زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

انواع ریزش مو و درمان آن

ریزش مو یکی از شایع‌ترین علل مراجعه بیماران به متخصصان پوست و مو است. موهای سر و بدن پس از دوره نوزادی وارد روند رشد دوره‌‌‌ای می‌‌شوند؛ بدین ترتیب که هر فولیکول یا اصطلاحا پیاز مو مستقل از سایر فولیکول‌های مجاور به صورت مرحله‌‌‌ای وارد فاز رشد و سپس فاز استراحت می‌‌شود. طول فاز رشد یا آناژن در مورد موهای سر حدود سه سال و فاز استراحت یا تلوژن سه ماه می‌‌باشد. در مورد موهای سر حدود 85درصد موها هم‌زمان در فاز آناژن و 15درصد در فاز تلوژن هستند. با شروع مجدد فاز رشد در هر فولیکول، موی قبلی که در فاز استراحت است، از فولیکول می‌‌ریزد. لذا در طول روز، به‌خصوص در زمان استحمام یا شانه کردن موها ممکن است فرد ریزش مو را تجربه کند که ریزش تعداد 100 تار مو در روز طبیعی و به‌ دلیل روند رشد دوره‌‌‌ای موهاست؛ اما ریزش بیش از آن غیر طبیعی است و باید جهت بررسی نوع و علت آن به پزشک متخصص پوست مراجعه کرد.  ریزش موهای سر یک اصطلاح کلی است و به طیف وسیعی از علل و بیماری‌های مختلف که سبب ریزش مو می‌‌شوند، اشاره می‌‌کند. در مراجعه فرد به پزشک با شرح حال و معاینه کلی و معاینه موهای سر تا حد زیادی می‌‌توان علت ریزش مو را تشخیص داد. میزان و شدت ریزش مو، نوع ریزش مو (تکه‌‌‌ای یا منتشر)، مدت ریزش مو (حاد یا مزمن)، بود یا نبود اسکار یا جوشگاه و نیز التهاب در سر همگی در تشخیص نوع ریزش مو موثرند. گاه ضروری است بر اساس نظر پزشک آزمایش‌های خونی یا نمونه برداری از پوست سر یا موها نیز جهت تشخیص به‌ عمل آید. بسیاری از بیماری‌های داخلی یا مصرف بعضی داروها نیز می‌‌توانند سبب ریزش مو شوند.

در این مقاله سعی بر آن است که به بعضی از شایع‌ترین علل و انواع ریزش موی سر به طور اجمالی اشاره شود.

ریزش موی استرسی

در این نوع ریزش مو، به دنبال یک واقعه استرس زا مانند جراحی، تب شدید، بستری شدن، تصادف، رژیم‌های غذایی یا استرس بزرگ روحی عاطفی، رشد بخش عظیمی از موها به‌ طور هم‌زمان و موقت متوقف شده و موها  وارد فاز استراحت می‌‌شوند؛ لذا پس از دو تا سه ماه از واقعه استرس زا موها شروع به ریزش می‌‌کنند که معمولا این ریزش منتشر بوده و منجر به طاسی کامل نمی‌شود. فرد متوجه می‌شود که در زمان استحمام یا شانه زدن موها، تعداد زیادی از موها می‌ریزند. معمولا پس از سه تا شش ماه از شروع این ریزش، موها مجددا به حالت طبیعی برگشته و مجددا رشد می‌‌کنند. درمان خاصی جهت این نوع ریزش نیاز نیست و تنها در موارد رژیم های غذایی مصرف مکمل‌های غذایی با تجویز پزشک توصیه می‌شود.

ریزش موی ارثی

بیماری بسیار شایعی است؛ بطوری‌که 50درصد مردان و زنان بالاتر از چهل سال را به درجات مختلف درگیر می‌‌کند. شیوع آن در آقایان بیشتر است، اما در خانم‌ها پس از سنین یائسگی افزایش یافته و در سنین بالای 65 سالگی، 75درصد زنان درگیرند. این بیماری یک پایه ژنتیکی داشته و تحت اثر هورمون‌های مردانه ایجاد می‌‌شود. به این صورت که موها از حالت ضخیم و قطور (موهای ترمینال) به تدریج به سمت موهای ظریف و کرکی (موهای ولوس) می‌رود و نیز طول دوره رشد (آناژن) موها کاهش می‌‌یابد که این تغییرات با دوره هایی از ریزش مو نیز همراه است. الگوی این تغییر و ریزش موی ارثی در خانم‌ها و آقایان متفاوت است. در آقایان به تدریج موها در نواحی شقیقه ها و فرق سر نازک و کم پشت می‌‌شوند و خط رویش مو از جلو به عقب می‌رود؛ اما در خانم‌ها ناحیه جلوی فرق سر به تدریج کم‌پشت و موها نازک می‌‌شوند؛ به‌طوری‌که ناحیه فرق سر مشهود می‌‌شود، اما خط رویش مو در جلوی سر تغییری نمی‌کند؛ لذا به این نوع ریزش مو، ریزش موی "الگودار"  نیز می‌‌گویند.

این تغییر و ریزش مو در سنین 30 تا 40 سالگی آغاز شده و طی سال‌ها پیشرفت می‌‌کند. میزان پیشرفت و سیر آن به سمت طاسی در افراد مختلف حتی در یک خانواده متفاوت است و احتمال پیشرفت آن با تعداد بیشتر افراد طاس در خانواده بیشتر می‌باشد. جهت درمان این نوع ریزش مو تنها محلول‍‌های ماینوکسیدیل موضعی و قرص های فیناستراید خوراکی تاییدیه سازمان غذا و داروی جهانی را دارند. ماینوکسیدیل موضعی سبب افزایش دوره رشد مو و جریان خون در فولیکول مو می‌‌شود. نتایج مشهود حداقل چهار ماه پس از درمان به دست می‌‌آید و ضروری است فرد به‌طور طولانی و مداوم برای سال‌ها از ماینوکسیدیل موضعی استفاده کند؛ چراکه قطع درمان سبب برگشت سریع موها به وضعیت قبل از درمان می‌‌شود.

نتایج بهتر با درمان ماینوکسیدیل موضعی در افرادی در اوایل شروع ریزش موی ارثی از آن استفاده می‌‌کنند و زمانی که وسعت منطقه کم‌پشت شده مو کمتر باشد، رخ می‌دهد. فیناستراید دارویی خوراکی است که در مردان با ریزش موی آندروژنتیک مصرف می‌‌شود و مانند ماینوکسیدیل بایستی به‌طور طولانی مصرف شود، زیرا قطع آن سبب پیشرفت تدریجی ریزش موی آندروژنتیک می‌‌شود. حدود چهار دهه است که از روش‌های جراحی کاشت مو جهت بهبود و درمان طاسی آندروژنتیک استفاده می‌‌شود و با پیشرفت های اخیر در این روش نتایج بسیار رضایت بخشی از آن به دست می‌آید. در این روش که به دو طریق FUT یا FIT انجام می‌شود، موها از قسمت های پرپشت پشت سر به مناطق طاس در جلوی سر با روش‌های مختلف جراحی منتقل و کاشته می‌‌شوند که مو های جدید ماندگار بوده و تحت تاثیرریزش مو آندروژنتیک قرار نمی گیرند.

محل دهنده مو در پشت سر حداقل باید چهل واحد فولیکول مو در هر سانتی‌متر مربع داشته باشد تا نتیجه قابل قبولی به دست آید. نتایج نهایی مطلوب بین شش ماه تا یک سال از جراحی کاشت مو حاصل می‌‌شود.  سایر درمان‌های کمکی جدید که امروزه جهت بهبود و درمان ریزش موی آندروژنتیک به‌كار می‌روند؛ شامل تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) و نیز مزوتراپی (تزریق داروهای تقویت کننده رشد مو) است. که تا حدودی نتایج قابل قبولی دارند.

ریزش موی سکه‌‌‌ای

یک ریزش موی غیراسکاری و عودکننده است که در هر منطقه مودار بدن می‌‌تواند رخ دهد و شیوع 1/0 - 2/0% در جامعه دارد و در هر سنی، به خصوص در سنین 15-30 سالگی رخ می‌‌دهد. به طور شایع به صورت یک تکه مدور ریزش مو یا کم پشت شدن موها در سر یا ناحیه ریش و سبیل آقایان به‌طور تصادفی کشف می‌‌شود. معمولا یک واقعه استرس زا مثل فوت نزدیکان بیمار در شش ماه قبل از ریزش عامل این عارضه است. این ریزش مو یک وضعیت خوش خیم و بدون علامت است، اما می‌‌تواند استرس روحی – روانی زیادی برای فرد ایجاد كند. سیر ریزش موی سکه‌‌‌ای غیرقابل پیش بینی است، اما در اغلب موارد، خود  بیماری محدود است و در عرض چند ماه با یا بدون درمان بهبود می‌‌یابد. جهت درمان می‌‌توان از تزریقات کورتیکواستروئیدی داخل ضایعه به فواصل ماهانه یا داروهای موضعی استروئیدی و یا تحریک کننده ایمنی استفاده کرد. در مواردی ریزش موی سکه‌‌‌ای می‌‌تواند وسیع شود و بخش وسیعی از سر و حتی کل موهای سر و بدن در عرض چند ماه بریزد که اصطلاحا آلوپسی توتالیس و یونیورسالیس گفته می‌‌شود که در این موارد پیش آگهی مطلوب نبوده و به درمان‌های مختلفی نیاز است.

ریزش مو به دلیل مصرف داروها و بیماری‌های داخلی

مصرف بسیاری از داروها به‌خصوص داروهای شیمی‌درمانی، ضد فشارخون، داروهای نقرس، مصرف میزان بالای ویتامین A  و داروهای ضد انعقاد خون (هپارین، وارفارین) می‌‌تواند سبب ریزش موها شود که معمولا با قطع داروی عامل ریزش برطرف می‌شود. بیماری‌های داخلی چون کم‌کاری و پرکاری تیروئید و کم خونی فقر آهن و بیماری‌های اتو ایمون و کمبودهای شدید تغذیه‌‌‌ای نیز می‌‌توانند سبب ریزش موها شوند که جهت درمان بایستی به بیماری زمینه‌‌‌ای توجه کرد.

تریکوتیلومانیا

تریكوتیلومانیا عارضه نادری است كه بیشتر در دختر بچه ها و گاه در افراد بالغ مشاهده می‌‌شود و بصورت میل شدید و غیر قابل كنترل به كندن موها، بخصوص موی سر تظاهر می‌‌كند. این بیماری همیشه با یک احساس تنش و فشار درونی همراه است و پس از اقدام به این عمل، شخص احساس راحتی یا آرامش می‌‌‌کند.گاه اختلالات دیگر روانپزشکی مانند اختلالات وسواسی و افسردگی نیز به‌طور همزمان در فرد وجود دارد. این بیماران باید با همکاری متخصصان پوست و روانپزشک درمان شوند.