زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر احمد شجاعی بالینی؛ فوق تخصص قرنیه

افزایش سن همراه با ابتلا به برخی بیماری‌ها می‌باشد.

آب مروارید شایعترین علت افت بینایی در افراد بالای 40 سال است اثرات آب مروارید بر دستگاه بینایی، متفاوت و متعدد بوده و در صورت عدم درمان می‌تواند به نابینایی هم منجر شود.

بروز آب مروارید با افزایش سن افراد ارتباط دارد. در نتیجه این مشكل در سالمندان بیماری رایجی محسوب می‌شود. بیشتر از نیمی از افراد با سن 80 سال، یا عمل آب مروارید داشته‌اند و یا خواهند داشت.

برای بیشتر افراد محدوده سنی 65 تا 70 سال به عنوان زمان ابتلا به این بیماری در نظر گرفته شده است و احتمال بروز آن در این بازه زمانی تا 50 درصد پیش‌بینی می‌شود اما از سن 70 سالگی و بالاتر، این احتمال تا 75 درصد افزایش یافته و به تدریج شدت می‌گیرد.

از مهمترین دلایل ابتلا به این بیماری كهولت سن و پیری است و به طور معمول با افزایش سن ظاهر می‌شود البته اشعه ماورای بنفش خورشید ضربه‌های وارده به چشم، التهاب‌های چشمی، دیابت، سوء‌تغذیه، روماتیسم، مصرف طولانی مدت برخی داروها مانند كورتون‌ها، علل مادرزادی و ارثی هم در ابتلا به این بیماری نقش دارد و مصرف دخانیات اثری به مراتب بیشتر از همه این موارد دارد.

آب مروارید

آب مروارید یا كاتاراكت عبارت است از كدر شدن عدسی چشم كه به صورت طبیعی شفاف است.

آب مروارید نوعی بیماری چشم با دلایل گوناگون است كه با تار شدن عدسی چشم آغاز شده و با افزایش تیرگی و كدر شدن عدسی، بینایی چشم مختل می‌شود. آب مروارید عبور نور را كم می‌كند و به همین خاطر یك تصویر را واضح نمی‌بینید.

این بیماری وابسته به سن می‌باشد كه در آن عدسی‌های چشم آسیب می‌بینند و اگر تحت عمل جراحی قرار نگیرد، تهدیدی برای بینایی می‌باشد.

البته در افرادی هم كه به خوبی تغذیه شده‌اند، این بیماری در اثر قرار گرفتن در معرض نور آفتاب، آسیب اكسیداتیو، عفونت‌های ویروسی، مواد سمی و اختلالات ژنتیكی ممكن است به وجود آید.

چگونه آب مروارید بر بینایی اثر می‌گذارد؟

عدسی بخشی واضح و روشن چشم است كه كمك می‌كند تا نور در شبكیه چشم متمركز شده و تصویر بر روی شبكیه تشكیل شود شبكیه بافت حساس به نور در پشت چشم است.

در یك چشم سالم، نور از طریق عدسی شفاف به شبكیه چشم می‌رسد و پس از آن، در شبكیه پیام‌ها از طریق عصب بینایی به مغز انتقال می‌یابند.

عدسی‌ها بایستی شفاف باشند تا شبكیه بتواند یك تصویر واضح را دریافت كند. اگر عدسی به سبب آب مروارید كدر شود، تصویری كه فرد می‌بیند تار می‌شود.

دیگر مشكلات چشمی از جمله نزدیك‌بینی نیز می‌تواند باعث تاری دید شود اما آب مروارید دارای برخی علائم و نشانه‌های دیگر هم می‌باشد.

علایم شایع آب مروارید

كاتاراكت وابسته به سن به تدریج پدیدار می‌شود به همین علت در مراحل اولیه ایجاد كاتاراكت ممكن است فرد متوجه آن نشود.

كاهش آرام شدت بینایی به خصوص برای رانندگی در شب می‌تواند بسیار خطرناك بوده و باعث تصادفات جاده‌ای می‌گردد.

از همین روی به همه افراد توصیه می‌شود بعد از سن چهل سالگی به صورت دوره‌ای و منظم به چشم پزشك مراجعه نمایند.

علائم پیشرفت كاتاراكت

با پیشرفت كاتاراكت ممكن است فرد علائم زیر را تجربه نماید؟

دید كدر و تار

دشواری دید در شب یا نور كم

حساسیت به نورهای مستقیم و خیره كننده

دیدن هاله در اطراف چراغ‌ها

محو شدن یا زرد شدن رنگ‌ها

احتیاج به نور بیشتر برای مطالعه

تغییر مكرر نمره عینك

دو بینی در یك چشم

تشخیص و درمان به موقع آب مروارید برای باز گرداندن دید ضروری است. پس از تشخیص كاتاراكت برای كنترل تغییرات چشم‌ها باید به صورت دوره‌ای توسط چشم‌پزشك ویزیت شوند.

چگونه آب مروارید تشخیص داده می‌شود؟

تنها راه تشخیص قطعی آب مروارید، معاینه عدسی بعد از متسع كردن مردمك است چشم‌پزشك با نگاه كردن به عدسی چشم و معاینه چشم توسط اسلیت لامپ و معاینه شبكیه و تعیین حدث بینایی می‌تواند علائم آب مروارید و یا وجود هرگونه مشكل دیگری كه باعث كاهش دید و یا ناراحتی می‌شود را تشخیص دهد.

ممكن است علل دیگری علاوه بر آب مروارید به ویژه مشكلات پرده شبكیه یا عصب بینایی باعث كاهش بینایی شود و اگر این مشكلات شدید باشد حتی عمل آب مروارید ممكن است منجر به بهبود دید نشود.

بنابراین بعد از اینكه آب مروارید در چشم تشخیص داده شد و انجام عمل به بیمار تفهیم شد باید قبل از عمل مشخص شود كه آیا بیمار علاوه بر آب مروارید مشكل دیگری كه باعث كاهش دید می‌شود را دارد یا خیر.

راه‌های پیشگیری از ابتلا به بیماری آب مروارید

مصرف داروهایی مانند كورتون كه روی عدسی چشم تاثیر می‌گذارند به دقت تحت نظر پزشك قرار دهید.

بیماری‌های چشمی مانند دیابت كه ممكن است باعث آب مروارید شود به سرعت درمان كنید.

به طور منظم از عینك‌های آفتابی و كلاه‌های نقاب‌دار استفاده كنید.

رژیم‌ غذایی دارای مقادیر بسیار زیاد و مناسب از ویتامین A مانند میوه سبزیجات و مواد غذایی سرشار از آنتی‌اكسیدان‌ها داشته باشید.

ترك سیگار یا كاهش استعمال آن نیز یكی از راه‌های پیشگیری از آب مروارید است.

روش‌های درمان آب مروارید

تنها راه درمان آب مروارید جراحی و خارج كردن عدسی كدر شده از چشم است. به هر حال چنانچه علائم آب مروارید خفیف باشد تغییر نمره عینك ممكن است موقتا مشكلات شما را حل نماید ولی هیچ‌گونه دارو، روش تغذیه، ورزش یا وسایل نوری وجود ندارد كه باعث درمان یا جلوگیری از آب مروارید شوند.

ناگفته نماند در بعضی بیماران ممكن است پس از مدت زمانی لنز داخل چشمی كدر شود كه در این صورت عمل شفاف‌سازی لنز به وسیله لیزر انجام شده و فرد برای همیشه قادر است از آن استفاده كند.

بهتر است بیماران بعد از عمل جراحی آب مروارید به مدت یك ماه از چشم خود بیشتر از قبل مراقبت نمایند، به ویژه از مالش دادن آن پرهیز كنند.

زمان مناسب برای عمل آب مروارید

در پاسخ به این سوال باید بر این نكته تاكید كنم كه امكانات و تجهیزات پیشرفته جراحی، اصطلاح قدیمی «رسیدن آب مروارید» را از فرهنگ پزشكی حذف كرده است امروزه ما می‌گوییم: كاتاراكت را زمانی باید عمل كرد كه كدورت عدسی اثر قابل توجهی بر بینایی بیمار داشته باشد یعنی زمانی كه فرد برای انجام فعالیت‌های معمول خود با مشكل مواجه شود به این ترتیب نیازهای شغلی و چگونگی فعالیت‌های روزمره بیمار به عنوان معیار اصلی چشم پزشك برای انتخاب زمان جراحی در نظر گرفته می‌شود.

آزمایشات قبل از عمل جراحی آب مروارید

قبل از عمل، به وسیله دستگاه‌هایی به نام A اسكن، كرانومتر و Iolmaster طول چشم، انحنای قرنیه چشم اندازه‌گیری می‌شود این اندازه‌گیری‌ها به پزشك شما كمك می‌كند تا قدرت عدسی مناسب را برای كاشت در چشم شما انتخاب كند.

در صورتی كه شما قبلا عمل لیزیك یا دیگر اعمال اصلاح دید انجام داده‌اید، هنوز می‌توانید عمل جراحی آب مروارید را انجام دهید عمل جراحی انكساری سابق می‌تواند انتخاب در داخل چشمی مناسب را كمی مشكل كند كه باید از فرمول محاسبه خاص استفاده شود.

در حین برنامه‌ریزی برای عمل جراحی، پزشك خود را از عمل جراحی قبلی و نسخه‌ها و مدارك قبل از عمل مطلع سازید. این اطلاعات به پزشك شما كمك می‌كند تا لنز داخل چشمی شما را به درستی انتخاب كند.

مراقبت‌های بعد از جراحی كاتاراكت

بعد از جراحی، پس از استراحت كوتاه در بخش مراقبت‌های سرپایی و البته با نظر پزشك مرخص می‌شوید.

بعد از عمل جراحی، برای بهبود سریع‌تر نسخه دارویی خود را تهیه كنید و قطره‌های چشمی تجویز شده توسط پزشك را به طوری كه آموزش می‌بینید استفاده كنید همچنین لازم است در هنگام خواب از محافظ استفاده كرده و به پشت بخوابید و از خوابیدن به سمت چشمی كه عمل شده و یا به طرف شكم خودداری كنید.

در نور زیاد با استفاده از عینك‌های آفتابی از چشم خود محافظت كنید. توجه داشته باشید كه چشم‌تان را نمالید.

طی هفته اول بعد از عمل، باید از فعالیت‌های شدید از قبیل ورزش، بلند كردن اشیاء سنگین، سجده كردن و خم شدن خودداری كنید ورود آب، گرد و خاك یا چیزهایی دیگر به چشم ممكن است باعث عفونت شود.

ممكن است چند روز اول بعد از عمل، دید تار داشته باشید كه به تدریج بهتر می‌شود. اگر درد یا كاهش دید دارید، با چشم پزشك‌تان تماس بگیرید.

و نكته آخر اینكه امروزه به دلیل پیشرفت چشم‌پزشكی جهان و ایران، عمل كاتاراكت یكی از مطمئن‌ترین اعمال جراحی محسوب می‌شود به همین دلیل هرگونه نگرانی و استرس بی‌مورد است.