دكتر محمدرضا بلورساز؛ فوق تخصص عفونی اطفال
خروج خون همراه با سرفه یا خلط خونی رنگ را هموپتزی می‌گویند كه شدت آن از دست رفتن ناچیز خون در یك عفونت حاد گرفته تا خونریزی شدید و كشنده‌ای كه در اثر تخریب جدار عروق بزرگ مثلا در اثر نئوپلاسم و یا یك عفونت عمیق و مخرب ریوی مانند برونشكتازی، سل ریوی حفره‌ای و یا یك آسپرژیلوما ایجاد شده متغیر است.
اتیولوژی
اگرچه سل زمانی شایع‌ترین علت هموپتزی بود در حال حاضر علل آن متنوع و متفاوت است. در بالغین شایع‌ترین علل برونشیت، برونكوژنیك كارسینوما، سل و برونشكتازی است و در كودكان هموپتزی بیشتر به علت عفونت، تروما به علت عوارض تراكئوستومی یا آسپیراسیون جسم خارجی می‌باشد.
علایم بیماری
خونریزی از رگه‌های خون در خلط تا خونریزی شدید متغیر است اگرچه اكثر موارد خفیف و خود محدود است، ضایعات تهدید كننده حیات به علت آنومالی‌‌های عروق ریوی و بیماری‌های مادرزادی قلب می‌باشد. تخمین میزان خون از دست رفته برای ارزیابی كلینیكی این بیماران مفید است.از دیگر علل هموپتزی می‌توان به علل قلبی عروقی (مالفورماسیون‌های شریانی وریدی، آمبولی ریوی)، واسكولیت‌ها (بیماری‌های اتوایمیون و بیماری آنتی بادی علیه غشاء پایه گلومرولی)، توكسین (كوكائین، پنی‌سیلامین)، بدخیمی‌ها و علل ایدیوپاتیك، كیست برونكوژنیك، تلانژكتازی چند گانه، دوپلیكاسیون مری و سكستریشن ریه اشاره كرد.
تشخیص افترافی
مهم‌ترین نكته این است كه بدانیم خونریزی واقعا هموپتزی است و با خونریزی‌های خارج ریوی مثل خونریزی از بینی و خونریزی گوارشی اشتباه نشود، هماتمز ممكنست با هموپتزی به خصوص در اطفال اشتباه شود اما رنگ هموپتزی قرمز روشن است و با خلط همراه است اما هماتمز قرمز تیره یا قهوه‌ای رنگ بوده و معمولا با تكه‌های غذا همراه است. هموپتزی، قلیایی، اما هماتمز، اسیدی است.
نتایج یك بررسی انجام شده طی 5 سال بر روی 52 بیمار در بیمارستان مسیح دانشوری قابل توجه بود بطوری كه از نظر توزیع سنی بیشترین فراوانی مربوط به گروه سنی بالای 10 سال بود (43 مورد 7/82 درصد) از نظر توزیع جنسی 5/61 درصد موارد مذكر بودند.از نظر اتیولوژی در این مطالعه بیشترین فراوانی مربوط به بیماری سل با 10 مورد (2/19 درصد) بود. پس از آن بدخیمی‌ها (6 مورد)، هموپتزی ایدیوپاتیك (6 مورد) و سینوزیت (5 مورد) در رتبه بعدی قرار داشتند.در این مطالعه 6 مورد مرگ (5/11 درصد) گزارش شد و علل آن شامل 2 مورد كانسر ریه، 1 مورد آمفیزم لوبار مادرزادی، 1 مورد آلوئولار پروتئینوزیس، 1 مورد كاردیومیوپاتی هایپرتروفیك و 1 مورد ترومبوآمبولی ریه مزمن بوده است.
نتیجه‌گیری
پیگیری بیمار بستگی به علت و شدت هموپتزی دارد و بیمار باید به اهمیت مراجعه بعدی به پزشك مطلع شود.اگر علت زمینه‌ای هموپتزی مشخص نباشد، باید برای 3- 2 سال بعد از درمان اولیه بررسی شود. هموپتزی یافته شایعی در كودكان نیست اما با توجه به خطیر بودن آن بایستی جدی گرفته شده و بیمار سریعا بستری و تا تشخیص نهایی تحت نظر باشد. بررسی علل، علائم همراه، یافته‌های آزمایشگاهی و رادیولوژیك و روش‌های تشخیصی و درمانی به كار رفته در برخورد با هموپتزی پزشك را در تشخیص زودرس و درمان موثر هموپتزی یاری می‌كند.
درمان
درمان هموپتزی درمان طبی و در صورت نیاز جراحی است و در هر صورت ارزیابی سیستمیك و سریع تمام بیمارانی كه به علت هموپتزی بستری می‌شوند لازم است.
