زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر علی نقره‌کار؛ متخصص درد

مرتضی شریفی ؛ فیزیوتراپیست

سیاتیک (Sciatica) یک علامت است که در آن درد پا که شبیه درد گرفتگی شدید، دردی شبیه به تیر خوردن و یا درد انتشاری از کمر به پا است تجربه می‌شود که باعث می‌شود نشستن یا ایستادن برای فرد غیرممکن شود.

درد از پایین کمر و یا ران شروع می‌شود و به پایین تا پشت پا، بالای قوزک یا پنجه پا امتداد پیدا می‌کند که به آن رادیکولوپاتی گفته می‌شود. ممکن است درد هنگام نشستن، عطسه و یا سرفه کردن بدتر شود. سیاتیک ممکن است ناگهانی اتفاق بیفتد یا به تدریج ایجاد شود.

ممکن است احساس ضعف، بی‌حسی یا سوزش و مورمور شدن در پا داشته باشید که احتمالاً حتی در انگشتان پا نیز حس می‌شود. علائم دیگری که کمتر شایع است ممکن است شامل عدم توانایی خم کردن زانو یا حرکت دادن انگشتان پا باشد. سیاتیک ممکن است نشانه گیر کردن عصب باشد که بر یک یا چند عصب پایین ستون‌فقرات تأثیر گذاشته است. عصب ممکن است در داخل یا خارج از کانال نخاعی تحت فشار قرار گرفته باشد. غالباً این وضعیت با کمردرد یا درد باسن همراه است.

عواملی که باعث سیاتیک می‌شوند

لغزیدن یا بیرون زدگی دیسک که باعث ایجاد فشار بر ریشه عصبی می‌شود. این شایع‌ترین علت سیاتیک محسوب می‌شود.

هنگامی که ماهیچه پیریفورمیس (piriformis) منقبض یا سفت می‌شود (اسپاسم عضله) بر عصب سیاتیک فشار وارد کرده و آن را تحریک می‌کند. ماهیچه پیریفورمیس به ماهیچه کوچکی گفته می‌شود که در عمق باسن قرار دارد.

بیماری تخریب دیسک بیماری تخریب (دژنراتیو) دیسک در نتیجه تنگی کانال نخاعی و فشار بر عصب‌ها ایجاد می‌شود.

اسپوندیلولیزیس این وضعیت لغزش یک مهره ستون‌فقرات بر روی دیگری است به طوری که مهره از راستای خود خارج شده و مسیری که عصب‌ها از آن عبور می‌کنند را باریک می‌کند.

تنگی کانال نخاعی یا لامبار

آرتروز یا اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک

علائم سیاتیک

حس سوزش، بی‌حسی یا مورمور شدن که از پایین کمر و بالای باسن به ران‌ها و پشت پا می‌زند. نتیجه درد پایین کمر، باسن، ران و پا است.

درد باسن، پشت ران و ساق پا

درد قوزک و مچ پا

حس سوزن سوزن شدن

افزایش درد هنگام بلند کردن چیزی یا سرفه کردن

کاهش قدرت یا ضعف عضلات پا و مچ پا

تشخیص سیاتیک

عکس اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی ممکن است برای تشخیص علت دقیق درد سیاتیک لازم باشد.

درمان درد سیاتیک

در ابتدا دارو، ورزش‌های سیاتیک و حرکات کششی سیاتیک توصیه می‌شود. بهترین درمان سیاتیک جراحی نیست بلکه درمان‌های غیرجراحی کم‌تهاجمی، در اغلب موارد کمک کننده هستند و موارد اندکی از بیماران نیز به جراحی باز دارند. درمان سیاتیک یا علائم سیاتیک اغلب متفاوت بوده و بستگی به عامل ایجاد کننده آن و میزان درد دارد.

درمان درد سیاتیک با ورزش

درمان درد سیاتیک با ورزش یکی از درمان‌های مؤثر در بهبود مشکلات عصب سیاتیک است. درد سیاتیک کمر و پا به صورت حاد، مزمن و خفیف از پشت و پایین ساق پا آغاز می‌شود و در قسمت نشیمن‌گاه و قسمت پشت و پایین ساق پا منتشر می‌گردد و منجر به درد زانو، کانال ورزش و تندرستی لگن و ران می‌شود.

پا درد و کمر درد بیشتر، به علت فشار برروی عصب سیاتیک و یا فتق دیسک کمر و تحریک استخوان‌ها وکشیدگی‌های ماهیچه‌ها ایجاد می‌شود. این درد به صورت تدریجی شروع شده و به مرور زمان افزایش می‌یابد و در لحظه نشستن، برخاستن، عطسه و یا سرفه کردن تشدید می‌شود. درد ناشی از سیاتیک اغلب تنها یکی از اندام‌های تحتانی شما را درگیر می‌کند.

در موارد بسیار شدید بیماری، احتمال کنترل مثانه و یا روده نیز از دست می‌رود.

این وضعیت قبل که توضیح داده شد، بسیار نادر می‌باشد، ولی خیلی خطرناک است.

درمان درد سیاتیک با ورزش یا استراحت؟

به صورت کلی ورزش کردن بهتر از استراحت کردن است. بدون ورزش و تحرک بدنی، عضلات پشت و ساختمان ستون‌فقرات عملکرد خود را از دست می‌دهند و قادر نیستند از کمر حمایت کنند که باعث صدمه و فشار بر پشت می‌شود که با درد همراه می‌باشد.

 بیماران ممکن است ۱ تا ۲ روز استراحت کنند تا درد شدید سیاتیک بهتر شود، ولی اگر بعد از این مدت باز هم استراحت کنند، دردشان شدیدتر می‌شود. به علاوه ورزش نقش حیاطی در حفظ سلامت دیسک‌های ستون‌فقرات است.

دلایل التهاب عصب سیاتیک

 فتق دیسک بین مهره‌ای

 تنگی کانال نخاعی

 آرتروز ستون‌فقرات (اسپوندیلوز)

 بیماری تخریبی دیسک

 لغزش مهره

 اختلال عملکرد مفصل خاجی‌خاصره‌ای

 گیرافتادن عصب سیاتیک

 سندرم پیریفورمیس

 تومورهای ستون فقرات کمری، لگن و ران

 شکستگی‌ها و دررفتگی‌ها در لگن و اندام تحتانی

 گاهی به دنبال اعمال جراحی

 فشارهای ممتد به عصب سیاتیک یا شاخه‌های انتهایی آن

 اختلالات عروقی (مانند دیابت و سندرم ایسکمی ولکمن)

 بافت اسکار و هماتوم (تجمع خون به علت آسیب عروقی)

 بارداری

 ضربه یا تروما

 وضعیت‌های ثابت بدنی یا وضعیت‌های نادرست به خصوص حالت نشسته

 کشیدگی عضلانی

 تزریقات عضلانی در محل نامناسب

 عفونت‌ها مانند سل ستون‌فقرات و آبسه داخل لگن

عوامل افزایش دهنده خطر التهاب عصب سیاتیک

 چاقی

 افزایش سن

 شغل نامناسب

 برخی از بیماری‌ها مانند دیابت

 وضعیت‌های بدنی نامناسب

 نشستن‌های طولانی‌مدت

درمان التهاب عصب سیاتیک

 فیزیوتراپی

 درمان دارویی

 درمان جراحی