دکتر بهرام اشراقی - فلوشیپ پلاستیک و ترمیمی چشم
تحریریه زندگی آنلاین : سرطان زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌ها توانایی تقسیم کنترل شده را از دست داده و در اثر تکثیر غیرطبیعی توده‌هایی سلولی به نام تومور را ایجاد می‌کنند. تومورها ممکن است تنها یک بافت را درگیر کنند و به سایر بافت‌ها منتقل نشوند (خوش‌خیم) و یا اینکه پس از ایجاد در یک بافت بتوانند به سایر بافت‌های سالم نیز رفته و موجب ایجاد تومور در آنها نیز شوند (تومورهای بدخیم). تومورهای خوش‌خیم سرطانی نیستند اما تومورهایی که بدخیم باشند موجب سرطان می‌شوند.
در برخورد با تومورهای چشم تنها گروه کوچکى از متخصصين داراى تجربه و صلاحيت کافى می‌باشند که با توجه به گستردگى انواع تومورها برنامه‌ریزی دقيق لازم است و درمان‌ها می‌تواند شامل پيگيرى، جراحى، شیمی‌درمانی و يا راديوتراپى باشد.
بیشتربخوانید:
بیماری هایی که از راه چشم تشخیص داده می‌شوند
سرطان پلک نوعی سرطان است که بر رو یا در درون پلک ایجاد می‌شود و بصورت عمومی جزو سرطان‌های اپی تلیال قرار می‌گیرد. این تومورها ممکن است در سلول‌های چربی، غدد عرق یا غدد آپوکرین ایجاد شوند. شایع‌ترین انواع تومورهای پلک چشم شامل موارد زیر هستند:
کارسینوماى سلول‌های بازال (Basal cell carcinoma)
کارسینومای سباسیوس یا سباسه (Sebaceous carcinoma)
کارسینومای سلول‌های سنگفرشی (Squamous cell carcinoma)
ملانوما (Melanoma)
علل ایجاد تومور بدخیم پلک چشم چیست؟
فاکتورهای خطر مختلفی برای ایجاد تومور پلکی تشخیص داده شده‌اند. فاکتورهای خطر عواملی هستند که احتمال ایجاد تومور را افزایش می‌دهند. اگرچه این فاکتورها ممکن است بصورت مستقیم منجر به ایجاد تومور نشوند اما در پیشرفت و گسترش آن نقش دارند. از جمله‌ی این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
قرار گرفتن در معرض تابش نور فرابنفش: منبع معمول این اشعه‌ها، نور خورشید و دستگاه‌های برنزه کننده‌ی استفاده شده در پزشکی زیبایی است.
کم بودن میزان ملانین در پوست: ملانین از پوست در مقابل اشعه‌های خطرناک محافظت می‌کند.
نژاد: مردان سفیدپوست درصد بیشتری در بروز تومور پلکی دارند.
سن: معمولاً تومورهای پلکی سلول‌های سنگفرشی پس از 50 سالگی بروز می‌کنند.
سابقه‌ی آفتاب سوختگی پوست یا سایر آسیب‌های پوستی
سابقه‌ی سرطان‌های پوستی دیگر
برخی بیماری‌ها مانند بیماری بوِن (Bowen's disease) و ...
برخی مواد شیمیایی
بیشتربخوانید:
از علت تا درمان 6 بیماری شایع چشمی
آب مروارید و علائم آن را بشناسید
علائم تومور بدخیم چشم چیست؟
افرادی که دچار تومور بدخیم پلکی شده‌اند ممکن است علائم زیر را بروز دهند. البته برخی افراد دچار تومور بدخیم پلکی هستند اما هیچ‌یک از این علائم را بروز نمی‌دهند. گاهی نیز این علائم وجود دارند اما علت آن تومور بدخیم چشم نبوده و به دلیل مشکلات پزشکی دیگری ایجاد شده‌اند.
تغییر ظاهر پوست پلک
ورم پلک
ضخیم‌تر شدن پلک
عفونت مزمن در پلک
ایجاد زخمی در پلک که بهبود نمی‌یابد
ایجاد توده‌ای گسترش یابنده در پلک که رنگی غیرطبیعی و متفاوت با بافت اطراف خود دارد
در صورتی که فرد در مورد وجود هر کدام از این علائم دچار نگرانی شده است بهتر است با پزشک متخصص مشورت نماید. توجه به این علائم از این نظر اهمیت دارد که تشخیص زودهنگام سرطان، علاوه بر اینکه روش‌های درمانی گسترده‌تری را در اختیار قرار می‌دهد می‌تواند تأثیر هر روش درمانی در بهبود شرایط فرد و کنترل بیماری را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
درمان تومور بدخیم پلک چشم چگونه صورت می‌گیرد؟
برای درمان مؤثر بدخیمی‌ها لازم است تا چندین پزشک با تخصص‌های متفاوت با هم همکاری کنند تا از جنبه‌های گوناگون بتوان تومور را تحت تأثیر قرار داده و از بین برد. برای بدخیمی پلک معمولاً متخصصان زیر لازم هستند:
درماتوپاتولوژیست
جراح چشم
آنکولوژیست پرتویی
آنکولوژیست دارویی یا مدیکال
روش‌های درمانی استفاده شده برای از بین بردن تومور بدخیم پلکی بسته به نوع، مرحله‌ی سرطان، عوارض جانبی روش درمانی، ترجیح بیماری و شرایط کلی بیمار وابسته است. به‌طور کلی روش‌های زیر برای درمان تومور پلکی چشم به کار می‌روند:
جراحی برای درمان تومور پلکی چشم:
در این حالت بافت تومور همراه با بخشی از بافت‌های سالم اطراف برداشته می‌شوند. انواع روش‌های جراحی بسته به اندازه‌ی تومور و محل قرارگیری آن ممکن است به کار گرفته شوند. گاهی جراحی‌ها موجب تخریب چشم یا عوارضی همچون شکل نامناسب پلکی یا خشکی چشم می‌شوند. در برخی افراد نیز ممکن است جراحی‌های تکمیلی اصلاحی انجام شوند تا عوارض جراحی‌های اولیه به حداقل برسند.
بیشتربخوانید:
چه کسانی می‌توانند لیزیک کنند؟
تخليه چشم برای درمان تومور پلکی چشم:
این روش درمانی اگرچه به‌ندرت استفاده می‌شود اما گاهی بر اثر ضرورت لازم است تا چشم فرد تخليه شود. از عوارض این روش درمانی این است که فرد با یک چشم معمولاً در تعیین عمق تصاویر دچار مشکل می‌شود. عارضه‌ی دیگر این جراحی‌ها ایجاد مشکلات ظاهری است که امروزه این مشکلات به حداقل رسیده‌اند زیرا روش‌های جراحی زیبایی وجود دارند که مشکلات ظاهری حاصل از حذف چشم را رفع می‌کنند. در این جراحی‌ها از چشم‌های مصنوعی در محل خالی شده استفاده می‌شوند که می‌توانند هماهنگ با چشم سالم حرکت کنند. در این حالت تشخیص چشم مصنوعی بسیار دشوار است.
پرتودرمانی برای درمان تومور پلک چشم:
در این روش از پرتوهای پرانرژی اشعه‌ی ایکس استفاده می‌شود که معمولاً از یک منبعی در خارج از بدن سلول‌های تومور را تخریب می‌کنند. این روش معمولاً برای زمانی به کار می‌رود که جراحی قابلیت درمان تومور پلک را ندارد. عوارض جانبی این روش شامل ایجاد خال‌ها یا راش‌های پوستی، خشکی یا تغییر رنگ پوست، خستگی، حساسیت خفیف در پوست، ایجاد آب مروارید، تخریب پلک‌ها، تغییر وضعیت و محل پلک، قرمزی پوست، آب‌ریزش چشم، حساسیت به نور و مشکلات دستگاه گوارش است. در موارد نادری نیز ممکن است با ایجاد رتینوپاتی، نوروپاتی یا گلوکوم منجر به از دست رفتن بینایی شود.
شیمی‌درمانی برای درمان تومور پلک چشم:
شیمی‌درمانی به معنی استفاده از داروها برای تخریب سلول‌های توموری است. این داروها معمولاً منجر می‌شوند تا سلول‌ها توان تقسیم و رشد خود را از دست دهند. معمولاً شیمی‌درمانی در پلک‌های دارای تومور بصورت موضعی صورت می‌گیرد به این معنی که داروها بصورت مستقیم بر روی محل ایجاد تومور به کار می‌روند.
امروزه روش‌های درمانی پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته‌اند. داروهایی ساخته شده‌اند که بصورت کاملاً هدفمند به سلول‌های توموری آسیب می‌زنند. استفاده از این داروها می‌تواند عوارض شیمی‌درمانی را به حداقل برساند. باید توجه داشت که علم همچنان به دنبال یافتن روش‌های درمانی موثرتر با کارکرد بالاتر و عوارض بهتر می‌باشد.
