دکتر رضا پورمازار؛ جراح و متخصص بیماری‌های چشم
در دنیای مدرن امروز با وجود تجهیزات الکترونیک پیشرفته ما در معرض امواج و تشعشات فراوانی قرار داریم امواجی که دیده نمی‌شود ولی وجود دارند.
برای اینکه پی به وجود این امواج ببریم در هر کجا که گیرنده‌های دیجیتالی خود اعم از رادیو، تلویزیون و موبایل خود را روشن کنیم می‌بینیم که با تاثیر از امواج، این وسایل شروع به کار می‌کنند احضارات لازم در زمانی که این اختراعات انجام می‌شد گروهی از دانشمندان با تحقیقات فراوان روی حیوانات و بافت‌های زنده سطح ایمنی این امواج را مورد بررسی قرار دادند.
در حال حاضر تمامی امواج و تشعشعات که به صورت عام در دنیا استفاده می‌شود در حد استاندارد است و ضرری برای بدن انسان ندارد.
همچنین طیف مضر تشعشعات که شناخته شده است در موقع استفاده اخطارات لازم داده می‌شود به طور مثال در بخش تصویربرداری بیمارستان تابلوی خطر اشعه X نصب شده است و تدابیر لازم از جمله دیوارهای سربی تعبیه شده است.
علیرغم همه این تدابیر پرهیز از در معرض قرار گرفتن در طیف مجاز و استاندارد امواج و تشعشعات توصیه می‌شود.
چشم انسان به عنوان یکی از اعضای بسیار آسیب‌پذیر با ساختار پیچیده یکی از ارگان‌هایی از بدن است که می‌تواند تاثیر‌پذیری زیادی از تجهیزات با تکنولوژی بالا داشته باشد.
چشم یکی از ارگان‌های بدن است که تمامی ساختارهای عصبی و بافتی و خونی را در خود جای داده است و بینایی دقیق و عملکرد راحت چشم ناشی از عملکرد دقیق اجزاء آن است لذا هر کدام از ساختارهای چشم اعم از پلک‌ها، ملتحمه، قرنیه، عدسی، شبکیه و عصب چشم که دچار آسیب شوند می‌تواند عوارض جبران ناپذیری روی بینایی و عملکرد چشم داشته باشد.
تشعشعات آسیب‌رسان از جمله اشعه X اشعه مادون قرمز می‌تواند با آسیب عدسی چشم باعث آب مروارید و کم‌بینایی شود همچنین با اثر روی شبکیه و بافت عصبی چشم می‌تواند کوری ایجاد نماید، از طرف دیگر با از بین بردن سلول‌های گابلت در ملتحمه می‌تواند به مخاط چشم آسیب بزند و باعث خشکی چشم و اختلال در عملکرد پلک شود که چنانچه درمان نشود پیشرفت کرده و باعث زخم قرنیه و از بین رفتن چشم می‌شود.
دکل‌های فشار قوی امواج با انرژی بالا مثل پایگاه‌های برق فشار قوی هم روی عدسی چشم اثر گذاشته و باعث تخریب آن می‌شود براساس منابع علمی امواج و تشعشات که در حد استاندارد و مجاز باشند روی چشم و سایر ارگان‌های بدن اثر سویی ندارد ولی پرهیز از آنها حد امکان توصیه شده است بخصوص در زمان بارداری به خاطر مراحل ارگانوژنز نوزادی پرهیز از امواج و تشعشات مورد توجه قرار می‌گیرد همه ارگان‌های جنینی از جمله چشم در حال شکل‌گیری و توسعه است و سلامت ساختار آن در دوران جنینی بسیار مهم است.
از طرف دیگر کار کردن با وسایل الکترونیک و نگاه به صفحات آن از جمله صفحه موبایل – مانیتور و تلویزیون به خاطر تابش نور بخصوص امواج طیف آبی باعث خستگی چشم و احساس ناراحتی در آن می‌شود و به خاطر ارتباط مستقیم چشم با مغز می‌تواند موجب برانگیختگی میگرن؛ سردردهای مزمن، بی‌خوابی و اختلال رشد می‌شود.
خشکی چشم
در موقع کار با این وسایل به دلیل دقت بالا، مشاهده‌گر به طور ناخود‌آگاه کمتر پلک می‌زند و به صفحه نمایش خیره می‌شود که این خود موجب خشکی چشم و احساس ناراحتی و خستگی شدید در چشم می‌شود که سندرم مانیتور نام دارد.
از طرف دیگر بعضا مشاهده‌گر بخصوص در مواقعی که با گوشی موبایل کار می‌کند به علت کوچک بودن صفحه نمایش به گوشی نزدیک شده و از فاصله بسیار نزدیک با آن کار می‌کند که به علت تطابق ایجاد شده در چشم و انقباض عضلات جسم مژگانی باعث احساس درد و خستگی مفرط و گاهی حتی تاری دید می‌شود.
در منابع علمی اثبات شده است که اطفال به علت اینکه در مراحل رشد هستند کار با تبلت و گوشی از فاصله نزدیک باعث ضعیفی چشم (میوپی) به صورت نزدیک بینی آنها می‌شود که امروزه بسیار شایع شده است.
کاهش بینایی
از طرف دیگر طیف آبی صفحه نمایشگر می‌تواند به مرکز بینایی (ماکولا) در شبکیه چشم آسیب و در درازمدت باعث تخریب و دژنراسیون بافت عصبی آن شود که در نهایت باعت کاهش بینایی جبران‌ناپذیر می‌شود.
امروزه استفاده از تجهیزات مدرن و کار با صفحات نمایشگر جزئی از زندگی روزمره شده و کاربرد آنها اجتناب ناپذیر است لذا توصیه می‌شود که حتی علیرغم اینکه امواج و تشعشات موجود در طیف استاندارد هستند تا حد امکان از آن پرهیز نماییم.
دکل آنتن‌های مخابراتی
توصیه می‌شود که مادران باردار در موقع کار با گوشی تلفن همراه و یا تبلت به خصوص موقعی که از WIFI استفاده می‌نمایند دستگاه را از جنین خود دور نگه دارند.
همچنین از نزدیک شدن به مناطق برق فشارقوی و یا محل دکل آنتن‌های مخابراتی خودداری نمایند. در صورت استفاده از مایکرویو پس از روشن نمودن آن لازم است حداکثر فاصله از آن رعایت شود.
چشم کودکان
از طرف دیگر کودکان بهتر است بازی‌های مفرح را در فضای باز انجام دهند و تا جایی که ممکن است از بازی یا تماشای فیلم از روی گوشی و یا تبلت خودداری نمایند.
کار با گوشی و تبلت در فاصله نزدیک موجب ضعیف شدن چشم اطفال می‌گردد. غیر از آن موجب خستگی چشم و به هم خوردن زمان خواب و مراحل رشد آنها نیز می‌شود.
اگر کودک علاقه‌مندی زیادی به دیدن فیلم و یا بازی‌های یارانه‌ای دارد بهتر است که امکان آنرا با تلویزیون و یا مانیتور برای وی فراهم نماییم تا کودک بتواند در فاصله طولی مناسب و وضوح کافی آن را به انجام برساند.
براساس مطالعات ضعیف شدن چشم کودکان در اثر کار طولانی مدت با گوشی و تبلت به اثبات رسیده است در افراد بزرگسال که ناگزیر از استفاده از وسایل الکترونیک هستند توصیه می‌شود که پس از 25 دقیقه کار با صفحه نمایش به مدت 20 ثانیه چشم خود را ببندد و یا به یک فاصله دور دست نگاه کنند و سپس دوباره مشغول به کار شوند لازم است که فاصله مناسب معمولا 20 فوت از مانیتور باشد و در اتاق کار نور کافی وجود داشته باشد و شدت نور صفحه نمایش تا حد ممکن کاهش یافته و برای وضوح بهتر، کنتراست آن را افزایش دهند.
نکات کلیدی
توصیه می‌شود که تا جای ممکن کارها به روی صفحه نمایشگر مانیتور منتقل شده و توسط آن انجام شود و از کار طولانی مدت با گوشی و تبلت و صفحات نمایش کوچک پرهیز شود.
عدم رعایت ملاحظات ذکر شده منجر به خشکی خشم، قرمزی چشم، احساس جسم خارجی در چشم، سوزش و خارش چشم، دردهای مزمن چشمی و به هم خوردن خواب می‌گردد.
امروزه با توجه به ارتقای تکنولوژی ساخت صفحات نمایشگر فیلترهای لازم در خود صفحات تعبیه شده و عینک‌های محافظ صفحه خیلی نقش موثری ندارد.
البته لازم است که در صورت وجود عیب انکساری عینک مناسب توسط پزشک برای شما تجویز گردد.
همچنین در صورت ایجاد علائم ذکر شده لازم است تحت نظر پزشک بوده، از قطره‌های چشمی مناسب برای درمان و پیشگیری از اینگونه علائم استفاده گردد.
همچنین لازم است از خیره شدن به نورهای شدید پرهیز شود به طور مثال هیچگاه به خورشید و نور ناشی از جوشکاری به صورت مستقیم و بدون عینک‌های محافظ مخصوص نگاه نکنید، لازم است به صورت دوره‌ای هر شش ماه از اینگونه علائم استفاده کرد.
همچنین لازم است از خیره شدن به نورهای شدید پرهیز شود به طور مثال هیچگاه به خورشید و نور ناشی از جوشکاری به صورت مستقیم و بدون عینک‌های محافظ مخصوص نگاه نکنید.
لازم است به صورت دوره‌ای هر شش ماه توسط پزشک معاینه شده و به توصیه‌ای پزشک معالج خود توجه نمایید.
امروزه با وجود تجهیزات پیشرفته امکان معاینه از بدو تولد به وجود آمده تا بتوان از عواقب ناشی از تاخیر در تشخیص عیوب چشمی پیشگیری نمود.
تجهیزات جدید معاینات چشم این قابلیت را دارند که حتی اطفال را در اولین مراحل ضعیفی چشم شناسایی نمایند و با درمان درست و به موقع از تنبلی چشم و پیشرفت بیماری جلوگیری شود.
