دكتر پروین میرمیران
جنبه‌های مختلف نیازهای تغذیه‌ای سالمندان
مقادیر مجاز توصیه شده برای افراد بالای 70 سال به صورت زیر در نظر گرفته می‌شود:
انرژی
در دوران سالمندی، نیاز به انرژی كاهش می‌یابد كه این كاهش حدود 34-33 كیلوكالری به ازای هر كیلوگرم وزن بدن در روز است. در این دوران، میزان انرژی مورد نیاز 600 كیلوكالری در روز برای مردان و 300 كیلوكالری در روز برای زنان نسبت به مقادیر مجاز توصیه شده سال 1989 كمتر اعلام شده است.
پروتئین
پروتئین بدن سالمندان سالم 70-60 درصد بزرگسالان است، البته این امر كاهش نیاز آنها به پروتئین را نشان نمی‌دهد، بلكه حتی پیشنهاد می‌شود كه میزان توصیه شده پروتئین برای سالمندان از 8/0 گرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن در روز افزایش یافته و به 25/1 گرم به ازای كیلوگرم وزن بدن در روز، جهت حفظ تعادل نیتروژن و جلوگیری از تحلیل ماهیچه برسد. سوء تغذیه پروتئین، یك مشكل خاص در مردان سالمندی است كه تنها زندگی می‌كنند. چنین كمبودهایی عموما به سیستم ایمنی بدن نیز آسیب می‌رسانند.
ویتامین D
در دوران سالمندی به علت كاهش گیرنده‌های ویتامین D و خانه‌نشین بودن اكثر سالمندان و نیز عدم استفاده از اشعه آفتاب، زمینه كمبود ویتامین D ایجاد می‌شود. در مقادیر توصیه شده سال 1989، 5 میكروگرم ویتامین D در روز برای افراد بالای 51 سال توصیه شده است؛ در حالی كه در مقادیر توصیه شده جدید این مقدار به 10 میكروگرم خواهد رسید.
ویتامین E (توكوفرول)
به علت خاصیت آنتی‌اكسیدانی ویتامین E، 8 میلی‌گرم توكوفرول در روز برای این دوران توصیه شده است. باید توجه داشت كه دریافت كافی ویتامین E از عوارض ناشی از پراكسیداسیون لیپیدها جلوگیری كرده و سبب حفظ سلامت غشاءها می‌شود.
ویتامین B12, B6 و فولات
كمبود این سه ویتامین سبب افزایش سطح هموسیستئین می‌گردد و در نتیجه این ویتامین‌ها در كاهش خطر بیماری آترواسكلروز نقش دارند. با افزایش سن، متابولیسم B12 تحت تاثیر قرار می‌گیرد. همچنین بسیاری از افراد مسن به میزانی كمتر از مقادیر توصیه شده، ویتامین B6 دریافت می‌كنند و همین كمبود B6 به سیستم ایمنی آسیب می‌رساند؛
لذا توصیه شده میزان B6 با توجه به مقادیر توصیه شده اخیر افزایش یابد. در مورد ویتامین B12 نیز دریافت سالمندان كمتر از حد مقادیر توصیه شده است، به علاوه به علت آتروفی معده، میزان ترشح IF (فاكتور داخلی معده) نیز كاهش یافته و در اثر ازدیاد رشد باكتری‌ها، نیاز به ویتامین B12 افزایش می‌یابد. مقادیر توصیه شده ویتامین B12، در سنین بالای 51 سال 2 میكروگرم در روز است. بسیاری از داروهای مصرفی سالمندان نظیر آنتی‌اسیدها، دیورتیك‌ها و ضدالتهاب‌ها با جذب فولات تداخل دارند.
كلسیم
كلسیم نیز به علت نقشی كه در پیشگیری از استئوپروز دارد، حائز اهمیت است. در این سنین جذب Ca در نتیجه كاهش استروژن، كاهش ویتامین D و افزایش پاراتورمون، كاهش می‌یابد و لذا مقادیر توصیه شده جدید درصدد است كه دریافت 1500 میلی‌گرم كلسیم را برای سالمندان بالای 65 سال توصیه كند. تشویق سالمندان به تحریك و فعالیت، توصیه به مصرف غذاهای غنی از كلسیم در دوران سالمندی و مصرف كافی پروتئین، تا حد زیادی از بروز استئوپروز پیشگیری می‌كند.
آهن
شیوع كم خونی ناشی از فقر آهن در افراد مسن كمتر دیده می‌شود؛ اگر هم مشاهده شود در نتیجه شرایط مزمنی نظیر عفونت، آرتریت روماتویید، سرطان و نارسایی كلیه است. به علاوه شواهد نشان می‌دهند كه مقادیر توصیه شده آهن (15 میلی‌گرم در روز برای خانم‌ها و 10 میلی‌گرم در روز برای آقایان) برای افراد مسن كافی می‌باشد.
آب
اغلب سالمندان با خشكی دهان و زبان مواجه هستند؛ از این رو توصیه به مصرف 8-6 لیوان آب به رفع مشكل یبوست در آنها كمك كرده، سبب برطرف شدن خشكی دهان و زبان می‌شود.
مكمل‌های تغذیه‌ای برای افراد سالمند
حدود نیمی از زنان و یك پنجم از مردان بالای 65 سال از برخی انواع مكمل‌های مواد غذایی استفاده می‌كنند. بیشتر افرادی كه مكمل دریافت می‌دارند، كمبود آن ماده مغذی را نداشته‌اند و در اصل وجود بیماری‌های مشخص و یا مشكلاتی در سلامت افراد، زمینه‌ساز دریافت مكمل می‌باشد. البته باید توجه داشت در بیشتر موارد، مكمل‌هایی كه توسط افراد غیرمتخصص داده می‌شود، ممكن است نه تنها مشكلی را حل نكنند، بلكه عوارضی را نیز به دنبال داشته باشند.
در این سنین عموما مكمل‌های ویتامین D و كلسیم جهت تخفیف پوكی استخوان و مكمل آهن جهت رفع كم خونی ناشی از كمبود آهن توسط پزشك تجویز می‌شود. در بیشتر موارد بهتر است به جای آنكه هزینه، صرف خرید مكمل‌های مواد مغذی گردد، صرف خرید مواد غذایی مناسب شود. افراد مسنی كه كمتر از 1500 كیلوكالری در روز انرژی دریافت می‌كنند، باید مكمل‌های ویتامینی و مواد معدنی را دریافت نمایند. در تحقیقات متعدد، به بهبود وضعیت آلبومین سرم، كل لنفوسیت‌ها، كلسترول و هموگلوبین پس از مكمل‌دهی اشاره شده است. به هر حال باید در نظر داشت كه غذا بهترین منبع مواد مغذی برای هر فرد است و مكمل‌ها، جانشین مواد غذایی نیستند.
