د‌کتر پریسا مهراشتیاق؛ د‌ند‌انپزشک کودک و نوجوان
مسواک برقی
کاربرد مسواک برقی در کودکان به طرز محسوسی به افزایش و بهبود برداشتن پلاک دندانی و لثه‌ای کمک می‌کند. این مسواک در کودکان ایجاد علاقه و انگیزه کرده و با داشتن حرکات چرخشی، نوسانی به مانورهای حرکات دست و انگشتان کمک می‌کند. جهت مسواک زدن مادر به کودک از سن بالای چهار سال و برای استفاده خود کودک از سن بالای هفت سال این نوع مسواک را پیشنهاد می‌کنیم. باید دقت کنیم از مارک و برند معتبری آن را تهیه کنیم تا اصول استاندارد در آن رعایت شده باشد و کارایی لازم را داشته باشد. در استفاده از این مسواک حرکات دست کمتری لازم بوده و تمیز کردن دندان‌ها به طرز مؤثرتری انجام می‌شود. ضمنا برخی از این مسواک‌ها برای بچه‌ها طراحی جذابی داشته و موزیکال هستند و کودک را برای مسواک زدن ترغیب می‌کنند.
خمیر دندان‌ها
خمیردندان‌ها با داشتن مواد مختلف درونشان کارکردهای چند گانه‌ای دارند.
مواد ساینده: عامل برداشتن پلاک و رنگدانه‌ها
پیرو فسفات‌ها: خواص کنترل جرم دندانی
فلوراید: خواص ضد پوسیدگی و حساسیت زدایی
طعم دهنده‌ها و خوشبو کننده‌های دهانی: جهت ترغیب استفاده‌کننده‌ها
مواد معدنی حاوی کلسیم و فسفر: کمک به کنترل پوسیدگی‌ها
در مورد خمیردندان کودکان چند تفاوت با بزرگسالان وجود دارد
میزان مواد ساینده باید کم باشد.
در کودکان زیر سه سال به دلیل بلع خمیردندان توسط کودک و عدم توانایی کودک در تف کردن کامل آب دهان هیچ گونه ترکیبات فلوراید نباید وجود داشته باشد، وگرنه خطر بروز عوارض بلع سیستمیک و روزانه خمیردندان وجود دارد.
در تهیه خمیردندان باید دقت کنیم مهر پذیرش ADA وجود داشته باشد.
میزان استفاده از خمیر دندان در هر وعده به اندازه یک نخود است و باید آن را کاملا در موهای مسواک پخش کرد.
لزوم قورت ندادن خمیردندان و عوارض احتمالی آن باید به کودک گوشزد شود.
برس‌های زبانی
این برس‌ها مسطح، پلاستیکی و قابل انعطاف هستند و برای برداشتن رسوبات میکروبی و غذایی از سطح زبان استفاده می‌شوند.
.jpg)
واترجت‌ها
این وسایل آب را با فشار در سطوح مختلف دندانی و شیار لثه‌ای می‌پاشند و به عنوان مکمل مسواک و نخ دندان در افزایش و ارتقای بهداشت دهان و دندان کمک کننده‌اند.
می‌توان گاهی اوقات از داروهای شیمیایی هم در آب آن‌ها استفاده کرد.
وسایل بهداشت دهانی در شیرخواران
در شیرخوارانی که هنوز دندان ندارند استفاده از گاز استریل جهت تمیز کردن و ماساژ دادن لثه پیشنهاد می‌شود.
اما با رویش اولین دندان شیری تهیه مسواک مخصوص نوزادان زیر دو سال لازم است. مسواک انگشتی معمولا کارایی لازم را ندارد و پیشنهاد نمی‌شود.
در نوزادان بالای یک سال به دلیل اثرات بسیار مخرب شیر شبانه با مشورت پزشک کودک به مرور شیر شبانه با آب رقیق شده و میزان آب را هر شب بیشتر می‌کنیم تا آب خالص جایگزین شیر گردد. شب هنگام ترشح بزاق بسیار کم است و در صورت مصرف شیر، دور تا دور دندان‌ها توسط شیر احاطه می‌شود و باعث به وجود آمدن پوسیدگی‌های وسیع شدیدا پیشرونده در سنین کم در نوزاد می‌گردد. این نوع پوسیدگی‌ها خیلی سریع پیشرفت کرده و باعث به وجود آمدن درد‌های شدید و عفونت و آبسه و اورژانس دندانپزشکی می‌گردند. در این موارد با توجه به سن کم کودک و نیاز به درمان‌های سنگین دندانی و عدم توان تحمل این درمان‌ها به ناچار مجبور به بیهوش کردن کودک و درمان دندان پزشکی تحت بیهوشی می‌شویم. این مساله نشانگر میزان اهمیت تغذیه درست کودک و رعایت بهداشت در سنین نوزادی است.
روش‌های مسواک زدن در کودکان
در این جا چهار روش مقبول مسواک زدن در کودکان را بررسی می‌کنیم.
روش چرخشی: مسواک در وستیبول قرار داده می‌شود به طوری که نوک موهای مسواک به طرف ریشه باشد و کناره‌های موی مسواک بافت لثه را لمس کند. کودک به دو طرف موهای مسواک نیرو وارد کرده و مسواک را به سمت سطح جونده حرکت می‌دهد. با این حرکت چرخشی سطح زبانی و کامی هم تمیز می‌شود و در هر حرکت دو دندان با هم مسواک زده می‌شوند.
روش چارتر: نوک موهای مسواک در تماس با مینای دندان و لثه قرار گرفته و موهای مسواک نسبت به سطح جونده زاویه ۴۵ درجه می‌سازد. سپس فشار جانبی و رو به پایین به مسواک وارد کرده و با حرکات لرزشی به آرامی در حد یک میلی‌متر به جلو و عقب حرکت می‌دهیم.
روش مالشی افقی: مسواک را به طور افقی روی سطوح خارجی و داخلی دندان‌ها گذاشته و با حرکات مالشی به جلو و عقب حرکت می‌دهیم.
روش استیل من اصلاح شده: ترکیبی از حرکت لرزشی موها و حرکت ضربه‌ای مسواک در جهت محور طولی دندان‌هاست. نوک موهای مسواک در محل اتصال مخاطی لثه‌ای به سمت مخالف تاج (رو به لثه) گذاشته شده و با حرکات مالشی در طول لثه و سطح دندان حرکت داده می‌شود. سپس دسته به طرف تاج می‌چرخد و حرکت لرزشی هم زمان با حرکت مسواک صورت می‌گیرد.
منبع: دندانپزشکی کودک و نوجوان
(مک دونالد)
