زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

ليزر LASER

لیزر پزشكی یكی از مهمترین كاربردهای لیزر می‌باشد كه همه روزه هزاران نفر با آن تحت درمان قرار می‌گیرند. از سال 1964 با اختراع لیزر Co2 بكارگیری فوتون به جای چاقوی جراحی در اعمال جراحی دقیق و ظریف و جراحی زیبائی شروع شد ولی با پیشرفت علم لیزر در زمینه‌ی پزشكی مزایای فراوان آن علاوه بر برش ضایعات بدن مشخص شد كه شامل

1- بكارگیری لیزر به عنوان چاقوی جراحی

2- كاهش تخریب بافت‌ای اطراف ضایعه‌ی مورد عمل 3- افزایش نتایج درمانی

4- كاهش عفونت جراحی

5- كاهش خونریزی جراحی

6- كاهش طول دوره‌ی درمان و بستری

7- كاهش مصرف دارو برای درمان 8- و بالاخره سرعت بازگشت بیمار به جامعه و محل كار می‌باشد.

لیزر علاوه بر دنیای پزشكی، در علوم نظامی و صنعت هم تحولات شگرفی ایجاد كرده است در بخش مخابرات استفاده از لیزر باعث افزایش كیفیت مكالمات و سرعت عبور آن شده است.

كلمه‌ی لیزر LASER از 5 كلمه تشكیل شده است كه ترجمه‌ی فارسی آن به معنای «تقویت نور نشر برانگیخته» است. امروزه وسیله‌ای كه این پدیده را تولید و تقویت می‌كند، لیزر نامیده می‌شود.

حسن اشعه‌ی لیزر در آن است كه ضمن عبور از بافت‌های مسیر، بدون تخریب آنان، به ضایعه‌ی مورد هدف می‌رسد و آن را منهدم می‌كند. مثلا برای از بین بردن موهای زائد، اشعه‌ی تابیده شده فولیكول‌های مو (ریشه‌ی مو) را می‌سوزاند و بدون اینكه پوست سر راهش را صدمه بزند.

متاسفانه مواردی شاهد هستیم كه بیماران از لیزر توقعات غیرعلمی دارند و باورهای غلطی درباره‌‌یان شنیده می‌شود كه هیچ‌گونه مبنای علمی ندارد. لیزر هم مانند هر دستگاه پزشكی كاربردی محدود و شناخته شده دارد. نباید تصور كنیم هر بیماری لاعلاج كه داریم حتما توسط لیزر قابل درمان است. افراد غیرپزشكی وجود دارند كه در موسسات به‌اصطلاح زیبائی به این‌گونه باورهای غلط دامن می‌زنند. انتظار می‌رود مناسب‌ترین مشاور بیماران، پزشكان معالج آنها باشند و چنانچه افراد غیرپزشكی كه با خرید دستگاه‌های نوری غیرلیزری كه بسیار ارزان‌قیمت هستند فقط به دلیل ارزان‌ بودن هزینه درمان، بیماران را اغفال می‌نمایند و نتیجه‌ای هم از درمان عاید نمی‌شود از مراجعه به آنان پرهیز كرد. این وسیله بسیار خوبی ولی با كاربرد محدود می‌تواند بی‌جهت و بدون موارد استعمال حقیقی توسط افراد غیرپزشك، مورد بی‌اعتمادی بیماران قرار گیرد. دستگاه‌های لیزر بستگی به ماده‌ی فعالی كه دارند به نام‌های مختلف آرگون Nd:YAG، CO2، ALEXANDRITE، ERIBIUM YAG، CO3 و... نامیده می‌شوند. هر كدام از این دستگاه‌ها، طول موج محدودی را تولید می‌كنند كه برای معالجه‌ی بیماری خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد لذا نمی‌توان با یك دستگاه لیزر تمامی بیماری‌هائی را كه با لیزر قابل درمان‌اند معالجه كرد. در رشته‌های تخصصی مختلف مانند پوست و زیبائی، چشم، مغز و اعصاب و... دستگاه‌های متفاوتی به كار می‌روند.

كار با دستگاه لیزر برای پزشكان مشكل نیست و با دیدن یك دوره‌ی یك هفته‌ای امكان كار صحیح با دستگاه برای پزشك میسر است ولی استفاده از دستگاه لیزر و انتخاب بیمار كاملا تخصصی است و نیاز به دانش دانشگاهی دارد. بیماران باید بدانند برای مشكل بیماری خود و درمان آن فقط باید به متخصص مراجعه كنند و پزشك متخصص بعد از بررسی و تشخیص بیماری، چنانچه جهت درمان بهترین روش لیزر را بداند به بیمار پیشنهاد می‌نماید. بسیاری از بیماری‌ها كه امكان درمان با لیزر را دارند ممكن است با درمان‌های داروئی و یا استفاده از دستگاه‌های كم‌هزینه‌تر هم درمان شوند و یا مواردی به دلیل وجود بعضی بیماری‌های زمینه‌ای، استفاده از لیزر برای درمان ممنوع است. بهترین مشاور بیمار، پزشك متخصص معالج است كه در صورت لزوم، او را به پزشكان متخصص همان رشته كه با لیزر هم كار می‌كنند، معرفی می‌كند.

در رشته‌ی تخصصی پوست، با دستگاه‌های مختلف لیزر می‌توان برای درمان بیماری‌های زیر اقدام كرد:

1- رفع موهای زائد پوست

2- كاهش چین و چروك‌های صورت

3- درمان لك‌های تیره پوستی كه به درمان‌های داروئی مقدم هستند

4- برطرف نمودن ضایعات عروقی پوست مانند تلانژكتازی، واریس‌های سطحی پوست،‌ ماه‌گرفتگی و غیره

5- برطرف نمودن جوشگاه‌های جوش جوانی و اعمال جراحی پوست كه از طرق دیگر مانند پیلینگ شیمیایی بهبو نیافته باشند

6- جراحی پیوند مو

7- برطرف كردن خالكوبی (تاتو) كه اغلب در سالن‌های زیبائی انجام می‌شود.

8-؟؟ پوستی

عوارض: چنانچه بیمار متقاضی لیزر توسط پزشك متخصص مربوطه مناسب تشخیص داده شود نتایج حداكثر و عوارض به حداقل دیده می‌شود. عوارضی كه ممكن است بعد از انجام لیزر پوست اتفاق افتد شامل:

1- قرمزی محل لیزر شده كه معمولا 3-2 روز طول می‌كشد و با تجویز كرم‌های مناسب توسط متخصص پوست برطرف می‌گردد.

2- بروز عفونت‌های پوستی مانند عود تبخال و عفونت‌های باكتریائی كه در بیمارانی كه سابقه‌ی تبخال دارند پزشك معالج داروی پیشگیری تجویز می‌نماید و عفونت‌های باكتریائی باید سریعا توسط پزشك تحت درمان قرار گیرد هر چند به‌ندرت اتفاق می‌افتد.

3- بروز تاول در روی پوست لیزر شده كه چنانچه تحت درمان داروئی قرار نگیرد می‌تواند جوشگاه فرو رفته و یا لك تیره به جای گذارد.

4- احساس درد در موقع انجام لیزر با بعضی دستگاه‌های لیزر كه جهت پیشگیری از درد از مواد بی‌حس‌كننده‌ی پوست و یا مواردی از بیهوشی عمومی استفاده می‌شود. دستگاه‌های لیزری جدید كه سیستم سردكننده دارند مانع احساس درد بیمار می‌شود.

5- تغییرات رنگ پوست به صورت روشن‌تر یا تیره‌تر شدن رنگ پوست بعد از استفاده از دستگاه‌های لیزری مخصوص موهای زائد كه در بیماران با پوست تیره احتمال بروز آنها بیشتر است كه با انتخاب مناسب بیمار و استفاده از دستگاه لیزری خاص امكان آن به حداقل می‌رسد و غالبا بدون درمان هم بهبود می‌یابند.

مراقبت‌های قبل از لیزر توسط بیمار

- كاهش موها به‌وسیله‌ی لیزر نیازمند تكرار جلسات درمانی است، شمار دفعات بر حسب افراد مختلف متفاوت است و تعیین دقیق میزان جلسات درمان از پیش، مقدور نمی‌باشد. با توجه به سیكل زندگی مو كه سه مرحله رشد، استراحت و مرگ دارد و از آنجا كه اشعه‌ی لیزر در مرحله‌ی رشد مو كه فعالیت سلول‌های رشد مو وجود دارد باعث تخریب می‌شود لذا حداقل سه جلسه و به طور متوسط 6-3 جلسه برای بیماران ضرورت دارد، موارد نادری تا 8 جلسه هم لازم بوده است.

- هدف نهائی از درمان با لیزر، كاهش محسوس و مطلوب موهای ضخیم منطقه‌ی مورد درمان است ولی هزینه‌ی درمان از جلسه‌ی چهارم به بعد نصف می‌گردد.

رعایت نكات زیر جهت هر چه موثرتر بودن درمان توصیه می‌شود:

1- انجام یك جلسه مشاوره قبل از درمان برای بیمار ضروری است. در مركز لیزر در روز لیزر درمانی پرشسنامه‌ای را بیمار تكمیل خواهد كرد كه در آن تاریخچه‌ی پزشكی كاملی از بیمار اخذ خواهد شد. داروهائی كه بیمار باید از مصرف آن پرهیز نماید، پرسیده می‌شود. چنانچه بیمار مبتلا به زخم‌های مزمن پوستی یا تبخال‌های مكرر باشد، دارودرمانی ویژه‌ای برای وی انجام خواهد شد. گرفتن عكس ناحیه‌ی مورد نظر درمان در جلسه‌ی اول لیزر در مركز لیزر از اقدامات ضروری است.

2- در بیمارانی كه حامله باشند یا از داروی خوراكی Roacutane استفاده می‌نمایند و یا در هفته‌ی اخیر از كرم‌های مالیدنی ترتینوئین، رتین‌آ و كرم‌های حاوی ماده‌ی اسید گلیلولیك AHA استفاده كرده باشند و یا در هفته‌ی اخیر از بند، پیلینگ شیمیایی، بلوندور و مشابه آن در صورت استفاده كرده باشند انجام درمان با اشعه‌ی لیزر انجام نمی‌شود و به بعد موكول می‌گردد.

3- كلیه‌ی بیماران حداقل به مدت یك ماه قبل از درمان، باید از قرار گرفتن در معرض آفتاب شدید مانند دریا یا اسكی كه پوست می‌سوزد یا برنزه شدن توسط دستگاه آفتاب مصنوعی Artificial tanning اجتناب نمایند.

4- در جلسه‌ی اول لیزر بیمار باید از سه هفته قبل از درمان موهای ناحیه‌ی مورد نظر را فقط با تیغ تراشیده و از یك هفته قبل از درمان بدون تراشیدن موها بدون داشتن هیچ‌گونه آرایشی به كلینیك مراجعه نماید. به طوری كه روز لیزر نوك موهای زائد به‌وضوح دیده شود و در عكس كامپیوتری موها مشخص باشد ولی از جلسه‌ی دوم فقط 4-3 روز موها را نتراشیده باشد اصلاح با بند یا موم یا موچین در طول درمان فقط با نظر مشورتی پزشك معالج امكان‌پذیر است.

5- پس از بررسی اولیه، حداقل سه جلسه‌ی اول لیزردرمانی برای بیمار تعیین خواهد شد. فواصل بین این جلسات با توجه به محل مورد نظر درمان بین 30 تا 90 روز متغیر خواهد بود. به عنوان مثال برای موهای زائد صورت بهترین فواصل لیزردرمانی هر 45 روز می‌باشد. سه روز قبل از هر جلسه درمان باید موهای ناحیه‌ تراشیده شود لازم به ذكر است كه ممكن است برای از بین بردن كلیه‌ی موهای زائد بیش از سه جلسه درمانی نیاز باشد. یك ماه قبل از انجام لیزر درمانی نباید از سایر روش‌های از بین بردن موهای زائد (بند، موم، الكترولیز و دكلره كردن و غیره) كه موقتا باعث از ته درآوردن موها می‌شود استفاده شود. تراشیدن با تیغ یا ماشین برقی از 3 روز قبل از لیزر انجام نشود.

6- بعد از انجام لیزردرمانی فرم جداگانه‌ای در مركز لیزر به شما داده خواهد شد كه نكات مهم و مراقبت‌های بعد از درمان با اشعه‌ی لیزر در آن نوشته شده است. چنانچه دستورات و توصیه‌های قبل و بعد از درمان با اشعه‌ی لیزر را به طور كامل رعایت نمائید حداكثر نتیجه‌‌ی بدون عارضه‌ی جانبی عاید شما می‌شود.

نكات مهم بعد از درمان با لیزر

1- بلافاصله بعد از درمان ممكن است محل درمان متورم و قرمز گردد كه معمولا حداكثر تا چند ساعت باقی می‌ماند و در برخی موارد ممكن است دو تا سه روز پس از درمان احساس آفتاب‌سوختگی خفیفی وجود داشته باشد كه به تدریج از بین می‌رود. در صورت ضرورت توسط پزشك معالج كرمی جهت رفع قرمزی بعد از لیزر تجویز خواهد شد.

2- استفاده از لوازم آرایشی استاندارد به دلیل ایجاد محافظت در مقابل آفتاب ایرادی ندارد، اما از كاربرد لوازم آرایشی غیراستاندارد و صرفا شیمیایی خودداری شود.

3- به دلیل آنكه موضع درمان شده به آفتاب‌ سوختگی و تغییر رنگ پوست بسیار حساس است، به مدت یك ماه پس از درمان از قرار گرفتن در معرض آفتاب جدا اجتناب شود. منطقه‌ی درمان شده را پوشیده نگاه داشته و از كرم‌های ضدآفتاب تجویز شده توسط پزشك هر دو الی سه ساعت یك بار استفاده شود.

4- بعد از انجام لیزر كمپرس آب سر می‌تواند احساس سوزش در پوست را از بین ببرد.

5- در بعضی افراد، پوست ناحیه‌ی مورد درمان ممكن است موقتا كمرنگ‌تر یا پررنگ‌تر گردد كه این تغییرات رنگ، پس از چندی به حالت طبیعی خود باز می‌گردد.

6- درد و سوزش منطقه‌ی مورد درمان در حین عمل بسیار كم و قابل تحمل است و ممكن است سوزش مختصر تا چند ساعت ادامه یابد.

7- اگر تاول یا دلمه‌ای در منطقه‌ی لیزر شده ایجاد‌ شد، باید به پزشك معالج اطلاع داده شود تا درمان مناسب انجام گردد.

8- از خراشیدن یا كندن پوست و یا موی منطقه‌ی درمان شده پرهیز شود. می‌توان یك هفته بعد از لیزر موهای موردنظر را با تیغ تراشید.

9- استفاده از روش‌های دیگر جهت از بین بردن موهای زائد یا اپیلاسیون (بند، موم، بلوندور، موچین، الكترولیز) در زمان درمان با لیزر ممنوع می‌باشد.

10- در لیزر نواحی پوشیده، به مدت پنج روز از پوشیدن لباس‌های تنگ و چسبناك بر روی محل تحت مداوا اجتناب شود.

11- تاریخ لیزر بعدی با توجه به درمان انجام شده یك الی دو ماه بعد با تشخیص پزشك معالج تعیین خواهد شد.

12- لازم به توضیح است كه تا رسیدن به حداكثر نتیجه‌ بیماران باید دوره‌ی درمانی حداقل سه جلسه را انجام دهند.

اكثر پزشكانی كه با دستگاه‌های لیزر كار می‌كنند به جهت اطلاعات علمی و راهنمائی بیماران خود، علاوه بر توضیحات شفاهی مطالبی را كه مهم است و دانستن آن اطلاعات برای متقاضیان لیزر ضروری است به صورت مكتوب در مطب‌ها در اختیارشان قرار می‌دهند تا بیماران با آگاهی كامل نسبت به معالجه‌ی خود با لیزر اقدام كنند.

 نكته‌ی قابل توجه اینكه استفاده از اشعه‌ی لیزر پزشكی در زمینه‌ی پوست فقط محدود به درمان بیماری‌های پوست و مو نمی‌شود. شاید استفاده‌ی آن در جوان‌تر شدن پوست بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. با افزایش سن و كم شدن فعالیت كلاژن‌سازی پوست، شادابی و طراوت طبیعی پوست كاهش یافته و به‌تدریج چین و چروك، افتادگی پوست و لكه‌ها ظاهر می‌شود. به جز گذشت زمان، عوامل دیگری چون قرار داشتن در معرض آفتاب طولانی، سیگار كشیدن و تغذیه‌ی نامناسب و استرس‌های روحی مداوم، این روند چین‌ و چروك را تسریع می‌كند. امروزه ثابت شده است پیری چهره نه تنها از نظر روحی كه حتی از نظر جسمی باعث كاهش فعالیت می‌شود و از نظر اقتصادی چه برای فرد و چه برای خانواده و اجتماع دچار مشكل می‌شود زیرا ظاهر پیر، از نظر روحی باعث كاهش فعالیت جسمی و انگیزه‌های مادی می‌شود. با كمك لیزر مخصوص پوست می‌توان با انجام لایه‌برداری به بهبودی چین و چروك و جوان‌تر شدن پوست كمك كرد. لیزر پوست با تحریك كلاژن‌سازی طبیعی و برداشت لایه‌ی سطحی پوست این درمان را خیلی خوب انجام می‌دهد. این نوع دستگاه لیزر علاوه بر درمان چین و چروك و لك‌های تیره‌ی سطحی مربوط به افزایش سن، در درمان جای جوش و زخم‌های قدیمی نیز مفید است كه انجام عمل فقط با بی‌حسی موضعی و بدون درد و خونریزی است.

به عنوان آخرین توصیه عرض می‌نمایم به جای مشاوره با افراد غیرمتخصص و یا افرادی كه خود را مطلع در امور زیبائی معرفی می‌نمایند ولی پزشك نیستند نه فقط جهت لیزردرمانی كه برای هر مشكل پزشكی با پزشك متخصص همان رشته مشورت نمائید. دنیای علمی پزشكی امروزه بسیار وسیع‌تر و پیچیده‌تر از آن است كه حتی دانشمندان در همه‌ی زمینه‌ها بتوانند صاحب‌نظر باشند.