شدن) به كار می‌رود:

1- Erbium:yag

2- Pulsed Co2

5- دستگاه‌های لیزری كه برای رفع موهای زائد به كار می‌رود:

رفع دائمی موهای ناخواسته یكی از مهم‌ترین دلایل مراجعه بیماران به متخصصان پوست است. روش‌هایی مانند بند، موم، موچین، ماشین برقی و تیغ ‌ریش‌تراشی به دلیل موقتی بودن اثر و مشكلاتی مانند ایجاد جوش در نواحی اپیلاسیون‌شده مورد پسند بعضی از بانوان نیست. الكترولیز موهای زائد به خاطر ارزان بودن روش مناسبی است، ولی به دلیل وقت‌گیر بودن و لزوم تكرار آن، همچنین عدم مهارت برخی افراد (چه آنها كه در سالن‌های زیبایی كار می‌كنند و چه حتی آنها كه در مطب متخصصان پوست این كار را انجام می‌دهد) كه گاه باعث عوارضی مانند فرورفتگی، لك‌های تیره یا روشن و یا قرمزی و درد زیاد هنگام الكترولیز می‌شود، بیماران رغبت چندانی به آن ندارند. استفاده از لیزر چنانچه توسط پزشك متخصص انجام گیرد، صرف‌نظر از گرانی، تاكنون بهترین روش رفع موهای زائد بوده است. در مواردی كه این كار توسط افراد غیرمتخصص انجام گرفته، شاهد عوارضی چون تاول، ایجاد لك و حتی درد و سوزش در حین لیزر بوده‌ایم.

برحسب سن و جنس بیمار، رنگ پوست و مو، محل مورد لیزر، احتمال وجود بعضی بیماری‌های زمینه‌ای (مانند لك و پیس، دیابت و غیره ...) و محل زندگی از نظر شدت آفتاب، می‌توان از دستگاه‌های مختلف لیزری استفاده كرد.

دستگاه‌های مورد استفاده در موهای زائد از قرار زیر است:

برای پوست‌های تیره به ترتیب:

1- N.D:yag

2- Diod

3- IpL

برای پوست‌های روشن به ترتیب:

1- Alexandrite

2- Diod

3- IpL

4- Ruby

6- دستگاه‌های لیزری كه برای كاهش چین و چروك‌های صورت به كار می‌روند به دلیل قدرت بالای لیزر و عوارضی چون قرمزی طولانی و تورم پس از لیزر و اینكه اكثرا نیاز به اطاق عمل و بیهوشی دارند فقط در مواردی استفاده می‌شود كه چین و چروك با سایر روش‌ها مانند پیلینگ شیمیایی، تزریق آمپول بوتولینوم و درم ابری‌ژن برطرف نشده باشد. خوشبختانه اخیرا دستگاه‌های لیزری جدیدی ساخته شده‌اند كه هر چند تاثیر ضعیف‌تری روی چین و چروك دارند، ولی به دلیل نداشتن عوارض فوق و اینكه بیمار بلافاصله می‌تواند زندگی عادی را شروع كند، مورد استقبال قرار گرفته است. به این لیزرها اصطلاحا لیزرهای Non Ablative می‌گویند. بسیاری از چین و چروك‌ها با روش‌های غیرلیزری فوق نتیجه بهتری می‌دهند، لذا توصیه می‌شود روش درمان به عهده پزشك متخصص پوست گذاشته شود.

دستگاه‌های لیزری رایج جهت درمان چین و چروك:

1- Erbium:yag

2- Co2

3- Non Ablative, IpL

7- دستگاه‌های لیزری كه برای ضایعات تومرال پوستی مانند زگیل و غیره به كار می‌روند:

1- Co2

2- PdL

3- Ktp

لازم به یادآوری است در درمان ضایعات تومرال پوستی خصوصا تومرهای بدخیم پوستی استفاده از لیزر شاید آخرین روش درمانی باشد. در این ضایعات استفاده از جراحی و در مواردی روش‌های طبی مناسب‌تر است.

در پایان باید گفت، شاید دستگاه‌های لیزری دیگری در ایران وجود داشته باشد كه عدم ذكر نام آنها به معنای نامناسب بودن آنها نیست، ولی برخی افراد سودجو با وارد كردن دستگاه‌های الكتریكی غیرلیزری و ارزان، با تبلیغات غیرواقعی و دریافت هزینه كمتر بیماران را اغفال و توجه آنها را به خود جلب می‌كنند. بدیهی است این روش‌ها نه تنها تاثیر لیزر را ندارند، گاه باعث عوارض ناخوشایندی نیز می‌شوند.