دنیای سلامت
آستیگماتیسم یکی از اختلالات شایع چشم است که به دلیل غیر طبیعی بودن شکل قرنیه به وجود می‌آید. آستیگماتیسم در نتیجه وجود یک انحنای غیر طبیعی بر سطح قرنیه به وجود می‌آید. این انحنا می‌تواند نحوه ورود نور به عدسی چشم را تغییر دهد که در نتیجه آن نور به شکل متفاوتی به شبکیه چشم می‌رسد.
همین موضوع موجب کدر، تار و یا غیر طبیعی شدن دید فرد می‌شود. آستیگماتیسم را نباید با دوربینی یا نزدیک بینی چشم اشتباه گرفت.
علت آستیگماتیسم چیست؟
هنوز علت قطعی آستیگماتیسم به طور کامل مشخص نیست اما می‌توان گفت عوامل ژنتیکی نقش مهمی را ایفا می‌کنند. گاه اختلال آستیگماتیسم از هنگام تولد وجود دارد. گاه نیز در نتیجه یک آسیب خارجی یا جراحی ایجاد می‌شود. آستیگامتیسم معمولا با دوربینی و نزدیک بینی چشم همراه است.
انواع آستیگماتیسم
آستیگماتیسم را می‌توان به دو نوع کلی تقسیم کرد:
1 – آستیگماتیسم مربوط به قرنیه
2 – آستیگماتیسم مربوط به عدسی چشم
نوع اول آستیگماتیسم زمانی به وجود می‌آید که انحنای شکلی در قرنیه ایجاد می‌شود و قرنیه از حالت طبیعی خود خارج می‌شود. نوع دوم نیز مربوط به زمانی است که عدسی چشم حالت طبیعی ندارد.
چه کسانی در معرض ابتلا به آستیگماتیسم هستند؟
آستیگماتیسم می‌تواند در کودکان و بزرگسالان ایجاد شود و می‌توان گفت از لحاظ سنی محدودیتی برای ابتلا به آن وجود ندارد. اما در صورت وجود شرایط زیر، احتمال ابتلا به این اختلال افزایش می‌یابد:
- وجود سابقه خانوادگی از وجود آستیگماتیسم یا اختلالات دیگر نظیر قرنیه مخروطی (اختلالی که باعث تخریب قرنیه می‌شود)
- زخم یا نازک شدن قرنیه
- نزدیک بینی (یعنی دیدن اشیا دور مشکل است) یا دوربینی (تار بودن اشیا نزدیک) بیش از حد
- سابقه انجام اعمال جراحی خاص مانند جراحی آب مروارید
- طبق تحقیقاتی که در سال 2011 صورت گرفته است، استعمال دخانیات توسط مادر در دوران بارداری احتمال ابتلا به آستیگماتیسم را افزایش می‌دهد.
تشخیص علائم آستیگماتیسم
علائم آستیگماتیسم ممکن است از فردی به فردی دیگر متفاوت باشد. برخی افراد نیز هیچ علائمی را تجربه نمی کنند. از جمله علائم آستیگماتیسم می‌توان به این موارد اشاره کرد:
تار، کدر و مختل شدن دید در هر فاصله‌ای (دور یا نزدیک) مشکل دید در شب، درد و خستگی چشم، انحراف چشم، قرمزی و التهاب چشم، سردرد، با تجربه هر یک از علائم زیر به پزشک متخصص مراجعه کنید. برخی از این علائم ممکن است علتی غیر از آستیگماتیسم داشته باشند.
آستیگماتیسم چگونه تشخیص داده می‌شود؟
آستیگماتیسم توسط یک اپتومتریست (فردی که دارای مجوز برای انجام معاینات چشمی است) یا چشم پزشک با انجام آزمایشات تخصصی تشخیص داده می‌شود. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
آزمایش سنجش دقت بینایی: در این روش، اپتومتریست یا چشم پزشک از شما می‌خواهد جهت حروفی را که بر تخته‌ای که در فاصله‌ای نسبتا دور از شما نصب شده، قرار گرفته است مشخص کنید. هر چه قدرت تشخیص حروف کمتر باشد، می‌تواند بدین معنا باشد که میزان آستیگماتیسم بیشتر است.
آزمایش عدسی نور شکن: برای انجام این آزمایش از دستگاهی به نام نور شکن استفاده می‌شود. این دستگاه دارای چند عدسی است (شبیه عدسی‌های عینک) که قدرت هر یک متفاوت است. پزشک یا اپتومتریست با عدسی‌های مختلف را در مقابل چشمان شما قرار می‌دهد و از شما می‌خواهد تصاویری که در مقابل خود می‌بینید تشخیص دهید. این کار آنقدر تکرار می‌شود تا متخصص عدسی که دید شما را اصلاح می‌کند را پیدا کند.
کراتومتری: طی این آزمایش، اپتومتریست یا چشم پزشک از یک دستگاه برای مشاهده انحنای قرنیه استفاده می‌کند.
درمان آستیگماتیسم
آستیگماتیسم خفیف نیازی به درمان ندارد. اما اگر آستیگماتیسم در حدی باشد که بر دید شما تاثیر بگذارد، متخصص چشم برای درمان آن از یکی روش‌های زیر استفاده می‌کند:
استفاده از عدسی‌های اصلاح کننده: عینک‌ها یا لنزهایی که توسط پزشک برای افراد مبتلا به آستیگماتیسم تجویز می‌شود رایج‌ترین و ملایم‌ترین شیوه درمان این اختلال هستند.
اورتوکراتولوجی: روش اوتو-کی مبتنی بر استفاده از لنزهای سخت و غیر قابل انعطاف است که استفاده از آنها پس از مدتی منجر به برطرف شدن انحنای غیر عادی قرنیه می‌شود. از این لنزهای سخت باید برای مدت زمان محدودی در طول شبانه روز (مثلا تنها هنگام خواب) استفاده کرد.
برخی افراد تنها با استفاده از این روش می‌توانند بینایی عادی خود را بازیابند و نیازی به استفاده از عینک ندارند. اما برخی دیگری نیز علاوه بر این روش به روش‌های دیگر درمان نیز نیاز پیدا می‌کنند.
جراحی: در برخی موارد حاد ممکن است پزشک جراحی را برای بیمار خود تجویز کند. در این روش، با استفاده از لیزر یا تیغ‌های جراحی ریز و ظریف انحنای غیر عادی قرنیه برای همیشه اصلاح می‌شود. رایج‌ترین روش‌های جراحی برای درمان این اختلال LASIK، PRK، و RK هستند. هر یک از این روش‌ها دارای آثار جانبی خاص خود هستند.
توصیه می‌شود پیش از تصمیم گیری برای انجام هر یک از این عمل‌های جراحی در رابطه با مزایا و معایب هر یک با پزشک خود مشورت کنید.
