تحریریه مجله دنیای سلامت
درد دندان شما ممکن است علل مختلفی داشته باشد. ممکن است شما در بین جلسات درمان یا بعد از تمام شدن درمان به درد دچار شوید. لذا دندان‌پزشک ممکن است برای کنترل درد شما، تمهیدات متفاوتی در هر مرحله در نظر بگیرد. امروزه با وجود کلینیک‌ها و مراکز شبانه روزی احتمال اینکه در بیشتر ساعات شبانه روز دسترسی به درمان‌های اورژانس دندان‌پزشکی داشته باشید بسیار محتمل است. اما شرایطی وجود دارد که واقعا به یک دندان‌پزشک دسترسی ندارید یا امکان مراجعه برایتان به مراکز در دسترس ممکن نیست.
در زمانی که امکان مراجعه به دندان‌پزشک ندارید و درد دندان گرفتارتان کرده است با راهکارهای زیر می‌توانید امیدوار باشید که دردتان را تا حد ممکن کنترل کنید و تا زمان مراجعه برای درمان قطعی درد کمتری بکشید.
1- داروهای خوراکی اولین و بهترین گزینه برای کنترل درد دندان شما هستند. به شرطی که منع مصرفی در مورد داروهای خوراکی ضد درد که به آن‌ها اشاره می‌شود، نداشته باشید. قرص‌های روی پیشخوان دارو خانه‌ها (OTC) در کنترل درد‌های دندانی موثرند. ایبوپروفن و استامینوفن شایع‌ترین و موثر‌ترین این دسته از دارو‌ها هستند.
برخلاف تصور عمومی که در مورد قرص دندان درد بودن مفنامیک اسید وجود دارد (و نسخه پیچ‌های دارو خانه‌ها بیشتر به آن دامن می‌زنند) قرص یا شکل ژلاتینی/کپسولی ایبوپروفن مناسب‌ترین دارویی است که می‌توانید به قیمت ارزان و بدون نسخه برای دندان درد ناغافل خود تهیه کنید. قرص‌های ترکیبی ضد درد حاوی ایبوپروفن هم برای این منظور بسیار مناسبند. این دارو‌ها را می‌توانید با مصرف دو قرص یا کپسول شروع کنید و تا زمان مراجعه به دندان‌پزشک هر شش ساعت تا چهارساعت یکبار ادامه دهید.
2- در درد‌های نبض دار که موقع خوابیدن شما شروع می‌شود یا از خواب بیدارتان می‌کند، یک بالش بلند طوری که سرتان بلند‌تر از بدنتان قرار گیرد ممکن است اجازه بدهد که تا صبح بتوانید بخوابید!
3- سعی کنید از تحریک حرارتی دندانتان زمانی که درد‌های متناوب دارد خودداری کنید. بسیاری از اوقات دمای پایین یا بالا می‌تواند عامل محرک دندان درد باشد. اما مواردی هم وجود دارند که درد دندان فقط با سرما آرام می‌شود. در این حالت (Hot tooth) می‌توانید از کمپرس آب سرد یا یخ برای پایین آوردن دما در ناحیه و کاهش درد استفاده کنید!
4- اسپری‌های بی‌حس کننده، خمیردندان، قطره‌های گیاهی ضد درد و برخی داروهای گیاهی سنتی مانند گل میخک ممکن است در کنترل درد موثر باشند. سیر، عسل، فلفل، نمک، پونه، پوست انار، ریشه زنجبیل، برگ چای و موادی از این دست هم در قدیم برای تسکین دندان درد استفاده می‌شده‌اند. استفاده از این‌ها در موارد اورژانس ممکن است در تسکین درد شما موثر باشد هرچند که از نظر علمی کارآیی دقیق یا مکانیسم ضد درد این مواد اثبات نشده باشد، تا زمانی که اطمینان دارید سمی یا مضر نیستند می‌توانید از آن‌ها کمک بگیرید.
تانین موجود در چای و اوژنول میخک اثرمشخص ضد درد دارند ولی اثر آن‌ها به صورتی که شما می‌توانید استفاده کنید در منابع دندان‌پزشکی به اثبات نرسیده است. یادتان باشد که دندان درد شدید موجب نشود که به مواد شیمیایی و چیزهای عجیب و غریب مثل روغن ترمز (!)، اسید باطری و… متوسل شوید! سمیت این مواد ممکن است خطرناک باشد. خمیردندان می‌تواند در مواردی که حفره ایجاد شده است با قرار گرفتن روی حفره درد را کاهش دهد.
5- الکل، مواد مخدر یا سیگار راه‌های کنترل درد دندان نیستند. داروهای خواب آور و آرامبخش هم در صورتی که از سوی پزشک قبلا تجویز نشده باشند، برای استفاده در مواقع دندان درد مجاز نیستند. این مواد و دارو‌ها صرف نظر از اعتیاد آور بودن، ممکن است اثرات مضر جبران ناپذیری داشته باشند.
6- قطع شدن درد به معنی عدم نیاز به مراجعه نیست. درد در واقع یک اخطار از سوی بدن در مورد آسیب یا احتمال آسیب می‌باشد. پس حتی در صورت قطع شدن درد، به دندان‌پزشک مراجعه کنید تا علت درد مشخص شده و برای درمان قطعی آن اقدام شود. تاخیر در مراجعه علاوه بر تخریب بیشتر دندان و تحمیل هزینه‌های بیشتر مالی، درمان شما را پیچیده‌تر کرده و حتی ممکن است به از دست رفتن دندان شما منجر شود.
7- اگر داخل دندانتان حفره ایجاد شده و درد دندانتان با حرارت یا برخورد غذا تحریک می‌شود، می‌توانید با آدامس (ترجیحا بدون قند) یا پنبه تمیز داخل اتاقک حفره را به طور موقت بپوشانید. از خوردن غذا‌ها و نوشیدنی‌های خیلی گرم، خیلی سرد و شیرین اجتناب کنید.
