امید صالحیان؛ كارشناس ارشد فیزیولوژی ورزش
مفصل زانو، مفصلی لولائی است که از کندیل‌های استخوان ران و درشت‌نی و سطح پشتی کشکک درست شده است. این مفصل دارای حرکات تا شدن باز شدن و به هنگام خم بودن زانو کمی هم حرکات پهلویی یا جانبی دارد. این مفصل بزرگ‌ترین مفصل بدن است که اهمیت زیادی دارد و به خاطر حرکات زیاد و تحمل وزن بدن در معرض آسیب‌دیدگی است.
مفصل زانو توسط یک کپسول مفصلی بزرگ و به کمک رباط‌ها، مینیسک‌ها و عضلات آن منطقه تقویت و محافظت می‌شود. حال هر چه این عضلات قوی‌تر باشند، احتمال آسیب‌دیدگی کمتر می‌شود. برای تقویت این عضلات در ادامه چندین تمرین آموزش داده می‌شود. غضروف‌های مفصلی از تماس مستقیم استخوان‌ها با هم جلوگیری و در نتیجه مفصل را از آسیب‌دیدگی محافظت می‌كنند.
درد زانو بسیار شایع است و 25 درصد از افرادی که بالای ۵۵ سال سن دارند، از زانودرد مزمن شکایت دارند. تشخیص بیماری بیشتر این افراد آرتروز است. بیشتر افراد فکر می‌کنند زانودرد یک مشکل اجتناب‌ناپذیر و درمان‌نشدنی و پیامد طبیعی افزایش سن است؛ به همین دلیل برای درمان آن فقط از علامت درمانی و مسکن‌ها استفاده می‌کنند.
پس از چند سال که درد افزایش می‌یابد و مفاصل ناپایدار می‌شوند، در صورتی که منعی برای جراحی وجود نداشته باشد، می‌توان برای جایگزینی مفصل اقدام به جراحی نمود. اما بر اساس مطالعات، فعالیت فیزیکی جزء درمان آرتروز زانو است و درد زانو را کاهش می‌دهد؛ بیماران باید ورزش را شروع کنند و میزان فعالیت فیزیکی خود را افزایش دهند.
اما چیزی که افراد را نگران می‌کند، این است که فعالیت فیزیکی موجب ایجاد درد در مفاصل و در عوض، استراحت موجب کاهش درد می‌شود. اگر آموزش کافی و اطلاع‌رسانی درست به بیماران صورت نگیرد، ممکن است افراد تصور کنند که با انجام حرکات ورزشی مفصلهایشان آسیب بیشتری می‌بیند و در نتیجه فعالیت بدنی را کاهش می‌دهند.
اما باید بدانید، آنچه باعث آسیب‌دیدگی بیشتر مفاصل می‌شود، عدم تحرک و فعالیت بدنی است که موجب ضعف عضلات،پوکی استخوان و خشکی مفاصل می‌گردد. داشتن عضلات قوی برای حفظ سلامت مفصل زانو و پیشگیری از آرتروز زانو حیاتی است.عضلات ضعیف به راحتی خسته می‌شوند و طرز راه رفتن فرد را تغییر می‌دهند. حتی ممکن است ضعف عضلات و بد راه رفتن منشأ زانو درد باشد.
چگونگی درد زانو و علل آن
علت اصلی بروز این بیماری به روشنی معلوم نیست. گاهی بعد از وارد آمدن ضربه‌ای به زانو یا راه رفتن در مسافت طولانی؛ به‌خصوص در سرپایینی‌ها، مثل پایین آمدن از کوه یا در ورزش‌هایی که فشار زیادی به زانو وارد می‌کند (مثل فوتبال، بسکتبال، اسکی و ...) ظاهر می‌شود. در پیدایش این بیماری تغییرات بیوشیمیایی غضروف مفصل از جمله علل شناخته شده است که در نتیجه آن غضروف مفصل شفافیت خود را از دست می‌دهد و به رنگ زرد تیره درمی‌آید.
در این حالت استخوان‌ها هنگام حرکت با یكدیگر تماس مستقیم دارند و در اثر اصطکاک استخوان‌ها، سطح مفصلی، ریشه ریشه و ناهموار می‌شود و غضروف کشکک در بعضی نقاط به کلی از بین می‌رود و استخوان زیر آن نمایان می‌گردد. در این حالت، به علت تماس مستقیم استخوان‌ها درد زیادی در ناحیه زانو احساس می‌شود. علت‌های پزشکی دیگری، از جمله کیست بیکر ، آرتریت روماتوئید یا استئو آرتریت (آرتروز) و .... نیز موجب زانو درد می‌شوند.
چند توصیه برای پیشگیری از درد
1- هیچ‌گاه برای مدت طولانی در یک وضعیت ثابت نایستید و هر چند دقیقه یکبار وزن خود رااز یک پا به پای دیگر منتقل کنید. 2- زمانی که مجبورید کاری را سرپا انجام دهید و یا مجبورید برای مدت طولانی یکجا بایستید، پای خود را روی یک چهارپایه کوتاه قرار دهید و پس از چند دقیقه پای خود را عوض کنید. این کار برای کمر نیز مفید است. 3- بهترین حالت برای استراحت زانو زاویه ۹۰ درجه است؛ بنابراین بهتر است هنگام نشستن، بر روی مبل بنشینید. نشستن دو زانو و چهارزانو نه تنها باعث استراحت زانو نمی‌شود، بلکه برای زانو مضر هم هست. 4- حتی‌المقدور از توالت فرنگی استفاده کنید؛ زیرا خم شدن کامل زانو بسیار زیان‌آور است. 5- قوی کردن عضلات همسترینگ، چهارسر ران و دو قولو که مفصل زانو را در بر دارد نیز از زانودرد جلوگیری می‌کند...
براي خواندن بخش دوم- ورزش‌های مفید برای زانوها- اينجا كليك كنيد.
براي خواندن بخش سوم- ورزش‌های مفید برای زانوها- اينجا كليك كنيد.
