تحريريه ماهنامه دنيای سلامت
چگونه آلودگی هوا سلامت ما را به خطر می‌اندازد؟
این مساله در اثر عوامل مختلف ایجاد می‌شود و عوارض آن هم به صورت كوتاه‌مدت است و هم درازمدت. برخی از افراد نسبت به آلودگی حساسیت بیشتری دارند؛ مثل كودكان و افراد پیر. میزان آسیبی كه به افراد وارد می‌شود، به مواد شیمیایی مضر موجود در هوا بستگی دارد. عوارض كوتاه‌مدت این آلودگی‌ها شامل خارش و سوزش چشم، گرفتگی و سوزش بینی، گلودرد و عفونت‌های فوقانی دستگاه تنفسی، مثل برونشیت و ذات‌الریه است. سایر علائم مثل سردرد، حالت تهوع و واكنش‌های حساسیتی نیز مربوط به عوارض كوتاه مدت آلودگی هوا می‌باشند. عوارض بلندمدت آلودگی هوا شامل بیماری‌های حاد تنفسی، سرطان ریه، بیماری‌های قلبی و حتی آسیب‌دیدگی مغزی، نروز، بیماری كبد و كلیه‌هاست.
منابع آلوده‌‌كننده هوا
1- منابع طبیعی شامل فعالیت گروه‌های آتشفشانی و آتش‌سوزی جنگل‌ها گردو غبار طبیعی هوا، دود و منواكسید كربن ناشی از آتش‌سوزی‌ها و درختان كاج است كه تركیبات آلی متصاعد می‌كنند.
2- منابع مصنوعی شامل وسایل نقلیه موتوری كه دی‌اكسید نیتروژن تولید می‌كنند، كارخانجات و سایر صنایع مختلف می‌باشد.
موادی مثل دی‌اكسیدگوگرد، هیدروكربن‌ها و مونوكسیدكربن و تركیبات سربی موجب آلودگی هوا می‌شوند. در منازل مواد و مصالح ساختمانی، رنگ‌ها، خصوصا رنگ‌هایی كه تركیبات سربی دارند، حشره‌كش‌ها و اسپری‌های فرمالدئید، می‌توانند موجب آلودگی هوا شوند. گاز مونوكسید كربن عمدتا از اگزوز ماشین‌ها وارد هوا می‌شود؛ دی‌اكسیدگوگرد مربوط به نفت كوره سیاه است كه در بعضی صنایع و تاسیسات حرارت مركزی و تولید نیرو مورد استفاده قرار می‌گیرد و موجب آلودگی هوا می‌شود و هیدروكربن‌های سوخته نشده نیز مربوط به خودروهایی هستند كه بنزین مصرف می‌كنند.
حدود 50 درصد از آلودگی هوا در اثر دود اتومبیل‌ها و كامیون‌ها ایجاد می‌شود. دو اقدام موثر برای كاهش این آلودگی‌ها یكی كاهش استفاده از اتومبیل و دیگر، تنظیم آن برای كاهش آلودگی است. روش‌های دیگر عبارتند از:
حتی‌الامكان استفاده از وسایل نقلیه عمومی برای رفت و آمد انجام خریدها به صورت تلفنی تعویض فیلتر ماشین استفاده از رنگ‌هایی كه پایه آب دارند برای رنگ كردن خانه یا محل كار استفاده از قلم مو به جای اسپری در هنگام رنگ‌آمیزی كاهش مصرف انرژی
استفاده كمتر از سوخت‌های فسیلی، گازوئیل و گاز طبیعی خاموش كردن لامپ‌های اضافی
استفاده از فن به جای دستگاه تهویه گرم كردن غذاهای كم در مایكروویو استفاده بیشتر از محصولات و مواد قابل برگشت استفاده از كیسه‌های كاغذی به جای كیسه‌های نایلونی عدم استفاده از شومینه در روزهای آلوده با سرعت كمتری در اتوبان‌ها و جاده‌ها رانندگی كنید سیگار نكشید و اگر یكی از نزدیكان‌تان عادت خود را ترك نكرد، به او گوشزد كنید كه خارج از خانه سیگار بكشد عدم استفاده از موادی مثل رنگ‌ها، چسب‌ها و مواد شوینده كه حاوی مواد شیمیایی مضر هستند در محیط‌های كوچك و بسته گردگیری خانه به طور مرتب در روزهای آلوده‌تر، اجازه ندهید كودكان‌تان در خارج از خانه بازی كنند تا می‌توانید از آتش زدن چیزی جلوگیری كنید اگر مجبورید در روزهای خیلی آلوده از خانه خارج شوید، كارهای‌تان را تا قبل از بعدازظهر انجام دهید خودداری از ورزش و فعالیت جسمی شدید در خارج از خانه در روزهای آلوده استفاده بیشتر از مایعات در روزهای آلوده به هنگام خرید سبزیجات به رنگ آنها توجه بیشتری كنید؛ اگر سبزی برگ متفاوت و گیاه حالت لوله شده داشته باشد، بیماری اپیفاستی را ایجاد می‌كند كه این وضعیت در اثر آلودگی هوا به وجود می‌آید در صورت امكان تعویض خودروی قدیمی و فرسوده با یك خودروی جدید
خاموش كردن اتومبیل در جاهای پر ترافیك و پشت چراغ قرمزهای طولانی عایق‌بندی خانه برای جلوگیری از هدر رفتن سوخت كاشت درخت و گل و گیاه بیشتر در باغچه خانه
تأثیر آلودگی هوا روی پوست
تماس مستقیم با آلاینده‌ها باعث رسوب مواد سمی روی سطح پوست و ورود به بدن از طریق منافذ پوست می‌شود كه البته اثر آن با شست و شوی بموقع كاهش می‌یابد. از طریق تنفس، مواد سمی جذب خون می‌شوند و به راحتی نیز دفع نمی‌شوند و عوارض درازمدت بر روی پوست به جا می‌گذارند. خارش، كهیر، خشكی، تغییر رنگ طبیعی پوست، اگزمای دست و صورت، ایجاد زخم‌های سطحی، قرمزی و خارش پلك و پوست اطراف چشم، بروز و تشدید جوش‌های چركی و خشكی و ترك لب، از شایع‌ترین عوارض حاد و زودگذر آلودگی هوا بر روی پوست هستند. از عوارض درازمدت می‌توان به بروز چین و چروك‌های پوستی یا پیری زودرس، ریزش بیش از حد موها، تیرگی دور چشم، لك‌های قهوه‌ای صورت، التهاب و زخم‌های مزمن در اندام‌ها، به خصوص ران‌ها و زیربغل، و تغییرات هورمونی (مثلا پرمویی زنان) اشاره كرد. كمبود اكسیژن‌رسانی به پوست، اثرات سوئی روی پوست بدن و خصوصا پوست صورت، گردن و دست‌ها می‌گذارد. آلودگی‌ها بر روی پوست رسوب كرده و نحوه تكثیر سلول‌های اپیدرم و بازسازی پوست را مختل می‌كنند.
آلودگی هوا و تاثیر آن بر زنان باردار
گاز مونوكسید كربن از جفت عبور می‌كند و وارد خون جنین می‌شود؛ در نتیجه جنین مسموم می‌شود و یا فوت می‌كند. آلودگی هوا به طور كلی میزان ناباروری زنان و مردان را افزایش می‌دهد؛ اما در زنان باردار خطراتی مثل زایمان زودرس، سقط جنین، پاره شدن كیسه آب، عدم رشد كافی جنین و بروز لب شكری در نوزادان را در پی دارد. بخار تولید شده در آشپزخانه و سرویس‌های بهداشتی موجب رشد موجودات كوچك مثل قارچ‌ها و كپك‌ها می‌شود. حضور این مواد در خانه سردرد، خارش چشم و انواع آلرژی‌ها را به همراه دارد كه زنان باردار را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد. زمان بین شروع بارداری تا تولد نوزاد، یكی از مهم‌ترین مراحل زندگی است. مواد سمی موجود در هوا روی سیستم دفاعی، ریه‌ها و ذهن جنین اثر می‌گذارند و می‌توانند رشد سیستم عصبی را مختل سازند. برخی از نوزادان در اثر همین آلودگی‌ها هنگام تولد به آسم دچار هستند.
CFC چیست؟
CFCها موادی با مصارف گوناگون و تقریبا غیرسمی هستند كه در برابر شعله مقاو‌مند، به راحتی تجزیه نمی‌شوند و به خاطر پایداری زیادی كه دارند، تا 150 سال هم باقی می‌مانند. گازهای CFC به آرامی تا ارتفاعات 40 كیلومتری صعود كرده و در قسمت‌های بالا تحت تاثیر تشعشعات ماورای بنفش خورشید شكسته می‌شوند و عنصر شیمیایی كلر را آزاد می‌كنند. هر اتم كلر قادر به از بین بردن صدهزار مولكول ازن است و 5-3 درصد از لایه ازن در اثر این گازهای CFC از بین می‌روند. با از بین رفتن ازن در لایه‌های بالای اتمسفر، كره زمین اشعه ماورای بنفش بیشتری دریافت می‌كند كه خود موجب بروز سرطان پوست و تضعیف سیستم دفاعی بدن می‌شود. با نفوذ بیشتر اشعه ماورای بنفش از لایه‌های اتمسفر، سلامتی انسان به خطر می‌افتد، محصولات كشاورزی بهره كمتری می‌دهند، ماهی‌های بیشتری می‌میرند و به طور كلی همه موجودات روی كره زمین تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند. همان‌طور كه اشاره شد، باران اسیدی نیز یكی از نتایج آلودگی هواست. در نواحی صنعتی در اثر فعالیت‌های كارخانه‌ها، دی‌اكسید گوگرد و دی‌اكسید ازت بیشتر در هوا پخش می‌شود. این دو ماده در اتمسفر با اكسیژن و بخار آب واكنش شیمیایی ایجاد می‌كنند و به صورت اسید نیتریك و اسید سولفوریك در می‌آیند. این ذرات اسیدی مسافت‌های زیادی را به وسیله باد طی می‌كنند و به صورت باران اسیدی بر سطح زمین فرو می‌ریزند. باران اسیدی باعث از بین رفتن بناها و ساختمان‌هایی می‌شود كه از سنگ مرمر یا آهك ساخته شده‌اند. همچنین حاصلخیزی خاك را بسیار كاهش می‌دهد و روی كشاورزی تاثیر مستقیمی می‌گذارد و حتی مواد سمی را وارد خاك می‌كند و موجب نابودی درختان نیز می‌شود.
