احسانه طاهری
این روزها شاهد آن هستیم كه هر روز تعداد بیشتری از افراد به دنبال درمان كمردرد و یا مراجعه به متخصصان كاریوپراكتیك هستند. محققان نشان داده‌اند كه اضافه وزن و چاقی می‌تواند سبب افزایش احتمال بروز كمردرد شود. اضافه وزن و چاقی از راه‌های متعددی می‌تواند روی كمردرد تاثیر بگذارد. نخست این كه چاقی باعث افزایش فشار فیزیكی روی مهره‌های ستون فقرات می‌شود. تجمع چربی در ناحیه شكم، بدن را مجبور می‌كند كه وزن بیشتری را تحمل كند. در افرادی كه چاقی شكمی دارند، اندازه محیط میانی بدن افزایش می‌یابد كه سبب تغییر نقطه ثقل مركزی بدن می‌شود.
ستون فقرات به ناچار باید خود را با تغییر به وجود آمده وفق دهد كه این تغییر در منحنی ستون فقرات سبب تحمیل فشار زیادی بر مفاصل می‌شود. به طور كلی چاقی با افزایش تولید سیتوكین‌ها و فاكتورهای فاز حاد التهابی همراه است كه خود سبب فعالسازی مسیرهای پیش التهابی می‌شوند و در بروز درد نقش دارند. فشار ناشی از اضافه وزن و چاقی باعث تخریب دیسك كمر می‌شود. مهره‌ها بوسیله صفحات انعطاف‌پذیری به نام دیسك بین مهره‌ای از یكدیگر جدا می‌شوند. اگر بنا به دلایلی دیسك از قسمت عقبی خود دچار بیرون‌زدگی یا فتق شود، این قسمت بیرون زده روی نخاع یا رشته‌های نخاع فشار وارد می‌كند و سبب بروز درد در ناحیه كمر با انتشار به پاها می‌شود.
با افزایش وزن بدن، دامنه تحرك مهره‌های ستون فقرات كاهش می‌یابد كه این امر با اختلال در تغذیه سلول‌های دیسك كمر و تخریب این سلول‌ها همراه است. در اغلب موارد چاقی با افزایش سطح سرمی تری گلیسیرید، كلسترول-LDL و كاهش سطح سرمی كلسترول-HDL همراه است. دیس لیپیدمی نقش مهمی در بروز اترواسكلروز در افراد مبتلا به چاقی دارد و این آترواسكلروز می‌تواند سبب سوء تغذیه سلول‌های دیسك كمر شود. تخریب این سلول‌ها در موارد شدید، درد كمر را به همراه دارد.
در بین عواملی كه در بروز اضافه وزن و چاقی نقش دارند، اگر بیماری‌های خاص ژنتیكی و هورمونی را كنار بگذاریم، خواهیم دید كه تغذیه نامناسب و نداشتن فعالیت فیزیكی اصلی‌ترین علل ابتلا به چاقی هستند. وعده‌های غذایی كه اغلب مقدار بالایی چربی‌های اشباع و مقدار پایینی اسیدهای چرب ضروری دارند؛ بدن را مستعد ابتلا به بیماری‌های التهابی مانند آرتریت می‌كنند. در افرادی كه نمایه توده بدنی یا BMI آن‌ها بالاتر از kg/m2 25 است در مقایسه با افرادی كه BMI پایین‌تری دارند احتمال بروز استئوآرتریت افزایش می‌یابد. مصرف مقدار بالای كافئین در روز با جذب كلیسم در بدن تداخل دارد و كمبود كلسیم كه اصلی‌ترین ماده معدنی سازنده استخوان‌های بدن است سبب بروز استئوپروز و شكنندگی استخوان‌های بدن می‌شود.
راهكارهای پیشنهادی
پیش از هر اقدامی با پزشك خود مشورت كنید و از انجام اقدامات خودسرانه اجتناب نمایید. باید توجه داشته باشید كه در كاهش وزن، كنترل دو عامل اصلی‌ترین نقش را در كاهش وزن دارند: رژیم غذایی و فعالیت بدنی. نكته اول: در گرفتن رژیم غذایی همواره به این نكته توجه داشته باشید كه بدن شما مانند یك ماشین است كه برای تامین انرژی مورد نیاز آن جهت انجام فعالیت، به سوخت نیاز دارد و غذایی كه شما می‌خورید در واقع همان سوخت بدن است. بنابراین غذا را برای لذت خوردن مصرف نكنید بلكه در حدی كه صرفا انرژی مورد نیاز بدن شما را تامین كند میل نمایید.
در این مورد می‌توانید به یك متخصص تغذیه و رژیم درمانی مراجعه نمایید. نكته دوم: بدن شما روزها، هفته‌ها، ماه‌ها و حتی شاید سال‌ها فعالیت بدنی داشته و ورزش نمی‌كردید. بنابراین شروع فعالیت بدنی شما باید آرام و تدریجی باشد. نوع فعالیت‌های بدنی در افرادی كه كمردرد، زانو درد و یا بیرون زدگی دیسك كمر دارند با افرادی كه چنین شرایطی را ندارند متفاوت است. ورزش غیر اصولی و سنگین نه تنها سودمند نیست بلكه باعث تشدید درد و ناراحتی می‌شود. در مورد می‌توانید به یك متخصص طب ورزش مراجعه نمایید.
