آذین صحابی
یا تا به حال واژه «سندرم» را شنیده‌اید؟ در علم پزشكی سندرم مجموعه‌ای از نشانه‌هاست كه از علت واحدی ناشی شده‌اند یا طوری با هم و به صورت مشترك پدید آمده‌‌اند كه ماهیت كلینیكی مشخصی را تشكیل می‌دهند. این واژه در زبان فارسی با عنوان «نشانگان» ترجمه شده است.
سندرم شوگرن، كوشینگ، آسپرگر و داون چند نمونه از سندرم‌ها هستند. آیا شما هم از آن دسته آدم‌هایی هستید كه نمی‌توانند حتی چند دقیقه آرام و بی‌حركت روی صندلی بنشینند و مدام پاهایشان را تكان می‌دهند یا با دست‌هایشان روی میز ضرب می‌گیرند؟ آیا وقتی كه می‌نشینید یا دراز می‌كشید، در پاها یا هر قسمت دیگری از اندام‌های‌تان یك جور حس ناراحت‌كننده بی‌قراری دارید كه فقط با حركت دادن آن عضو آرامش پیدا می‌كنید؟
آیا این حس و اجبار به حركت دادن پاها، عصرها و شب‌ها و به طور كلی هنگام استراحت بیشتر از هر وقت دیگر است؟ آیا موقع به خواب رفتن برای آرامش پیدا كردن مجبورید پاهای‌تان را تكان دهید؟ اگر پاسخ‌تان به این سؤال‌ها مثبت است، احتمالاً شما به یك بیماری تا حدودی شناخته‌شده به نام «سندرم پاهای بی‌قرار» مبتلا هستید كه به اختصار آن را «RLS» می‌نامند. ممكن است خودتان یا یكی از اطرافیان‌تان به این سندرم مبتلا باشد؛ ولی چون چیزی درباره‌‌اش نمی‌داند، بیهوده در رنج است و نمی‌تواند پاهای بی‌قرارش را رام كند. ما در اینجا راجع به این عارضه صحبت می‌كنیم.
سندرم پاهای بی‌قرار چیست؟
این بیماری یك اختلال عصبی حركتی شایع است كه در ردیف «اختلالات خواب» طبقه‌بندی می‌شود؛ زیرا باعث اختلال در خواب شبانه می‌شود. «انجمن بی‌خوابی آمریكا» برآورد كرده كه حدود 12 میلیون زن و مرد آمریكایی دچار این سندرم هستند. اگر شما به این بیماری دچار باشید، وقتی نشسته یا دراز كشیده‌اید، شدیدا و مدام در پاهای‌تان احساس ناراحتی می‌كنید و می‌خواهید بلند شوید و راه بروید.
با این كار به طور موقت این احساس از بین خواهد رفت. این سندرم می‌تواند در هر سنی بروز كند و با افزایش سن بدتر می‌شود. (هر چند برخی از بیماران قبل از 18 سالگی با چنین شكایت‌هایی به پزشك مراجعه می‌كنند). با وجودی كه پاهای بی‌قرار و آزاردهنده به آسیب‌های جدی دیگری منجر نمی‌شوند و به شكل یك بیماری مزمن فرد را آزار می‌دهند، ولی گاهی اوقات هم ممكن است فرد بسیار ناتوان شود.
علائم
اغلب بیماران می‌گویند كه مدام می‌خواهند پاهایشان را حركت دهند. آنها حس می‌كنند پاهایشان گزگز می‌كند، مورمور و ریش ریش می‌شود و انگار حشره‌ای روی پوست آنها راه می‌رود. وقتی از آنها می‌پرسید چه چیزی این حالات ناخوشایند را بدتر می‌كند، می‌گویند كه اگر استراحت كنند، مدت طولانی بنشینند یا دراز بكشند، به مراتب بیشتر آزار می‌بینند و اگر پاهایشان را حركت دهند، علائم قدری تخفیف می‌یابد.
این بیماران عصرها، شب‌ها یا وقتی می‌خواهند بخوابند، بیشتر احساس ناراحتی می‌كنند. مبتلایان به سندرم پاهای بی‌قرار از درد، داغ شدن و خارش در عضلات پاهایشان شكایت دارند. نشانه‌های فوق گاهی در بازوها هم بروز می‌كند.
چرا RLS اینقدر ناخوشایند است؟
مهم‌ترین مشكلی كه RLS برای بیمار ایجاد می‌كند، این است كه آنها به راحتی خواب‌شان نمی‌برد و مكرر طی شب از خواب می‌‌پرند و چون بی‌خوابی كشیده‌اند و نتوانسته‌اند به قدر كافی استراحت كنند، روز بعد خواب‌آلود و خسته هستند و همین در عملكرد شغلی و زندگی خصوصی‌شان مشكل ایجاد می‌كند.
به علاوه، نشستن در سالن سینما، شركت در جلسات كاری طولانی و كنفرانس‌ها و مسافرت‌های طولانی برای آنها عذاب‌آور است؛ چون مجبورند ساعت‌ها روی یك صندلی بنشینند و امكان اینكه از جا برخیزند و قدری راه بروند، وجود ندارد. مسافرت‌های هوایی این بیماران را بسیار عذاب می‌دهد. اغلب اوقات بیمار نمی‌تواند به درستی احساسات ناخوشایندش را بیان كند یا آنها را درست و به روشنی توضیح دهد؛ ولی همه آنها یك درد مشترك دارند و می‌خواهند مدام پاهایشان را حركت دهند. در این بیماران علائم شدت و ضعف دارد؛ یعنی گاهی علائم آنها شدیدتر است و گاه كمتر آزارشان می‌دهد. همچنین ممكن است نشانه‌های بیماری مدتی دست از سرشان بردارد و اصلا ظاهر نشود.
حركات دورهای اندام‌ها طی خواب (PLMS)
یكی دیگر از نشانه‌های ابتلا به RLS، حركات دورهای اندام‌ها طی خواب است (PLMS). اگر شما به این سندرم مبتلا باشید، در حین خواب و بی‌آنكه خود بدانید پاهای‌تان را مرتب جمع و باز می‌كنید. این حركات كاملا غیرارادی است. اگر شدت بیماری زیاد باشد، ممكن است در بیداری هم حركاتی چون لگد زدن داشته باشید.
وقتی شما در خواب و به طور ناخواسته لگد می‌زنید، كسی كه كنارتان خوابیده است، فردا شكایت دارد كه از بس دیشب لگد زده‌اید، او هم نتوانسته درست بخوابد. گاهی اوقات فرد به نشانگان پاهای بی‌قرار هم مبتلا نیست؛ ولی PLMS دارد. این حالت معمولا در افراد مسن‌تر بروز می‌كند و همیشه هم خواب را بر هم نمی‌زند.
زمان مراجعه به پزشك
برخی از بیماران هرگز برای درمان مراجعه نمی‌كنند؛ چون نمی‌توانند مشكلات‌شان را به روشنی شرح دهند و می‌ترسند پزشك به شكایت‌شان توجهی نكند. در واقع بعضی از پزشكان در ابتدا به بیمار می‌گویند چون خیلی عصبی است و استرس زیادی در زندگی‌‌اش دارد و به همین خاطر دچار بی‌خوابی است، این حالات را دارد و چیز مهمی نیست. اگر این سندرم در كودكی یا نوجوانی ظاهر شده باشد، ممكن است پزشكان آن را با اختلال بیش‌فعالی- كم‌توجهی (ADHD) اشتباه بگیرند. شاید شما هم یكی از این افراد باشید...
براي خواندن بخش دوم- وقتی پاها بی‌قراری می‌كنند- اينجا كليك كنيد.
براي خواندن بخش سوم- وقتی پاها بی‌قراری می‌كنند- اينجا كليك كنيد.
